3 à 5% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van afvalbeheer. Dat is evenveel als de uitstoot van luchtvaart en scheepvaart. In een nieuw rapport ‘Afval en Klimaatverandering’ deelt het VN-Milieuprogramma (UNEP) mee dat afval kan evolueren van oorzaak naar oplossing voor klimaatverandering. De verbranding van methaangas in vuilnisbelten en verbrandingsovens voor vast afval zullen een deel van de groene energie van de toekomst opwekken.

Verbranden of recycleren?

“De energie afkomstig van verbrandingsovens en methaangasinstallaties is helemaal niet groen,” zegt Mariel Vilella van Global Alliance of Wastepickers and Allies. “omdat het afval dat verbrand wordt niet meer kan worden gerecycleerd. Daardoor moet je opnieuw ontginnen, transporteren, produceren en distribueren. Als je al die milieukosten meerekent, zijn verbrandingsovens schadelijker voor het klimaat dan steenkoolcentrales.”

In het zuiden leven 50 miljoen mensen van afval en recyclage, schat WIEGO (Women in Informal Employment Globalizing and Organizing). “Het zijn meestal informele werkers. Ze staan helemaal onderaan de sociale ladder, hoewel ze de samenleving een grote dienst bewijzen door de steden proper te houden. Verbrandingsovens concurreren direct met informele afvalverwerkers. Miljoenen families dreigen zo hun inkomen te verliezen,” aldus Lucia Fernandez van WIEGO.

Het Kyotoprotocol laat toe dat rijke landen die hun uitstoot van broeikasgassen onvoldoende kunnen reduceren, schone lucht  kopen in arme landen. Een van de manieren om dat te doen is investeren in Clean Development Mechanisms (CDM). Dat zijn projecten die erop gericht zijn minder broeikasgassen uit te stoten in het globale Zuiden en de uitgespaarde uitstoot als certificaten te verkopen in het globale Noorden. Zo kunnen waterkrachtcentrales en windmolenparken de uitstoot van broeikasgassen verminderen.

Een vak apart

Maar ook afvalverbrandingsovens komen als CDM-project in aanmerking, omdat ze energie recupereren uit afval. Toen Supriya Bhadakwad 13 jaar was, begon ze te werken als afvalsorteerster in de Indiase stad Pune, waar ze is opgegroeid. Sinds de komst in de stad van de verbrandingsoven wordt het afval niet meer gerecycleerd, maar verbrand. Honderden afvalsorteerders zoals Supriya raakten zo hun inkomen kwijt. “Wij leven van de verwerking van papier, plastiek en organisch afval zoals voedsel. Ons inkomen wordt gewoonweg verbrand.”

“Recycleren is mijn vak”, zegt Exequiel Estay van een Chileense vereniging van afvalverwerkers. “In Latijns-Amerika leven meer dan 20 miljoen mensen zoals ik van het verzamelen, sorteren en recycleren van al het afval dat mensen weggooien. Wij verlengen de levenscyclus van grondstoffen door afval opnieuw in omloop te brengen. Verbrandingsovens doen het andersom, ze vernietigen grondstoffen zodat die opnieuw ontgonnen moeten worden.”

Valse oplossingen

Aangezien verbrandingsovens ‘schone lucht’ kunnen verkopen, is het verbranden van afval een lucratieve zaak geworden. Met als gevolg dat er overal in de wereld verbrandingsovens bijkomen en steeds meer kleine afvalverwerkers hun inkomen verliezen. Volgens de Global Alliance of Wastepickers and Allies leeft één inwoner op honderd in het globale Zuiden van afvalverwerking en recycleren ze in sommige landen tot 80 procent van al het afval.

De afvalverwerkers en afvalrapers vinden dat een deel van het klimaatfonds naar hen moet gaan, voor de milieudiensten die ze leveren. “Verbrandingsovens zijn valse oplossingen voor het klimaatprobleem. Recyclage is de gemakkelijkste en goedkoopste manier om emissies van productie terug te dringen,” zegt Mariel Vilella, van de Alliance of Wastepickers. “Het is de inkomstenbron van miljoenen mensen en komt de lokale economie ten goede.”

DeWereldMorgen.be en Mo* slaan tijdens de klimaattop in Cancún de handen in elkaar. Zo kunnen we twee journalisten sturen zodat u niets hoeft te missen van deze herkansing voor de mislukte top van Kopenhagen. DeWereldMorgen.be-reporter Leo Broers is al aangekomen in Mexico. Mo*-journaliste Alma De Walsche is er bij vanaf 5 december. Tot 10 december, het einde van de top, brengen zij interviews, snelle berichten en analyses.