Stad Gent is in vergelijking met andere Vlaamse steden een toiletparadijs en levert veel inspanningen om gratis en goed onderhouden sanitair te voorzien voor vrouwen en mannen bij grote evenementen zoals de Gentse Feesten, het Gentse Filmfestival, Jazz in ‘t park, de Kerstmarkt en andere stadsevenementen. Toch blijven er op structureel niveau blinde vlekken bestaan wat betreft het gelijke sanitaire aanbod voor iedereen. In de dagelijkse praktijk krijgen niet alle Gentse inwoners evenveel privileges wat betreft de openbare toiletten.

Daarom gaven de PISS-OFF-activisten[1] van Plasactie VZW sinds november 2017 met toestemming van de ordediensten en de burgemeester vijf sessies plastuitcursus aan vrouwen in een hightech urinoir in de Overpoort aan de kruising Overpoort – Kunstlaan.

Door intimidatie van sommige jonge mannen die zichzelf soms met geduw en getrek een toegang tot het voor vrouwen gereserveerde urinoir wilden forceren tijdens de plastuitcursussen, vroegen de plasactivisten al enkele weken bescherming van lokale politie.

Ironisch genoeg kregen de activisten in plaats van de gevraagde bescherming bij hun laatste plastuitcursus van dit academiejaar te maken met intimidatie van de overlastpolitie in burger. Bij hun bezoek vroegen ze zich luidop af of de actie al dan niet vergund was en/of dit niet overlast veroorzaakte. Een van de Piss-Off-activisten getuigt over dit voorval.

Een plastuitcursus onder de noemer van overlast sorteren, is op zijn minst opvallend gezien er nog niet zo lang geleden, in september 2017, een rechter in Amsterdam vrouwen verplichtte te plassen in het mannenurinoir bij hoge nood. Anders worden zij gelijk beboet zoals mannen voor wildplassen. Dit omstreden vonnis voor een wildplassende vrouw veroorzaakte een golf van protest in Nederland. Voornamelijk omdat het fysiek bijna onmogelijk is om als vrouw rechtopstaand te plassen in zo’n urinoir. Hier in België willen de plasactivisten vrouwen behoeden voor zo’n boete door hen te leren plastuiten in een urinoir. Ironisch gezien, werd dit gezien als overlast door de overlastpolitie.

Sanitair seksisme van kracht ondanks de goede wil

Voor vele Gentenaars is Plasactie VZW en haar plasactivisten geen onbekend fenomeen meer. Tien jaar lang voerden de plasactivisten strijd om op de Gentse Feesten alle betaaltoiletten voor vrouwen en mannen gratis te maken. Tot de Gentse Feesten editie 2014 beschikten alleen mannen over talrijke gratis urinoirs 24/7, terwijl vrouwen in lange rijen voor de toiletwagens en betaaltoiletten moesten aanschuiven en tussen de 35 en 50 cent betaalden. De meeste van deze openbare toiletten sloten vanaf 2u ‘s nachts waarna de feestende vrouwen aan hun lot overgelaten werden. Bij wildplassen op Gentse Feesten worden ze echter gelijk beboet als mannen en riskeren ze een GAS-boete van 120 euro.

Het valt niet te ontkennen dat stad Gent veel inspanningen levert om bij grote evenementen gratis en goed onderhouden toiletwagens te plaatsen. Goed voor de bezoekers in kwestie, maar voor de inwoners in Gent zijn er structurele inspanningen nodig om een gelijk sanitair aanbod voor iedereen te kunnen voorzien. Zo zijn het aantal publieke urinoirs in de stad en gedurende de Gentse Feesten nog steeds veel meer gericht op mannen zonder een handicap die geen ‘grote boodschap’ hoeven te doen dan het aantal openbare toiletten voor vrouwen, mensen met een handicap en transpersonen. Dit sanitaire privilege die uitgaande mannen in de stad hebben, hebben de andere stadsgebruikers niet.

Toch betalen alle Gentenaars voor het voorzien en onderhoud van talrijke inoxen urinoirs in de binnenstad. Elk zo’n duo inoxen urinoir kost zestienduizend euro per stuk en het onderhoud daarvan per jaar 1.500 euro, terwijl deze niet toegankelijk zijn voor een groot deel van de bevolking wanneer de natuur roept. Gent telt minstens 42 stukken duo urinoirs op strategische plekken waar er meestal gratis sanitair voor vrouwen, mensen met een handicap en transpersonen ontbreekt.

Twee uren plastuitcursus per maand aan vrouwen op één urinoir stuit op weerstand

De Overpoort, een plasparadijs voor jonge feestende mannen, is een sprekend voorbeeld van de sanitaire discrepantie tussen vrouwen en mannen.

In een straal van 200 meter in de uitgaansbuurt, vindt men twee permanente inoxen urinoirs (2 eenheden per model), één single inoxen model (één eenheid/model) en vier festivalurinoirs, de zogenaamde cross units (4 eenheden /crossunit). Dat brengt de totale capaciteit van openbare plaskuipen voor mannen in een radius van 200 meter op 17 eenheden. Dus als 17 mannen met gemak staan te urineren in een publiek toilet die 24/7 beschikbaar is, staan jonge feestende dames in ellenlange wachtrijen aan te schuiven om dan 50 cent voor eenzelfde plas te betalen in de cafés. En als de cafés gesloten zijn dan zijn ze op straat aan hun lot overgelaten. Of plassen ze wild en riskeren ze een wildplasboete van 60 euro (tijdens de Gentse Feesten 120 euro voor wildplassen)[2] of zoeken ze hun weg naar dat ene gratis publieke toilet in de ondergrondse parking op het Sint-Pietersplein, wat soms beangstigend kan zijn in een buurt vol zatte mensen midden in de nacht.

Voor wildplassen worden mannen en vrouwen in de Overpoort dus gelijk beboet maar mannen hebben op straat 100 procent (17 eenheden) meer plasmogelijkheden dan vrouwen (nul eenheden). In afwachting dat dit sanitaire seksisme tenminste in Gent zou opgelost worden, helpen we een deel van de vrouwen door ze te leren plassen op mannenurinoirs om ze op die manier te beschermen tegen de perverse wildplasboetes, alsook de hoge toiletkosten als men telkens 50 eurocent uitgeeft om naar het toilet te gaan in cafés.

De PISS-OFF-activisten van Plasactie VZW gaven in november en december 2017 en in februari, maart en april 2018 gedurende een donderdagavond van 22u00 tot 00u00 een plastuitcursus aan vrouwen. Tijdens zo’n ‘plasactie’ werden handtekeningen voor meer openbare genderinclusieve en rolstoeltoegankelijke toiletten opgehaald voor de Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zühal Demir (N-VA).

Eén inox hightech urinoir met twee eenheden werd gedurende twee uren per maand exclusief voor plastuitende vrouwen in gebruik genomen om plastuitcursus te geven. Dat urinoir maakt deel uit van in totaal 17 plaseenheden in een straal van 200 meter voor mannen. In mathematische termen gebruiken we dus slechts twee uren per maand amper 12 procent van de totale urinoircapaciteit in de Overpoort om aan vrouwen plastuitcursus te geven.

Om de gebruiksdrempel voor plastuitende beginners te verlagen, reserveerden de PISS-OFF-activisten één duo-urinoir exclusief voor vrouwen. Hoewel de eerste twee acties in november en december 2017 vlot verliepen, merkten de plasactivisten meer weerstand van jonge mannen bij hun twee laatste acties in februari en maart 2018.

In het kader van de ervaren intimidaties vroegen de activisten aan de lokale politie om tijdens de twee uur lange actie een oogje in het zeil te houden, gezien ze zelf al aanwezig zijn in de buurt van de Overpoort. De reactie van de politie op de vraag voor veilig actievoeren was ronduit verbijsterend. Met weinig woorden zei de betrokken agent dat ze onze veiligheid tegen agressieve en intimiderende mannen niet kunnen garanderen. Bovendien mogen we geen mannen weigeren om tijdens de actie van het urinoir gebruik te maken.

Exclusief gebruik voor dames en veiligheid van plasactivisten

Naar aanleiding van de reactie van de lokale politie drongen de plasactivisten bij het kabinet van burgemeester en schepenen aan om een standpunt in te nemen over het exclusief gebruik van 2 van de 17 plaskuipen voor de plastuitcursus aan dames en de veiligheid van de plasactivisten tijdens het geven van de plastuitcursus.

De urinoirs in de stad die nog steeds talrijker zijn in aantal, zich bovengronds op strategische plaatsen bevinden en onbeperkt toegankelijk zijn, worden bekostigd met de centen van alle Gentenaars en stadsgebruikers, dus ook vrouwen. Daarom vinden de plasactivisten dat ze het recht hebben om slechts twee urinoirs per maand voor twee uren enkel voor vrouwen te reserveren. De mannen worden immers dankzij het aanwezige sanitair in seksisme alreeds geprivilegieerd.

Bovendien erkennen de burgemeester en ook de veiligheidsdiensten dat de sfeer in de Overpoort als onveilig wordt ervaren, iets wat ook recent in de lokale media uitgebreid werd aangekaart. Om deze problematiek aan te pakken worden er patrouilles uitgestuurd om de veiligheid van Overpoortgangers te garanderen. Waarom komt de veiligheid van de plasactivisten hiervoor dan niet in aanmerking? Worden zij aan hun lot overgelaten, terwijl zij met hun actie de anti-wildplascampagne van de stad ondersteunen?

Op de vooravond van de laatste plastuitcursus van Plasactie op 26 april kregen de plasactivisten het volgende antwoord van de veiligheidsattaché van het Kabinet van Termont: “Uw melding werd met de korpschef besproken door de burgemeester. U zal willen begrijpen dat de politie mannen niet kan verbieden om gebruik te maken van de urinoir waar u de cursus geeft. Intimidatie en geweld kunnen natuurlijk niet. Voor morgenavond is de politie geïnformeerd. Ik bekijk momenteel uw vragen die u aan het college richtte, o.a. het reserveren van een urinoir voor vrouwen gedurende twee uren tijdens de cursus. Ik laat niet na u te berichten van het resultaat”.

Wat opvalt is dat men volledig naast de kwestie antwoordt, want aan de overkant van de plek waar de plastuitcursus werd gegeven, staan er 3 crossunit urinoirs voor mannen.

Bronnen:

Commentaar: Vrouwen pikken het terecht niet meer. Waar zijn die openbare toiletten? https://www.volkskrant.nl/4517417

Vrouwen plassen uit protest in urinoirs: https://www.hartvannederland.nl/nieuws/2017/vrouwen-plassen-uit-protest-urinoirs/

‘Zeikwijven’ plassen uit protest in urinoirs: https://www.hln.be/nieuws/buitenland/-zeikwijven-plassen-uit-protest-in-urinoirs~afda3a9d/

?Notes:

[1] PISS OFF, is de militante vleugel van Plasactie VZW die in openbare ruimten actie voert voor gelijke sanitaire rechten. In het kader van de komende lokale verkiezingen 2018 vormen de PISS-OFF-activisten de verkiezingslijst PISS OFF wat staat voor Plas Inclusieve Sanitaire Sensibilisatie: Ons Feministisch Front.

[2] Vreemd genoeg worden er in Gent twee tarieven voor wildplassen gehanteerd. Tijdens de Gentse feesten krijgt een wildplasser een boete van 120 euro.