Wereldwijd hebben vijf miljard mensen toegang tot de radio. Het medium werd in 1895 uitgevonden en bereikt in 2017 nog steeds meer mensen dan het internet. Sinds de oprichting van het wereldwijde web kan iets minder dan de helft van de wereldbevolking online. Naast een belangrijke bron van informatie blijft radio ook een belangrijk sociaal medium omdat het bij uitstek geschikt is om mensen te laten participeren.

Participatieve communicatie

“Het sociale aspect van radio wordt vaak vergeten”, zegt Martin Scott, media-expert aan de Britse universiteit van East Anglia.“Op de radio gaan gesprekken en discussies live, dat is niet mogelijk in kranten”, zegt hij. “Met radio is het daarentegen eenvoudig om je als luisteraar betrokken te voelen bij wat er wordt uitgezonden.”

“Wil je beleid dat transparant is, verschillende perspectieven in overweging nemen, actief betrokken worden in het proces, ook als je eerder in een benadeelde positie zit, dan is participatieve communicatie essentieel. Radio is een medium dat zich hiertoe leent”, zegt Scott.

Belangrijk in ontwikkelingslanden

De race om zoveel mogelijk mensen online te krijgen heeft het belang van radio, vooral voor de miljarden mensen in ontwikkelingslanden, soms wat overschaduwd. In ontwikkelingslanden heeft 75 procent van de gezinnen de mogelijkheid om naar de radio te luisteren, terwijl slechts 40 procent van hen toegang heeft tot internet.

Radio is bovendien nog steeds een zeer goedkoop medium, er komen immers geen lopende gebruikskosten bij zoals voor internet. Radio heeft nog meer voordelen. “Uitzendingen kunnen onder meer in verschillende dialecten gebeuren. Radio is een zeer belangrijke bron van informatie voor blinden en slechtzienden en voor het miljard mensen dat wereldwijd nog analfabeet is”. Radio dringt ook beter door in afgelegen en onherbergzame gebieden, wat zelfs voor mobiel internet vaak nog een probleem is.

Telefoon met ingebouwde radio

De toename van het aantal smartphonegebruikers in ontwikkelingslanden heeft er niet alleen voor gezorgd dat meer mensen online kunnen maar ook dat meer mensen naar de radio gaan luisteren. Vaak hebben mobiele telefoons din ontwikkelingslanden ook een ingebouwde radio.

Het internet heeft dus niet de dood van de radio ingeluid want veel mensen luisteren online naar radio of naar podcasts. “Zowel radio als het internet moeten uiteraard zoveel mogelijk mensen kunnen bereiken”, zegt Scott, “daarom is het belangrijk om goed in de gaten te houden hoe het overheidsbeleid met deze media wordt omgegaan.”

AM/FM naar digitaal

Technisch is de hoeveelheid radiokanalen beperkt tot de bandbreedte van een aantal frequenties en licenties. Digitale radio heeft echter de mogelijkheid om het aantal radiostations uit te breiden maar, waarschuwt Scott, de overgang van AM/FM naar digitaal moet wel voorzichtig gebeuren.

De Nieuw-Zeelandse openbare radio-omroep rapporteerde onlangs dat duizenden bewoners van de Salomonseilanden eind januari 2017 hun toegang verloren tot de radio nadat de Australian Broadcasting Corporation (ABC) zijn AM-signaal (lange golf voor uitzenden over verre afstanden) stopzette ten voordele van het FM-signaal (korte golf met betere geluidskwaliteit maar beperkt zendbereik) en zijn onlinediensten.

In december 2016 vernamen duizenden inwoners van de Salomonseilanden nog via de radio dat een aantal krachtige aardbevingen niet zouden worden gevolgd door tsunami’s. Voor velen van hen is de radio de enige bron van informatie.