Een regering die niet regeert

Zoals elke week waren duizenden demonstranten samengekomen rond de Groene Zone en zaten te wachten op de resultaten van een zitting van het Iraakse parlement, waar moest beslist worden over een aantal nieuwe ministerbenoemingen.

Minister-president Haider al Abadi had gezworen om onbekwame politici, benoemd via vriendjespolitiek, te vervangen door een technocratische regering. Maar de sessie werd uitgesteld omdat het quorum niet bereikt werd – dat wil zeggen: er waren niet genoeg parlementsleden aanwezig om een geldige stemming te houden.

Dit nieuws maakte de demonstranten woedend. Ze zijn het immobilisme van de Iraakse regering immers al langer beu. Ze beschuldigen hun leiders ervan zich te verschuilen achter barrières en zich niets aan te trekken van het lot van de miljoenen mensen die in de “Red Zone” van Bagdad leven, waar de bommen dagelijks onschuldige mensen doden, waar kidnappers een veilig leven onmogelijk maken en waar iedere officiële aanvraag moet vergezeld zijn van een dik pak smeergeld.

De rol van Moqtada al Sadr

Bovendien verklaarde de invloedrijke sjiitische geestelijke Moqtada al Sadr in een toespraak in de zuidelijke stad Najaf: “Ik wacht op de grote volksopstand en de grote revolutie om de opmars van corrupte ambtenaren te stoppen”. Dat was het signaal waarop de demonstranten de Groene Zone binnendrongen. 

Veiligheidstroepen waren niet in staat om de stormloop te beletten. Het grootste deel van de parlementsleden en ambtenaren wist weliswaar te ontsnappen, maar enkelen werden gevangen en in elkaar geslagen door boze demonstranten. 

Het is niet zo verwonderlijk dat de Irakezen massaal in opstand komen. De meesten beschouwen Irak nog steeds als een bezet land, niet alleen door de VS, maar ook door de toenemende inmenging van Iran in de binnenlandse aangelegenheden. De meest gehoorde kreet naast de slogans tegen corruptie was dan ook “Iran buiten, Maliki buiten, Abadi buiten!” 

Hoewel Sadr een stevige tegenstander is van de regering, had hij zulke heftige afwijzing niet verwacht. Op maandag 2 mei bracht hij een verrassingsbezoek aan Iran en was verplicht om een en ander uit te leggen in Teheran. Analisten zijn van mening dat dit verdere indicatie is van de interventie van Iran in de politieke crisis in Irak. Sadr was fel gekant tegen de bezetting van Irak en in het midden van de jaren 2000 viel zijn Mehdi Leger militie de Amerikaanse troepen aan. Zijn strijders waren verantwoordelijk voor enkele van de dodelijkste dagen van de oorlog.

Regeringsdeelname van het “Sadrist Bloc” zette echter veel kwaad bloed bij de soennitische bevolking. Sadr’s ministers waren verantwoordelijk voor veel buitengerechtelijke moorden en folteringen. Sjiitische leiders keerden zich daarom tegen hem en hij vluchtte in 2007 naar Iran. Hij keerde terug naar Irak in 2011 en behoudt tot heden een aanzienlijke invloed. 

Vorig jaar was de omstreden oud-premier Nouri al Maliki ook al “gevlucht” naar Iran, toen hij dreigde gearresteerd te worden. Huidig leider Haider al Abadi zwoer de corruptie met zijn voorganger te beëindigen na hevige straatprotesten en hij beloofde een reeks hervormingen. Toen Maliki terugkwam, werden de beloften om de corruptie aan te pakken echter bevroren.

Picknick, kamperen, selfies en zwempartijen

Honderden demonstranten slaagden er in om de parlementsgebouwen binnen te dringen. Velen namen selfies en anderen maakten humoristische video’s van hun vrienden die speeches gaven vanop het spreekgestoelte. Anderen namen foto’s van zichzelf in de zetel van de parlementsvoorzitter. Eén demonstrant stal zelfs de ceremoniële hamer die de spreker gebruikt om de orde in het huis te bewaren; hij postte later een foto van de hamer op zijn eigen Facebook-pagina. 

De demonstranten begonnen ook de Groene Zone te verkennen en waren onder de indruk van de mooie tuinen, zwembaden en goed onderhouden gebouwen. Sommigen zaten in de tuinen, anderen gingen voor een frisse duik en families organiseerden picknicks. Op de Iraakse sociale media zijn honderden foto’s en video’s geplaatst van de Groene Zone, die de demonstranten enkel kenden van de tv. Een deel van de demonstranten was zo betoverd door dit ‘ander land’ in hun eigen land dat ze besloten om er de nacht door te brengen. Ze zetten tenten op, sliepen in tuinen en hangars, en brachten zelfs afhaalmaaltijden binnen van restaurants buiten de Groene Zone. 

Op zondagavond was de pret voorbij toen Muqtada al Sadr opriep om de Groene Zone vreedzaam te verlaten en de rommel op te ruimen. 

De demonstranten verlieten gedisciplineerd de Groene Zone met een gevoel van voldoening. Dit was de eerste keer – en waarschijnlijk de enige keer – in 13 jaar dat gewone Irakezen er in slaagden om deze ‘stad in de stad’ te bezoeken.

De achtergrond

Een disfunctioneel regeringsmodel werd opgelegd door de Amerikaanse onderkoning L. Paul Bremer III in mei 2003, toen hij de ‘Governing Council’ creëerde, een orgaan zonder werkelijke macht, samengesteld op basis van religieuze of etnische achtergrond. Dit bestuursmodel heeft geleid tot overheersing door machtige, aan Iran gelieerde sjiitische fundamentalistische partijen zoals Dawa, die de eisen voor machtsdeling negeerden. 

Onder het mom van de de-Baathificatie werden ervaren soennitische ambtenaren ontslagen. Het reguliere leger werd ontbonden en vervangen door een corrupte en gepolitiseerde troepenmacht, die soennitische vrouwen, mannen en kinderen opsloot en misbruikte. 

Minister-president Haider al Abadi, benoemd in september 2014, heeft de basisdiensten niet kunnen herstellen en de beloofde politieke hervormingen niet kunnen doordrukken. Hij werd premier vlak nadat ISIS de controle over de noordelijke stad Mosoel verwierf. Hij verving Nuri Kamal al Maliki, die in 2006 aan de macht werd gebracht met de steun van de VS.

De Verenigde Staten en anderen zijn medeverantwoordelijk voor het sektarische beleid van Maliki die de soennitische minderheid marginaliseerde en daardoor de opkomst van ISIS in de hand werkte. In samenwerking met de Amerikaanse bezettingsmacht overzag Maliki de sjiitische doodseskaders om het Iraaks verzet tegen de bezetting te elimineren.

Toen soennieten de “Awakening Councils” vormden om te vechten tegen Al Qaeda, weigerde Maliki na de Amerikaanse terugtrekking om hen te betalen of hen aan te werven in het leger, ondanks de beloften door de Verenigde Staten. Hij sloot soennitische critici en dissidenten op in de gevangenis en liet de corruptie bloeien in de administratie en het leger. Maliki is natuurlijk één van de wetgevers die zich verzetten tegen Abadi’s pogingen om het systeem te hervormen, corruptie te bestrijden en technocraten als ministers te benoemen. 

Premier Abadi wordt ook gedwarsboomd in zijn plannen door parlementsleden die niet bereid zijn om hun privileges en voordelen op te geven en hun comfortabele levensstijl te verliezen. Ook de sputterende economie speelt Irak parten. De lage olieprijzen en de besteding van het oliegeld aan wapens hebben de gewone Irakees in armoede gestort. En die pikken het niet meer. 

Een opdeling van Irak zou de chaos groter maken

In plaats van het door de Amerikanen gecreëerde regeringsmodel af te wijzen, verdedigen veel westerse politici en ‘experten’ de stelling dat de Irakezen niet in staat zijn om samen te leven in een verenigd Irak. Deze ‘experten’ houden geen rekening met het feit dat de Irakezen vreedzaam naast elkaar leefden voor 2003. 

Splitsing van Irak in 3 onafhankelijke regio’s zou de slechtst mogelijke optie zijn voor het land. Terwijl de Koerden al een autonome regio hebben, zou een opdeling van de Arabische provincies van Irak in sektarische regio’s een recept voor een ramp zijn. 

Een opdeling zou clans met soennitische en sjiitische leden verdelen en families splitsen. Het zou leiden tot oorlog om territorium, olie en andere grondstoffen, sektarische zuivering, massamoord, en de vlucht van miljoenen Irakezen uit hun woonplaatsen en vaderland. Irak zou worden opgedeeld in meerdere strijdende koninkrijkjes geregeerd door lokale krijgsheren, waaronder die van Daesh en Nusra. Bovendien is een meerderheid van de Iraakse bevolking tegen een splitsing van het land. 

De enige oplossing voor Irak is om terug te keren naar een seculier bestuurssysteem, het schrijven van een nieuwe grondwet die politieke partijen op basis van godsdienst, sekte of etnische afkomst verbiedt. 

De door de VS geïnstalleerde politieke elite zou moeten worden afgezet en degenen die betrokken zijn bij corruptie vervolgd. De miljarden dollars aan verduisterde fondsen moeten worden teruggegeven aan de staat. Dat zijn de eisen van de Iraakse bevolking. 

De werkelijkheid is dat deze politici in de Groene Zone niet kunnen regeren. Zij zijn nooit in staat geweest om te regeren. Zij zullen nooit in staat zijn om te regeren. De bezetting vernietigde de Iraakse staat en instellingen. Alleen wanneer het Iraakse volk zijn onafhankelijkheid en soevereiniteit kan herwinnen, kan de toestand verbeteren. De demonstranten moeten daarom doorgaan met het slopen van de betonnen muren van het Iraaks machtscentrum.