Kan je Obama’s ambtstermijn tot nu toe even kort evalueren? Wat voor president is hij?

In mijn recentste boek, ‘The Obama Syndrome’ (2010), evalueer ik zijn eerste twee jaren als een regelrechte ramp. Qua buitenlands beleid was er geen fundamentele breuk tussen Bush senior, Clinton en Bush junior, maar er was ook geen breuk tussen Bush en Obama. Het duidelijkste teken daarvan was het aanblijven van Robert Gates als minister van Defensie.

De strategische doelstellingen van het VS-imperium bleven dezelfde, net zoals haar belangengebieden en de gebruikte middelen.

Afghanistan

In Afghanistan en Pakistan is Obama’s beleid zelfs erger dan hetgeen Bush allemaal bekokstoofde. Hij verbreedde het aanvalsfront en zond 30.000 extra troepen. Zelfs nadat de VS-ambassadeur in Afghanistan, generaal Eickenberry, hem expliciet vroeg dat niet te doen, stuurde hij ze toch.

Toen Obama aantrad werd Afghanistan al 7 jaar bezet door de VS en haar bondgenoten. Gedurende zijn verkiezingscampagne zwoer hij de “goede oorlog” verder te zetten en nog meer vuurkracht en manschappen aan te zullen voeren met het oog op de verbrijzeling van het Afghaans verzet. Dit is zowat de enige verkiezingsbelofte die hij nakwam.

Midden-Oosten

Wat het Midden-Oosten betreft was Obama’s bevooroordeelde houding ten opzichte van Israël al duidelijk voor hij zijn ambt opnam. Toen Israël in december 2008, 22 dagen aan een stuk de Gaza-strook bombardeerde, kwam er geen woord van verontwaardiging of kritiek vanwege senator Obama.

Eens president stelde hij onmiddellijk de ultra-zionistische Rahm Emanuel als stafchef van het Witte Huis aan. Obama riep net als al zijn voorgangers op tot vrede in het Midden-Oosten. Hij eiste dat de Palestijnen de Israëlische staat zouden erkennen en dat de Israëli’s zouden stoppen met het bouwen van nederzettingen op het gebied dat het veroverd had in de Zesdaagse Oorlog (1967).

De Israëlische regering kon echter lustig voortbouwen, zonder enige consequenties. Pro-Israëlisch geld speelt nog altijd een zeer belangrijke en zelfs beslissende rol op alle niveaus van de VS-verkiezingen.

Hoe deed Obama het de eerste twee jaar in de Verenigde Staten zelf?

Gezondheidszorg

Op binnenlands vlak was zijn beleid al even rampzalig. Obama’s hervorming van de gezondheidszorg was een complete capitulatie aan de verzekeringsmaatschappijen en de farmaceutische bedrijven. In 2009 spendeerde Amerika 17,4% van zijn Bruto Binnenlands Product aan gezondheidszorg. Dit is een hoog cijfer in vergelijking met West-Europa.

Hoe komt het dan dat het met een ondermaatse bediening zit? Omdat het grootste deel van dat geld naar de bedrijven gaat die de medische industrie domineren. Obama was in het begin van zijn politieke carrière nog strijdlustig wat de universele gezondheidszorg betreft, maar hoe dichter hij bij de democratische nominatie kwam, hoe meer zijn visie over de kwestie begon te keren.

Uiteindelijk werd een fel verzwakte wet goedgekeurd, gebaseerd op marktprincipes. Het was zelfs een voormalige topvrouw van een private gezondheidsverzekeraar die de wet opstelde.

Guantànamo

Op het vlak van burgerlijke rechten en vrijheden is de situatie hetzelfde gebleven. Obama had nochtans beloofd om het Amerikaans gevangenenkamp in Guantánamo te sluiten, maar hij heeft dat niet gedaan. De mensen die hij aanstelde voor het Hooggerechtshof en voor de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken, rechtvaardigden alle mistoestanden die gebeurd zijn in het verleden.

Van alle mensen die in naam van de staat illegale daden gesteld hebben, bijvoorbeeld martelen, is niemand aangeklaagd.

Milieu

Wat het milieu betreft gaf Obama, samen met zijn minister van Binnenlandse Zaken, Ken Salazar, de toestemming tot nog meer diepzeeboringen naar olie en gas, tot groot jolijt van de olielobby en aanverwanten. In april (2010) kwam er dan de zware BP-lek in de Golf van Mexico.

Onderwijs

Ook wat educatie betreft, kenmerkt Obama’s termijn zich door de continuïteit met zijn voorgangers in plaats van door verandering. Hij blijft volop inzetten op de privatisering van het totale schoolsysteem en het door ondernemingen gesponsorde onderwijs, waarbij de curricula bepaald worden op basis van de marktbehoeften in plaats van de nood aan een algemeen verrijkende educatie.

Belastingen

Het meest recente voorbeeld van Obama’s conservatisme, is dat hij niet eens de moed had om met zijn nieuwe Belastingwet in te gaan tegen de gigantische belastingvoordelen voor rijken die nog door Bush werden ingevoerd (de belastingwet van Obama werd goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigen op 16 december 2010, nvdr).

Verandering?

In het huidige systeem is het eigenlijk niet mogelijk om president te worden van de Verenigde Staten als je niet aan de kant staat van de multinationals en het militair-industrieel complex.

Maar dan moet je ook niet doen alsof dat niet zo is. In alle eerlijkheid heeft Obama ook nooit een soort van New Deal bepleit. De door marketing specialisten bedachte slogans, ‘Change We Can Believe In’ en het nog vagere ‘Yes We Can’ droegen nooit de belofte van iets reëel in zich. Het doel van zulke slogans is het winnen van steun zonder iets concreets aan te bieden, behalve mooie woorden.

De manier waarop Obama sprak, de kleur van zijn huid en het constant herhalen van het woord ‘verandering’, hielpen bij het creëren van een nieuwe geest in het land, een soort ‘Obamania’. Voor de zwarte-Amerikanen was de emblematische betekenis van Obama’s overwinning groot, maar ze was nooit meer dan symboliek.

Progressief?

Hij is niet progressief, maar mensen willen hem wel zo beschouwen. Wat is dus het verschil tussen Bush en Obama? Wel, het verschil is dat de één er aardiger uitziet, jonger is en vlotter spreekt. Mensen geraken gemakkelijk in de ban. Maar in Amerika zijn de mensen niet zo ingenomen meer met de president.

In Europa was, en is er nog altijd, een enorme steun voor Obama. Ze wilden wanhopig dat de Amerikanen een aardige ‘heerser’ kregen. Zodat ze konden verkondigen dat alles nu weer was zoals voorheen.

De idioten die het Nobelprijs Comité leiden, maakten zichzelf volledig belachelijk door Obama in 2009 de Nobelprijs voor de Vrede te geven. Deze schokkende beslissing symboliseert perfect de ondergeschiktheid van Europa aan de grote Amerikaanse hegemonie.

Je zegt dat Obama heel wat steun krijgt vanuit Europa. Is de steun in de VS dan volledig verdwenen?

Er zijn in ieder geval heel wat gedesillusioneerde mensen. Dat is ook de reden waarom hij zo fel verloren heeft in de midterm-verkiezingen (parlementsverkiezingen op 2 november 2010, nvdr).

De mensen die hem aan de macht hebben gebracht, zijn nu niet komen opdagen om te stemmen. Die zijn volledig ontmoedigd. En als Obama zo verder doet, dan zal hij waarschijnlijk niet herkozen worden.

Niet omdat zijn supporters voor de Republikeinen zullen stemmen, maar gewoon omdat ze niet meer de moeite zullen doen om speciaal voor hem te gaan stemmen. De enige kans die Obama heeft om in 2012 opnieuw verkozen te worden is als Sarah Palin de Republikeinse presidentskandidate wordt.

Hoe zit het met de rechtse Tea Party beweging?

De Tea Party is al over haar hoogtepunt heen. Ze is feitelijk al overgenomen door de Republikeinen. 70% van de mensen die de Tea Party vervoegden toen het pas werd opgericht, zijn al weer weg.

De steun was vooral van voorbijgaande aard omdat het mensen betrof die heel kwaad waren omwille van de redding van de banken door de staat. Aan de linkerzijde van het politiek spectrum was er niemand die deze woede kon kanaliseren.

In de Verenigde Staten heb je ook het fenomeen dat extreem rechts sowieso zal mobiliseren van zodra er een democratische president aan de macht is. Dit kan gelijk welke vorm aannemen. De Klu Klux Klan, de fundamentalistische christenen, enzovoort. Zij mobiliseren. Dat is gewoon vanzelfsprekend in de VS.

Deze keer was de mobilisatie via de Tea party groter door de economische crisis. Er is natuurlijk ook een minderheid van gekken in de VS die zeggen dat Obama een moslim is en dat hij niet eens Amerikaans is, maar die kan je niet serieus nemen.

Het echte punt dat we moeten bespreken is dat Obama zelf een ramp was tot nu toe.

Is het belangrijk voor Obama en zijn kansen op een tweede termijn dat hij nog voor de presidentsverkiezingen van 2012 uit het moeras Afghanistan geraakt?

Hij zal er nog altijd middenin zitten dan. Hij heeft geen concrete terugtrekkingsplannen.

Maar zelfs voor Irak was zijn voornemen tot terugtrekking niet echt. Dit is iets wat overal heel hard benadrukt moet worden. De Amerikanen zijn niet teruggetrokken uit Irak en ze gaan er blijven, met 6 gigantische militaire basissen.

En de volgende verkiezingen

Bovendien moet ik helaas zeggen dat terugtrekking of geen terugtrekking uit Afghanistan, de verkiezingen in de VS niet zullen bepalen.

De verkiezingen van 2012 zullen bepaald worden door de economische situatie. Als die blijft zoals ze nu is, met meer en meer mensen die hun werk verliezen of hun huis kwijt geraken, dan zal Obama grote problemen hebben.

De economische situatie

Toen Obama aan de macht kwam, dreigde de economische storm -die toen al woedde- om te slaan in een regelrechte orkaan. De maatregelen van Bush hadden de bankiers tijdelijk gered, maar tegen een hoge prijs. Het was een uitzonderlijke kans voor een sterke politieke leider die progressievere waarden had dan zijn voorgangers, om doortastend te reageren en een nieuwe economische agenda op te stellen.

Maar Obama heeft niets gedaan om het financieel systeem te corrigeren. In plaats van de crisis te gebruiken om deregulering en privatisatisering als dogmatische kernwaarden in vraag te stellen, heeft ook Obama het behoud van het huidige systeem verzekerd via wat doekjes voor het bloeden.

Hij omarmde gewoon de economische hervormingen -ooit geïnitieerd door Bush senior- gericht op het institutionaliseren van de dominantie van de grote bedrijven, in plaats van de sociale noden voorop te stellen.

Ik denk dat de economische situatie hèt onderwerp is waar zijn opponenten hem op zullen proberen pakken.

En dan is er ook nog de vraag of Obama zal uitgedaagd worden door een andere Democraat in 2012? Misschien door Hillary Clinton of misschien door Russ Feingold, momenteel de meest linkse senator in het parlement. Hij stemde in de senaat tegen de Irak-oorlog. Wie weet?

Afghanistan, Pakistan

De enige werkbare optie daar is de terugtrekking. Het is een regelrechte mislukking. De toestand van de vrouwen in Afghanistan bijvoorbeeld is volgens Afghaanse vrouwenorganisaties zoals RAWA verergerd onder de bezetting en in sommige regio’s zelfs slechter geworden dan onder de taliban.

In één van de geheime documenten van de VS-inlichtingendiensten gelekt door Wikileaks, staat letterlijk dat de bekommernis van de Europese bevolking over de benarde situatie van Afghaanse vrouwen zoveel mogelijk gebruikt moet worden om burgers in Europa voor de oorlog te winnen. Daar mag dus niet in getrapt worden.

De situatie in Afghanistan is een hele grote knoeiboel. Obama heeft de oorlog nog meer doen escaleren en heeft Pakistan betrokken bij het hele conflict. Onder Obama zijn er tot nu toe al meer aanvallen met onbemande vliegtuigen (drones) uitgevoerd op Pakistan, dan de vorige acht jaar onder Bush. Honderden en honderden burgers zijn gedood.

Dit radicaliseerde de Jihadi-groepen in het land. Door het Pakistaans leger bovendien te verplichten haar wapens te richten op haar eigen stammen -waar het voordien een redelijke verstandhouding mee had- destabiliseert Obama een hele maatschappij uit eigenbelang.

De vele zinloze zelfmoordaanslagen in de grote steden uit wraak voor de repressie aan de grens met Afghanistan, zijn er het gevolg van. Er zijn ondertussen ook al miljoenen interne vluchtelingen in Pakistan. Het zijn mensen die uit hun dorpen gezet zijn door hun eigen overheid op commando van de VS. Het is schandalig.

Zoals je zegt radicaliseert de hele situatie bepaalde groepen in Pakistan. Verschillende observatoren scharen zich daarom achter het beleid van de Pakistaanse regering en de VS. Wat staat ons immers te wachten als dit regime, tenslotte een nucleaire macht, valt?

Dit is een argument dat je niet mag accepteren. Het is een argument dat constant gebruikt wordt in de mainstream media en het is verkeerd. Niets kan de nucleaire wapens raken. Het Pakistaans leger is een half miljoen troepen sterk.

De nucleaire wapens zijn de meest beschermde sites in het land. De enige mensen die er toegang toe hebben zijn hogere figuren binnen het Pakistaans leger. De Jihadi’s kunnen er zelfs niet bij in de buurt komen, net zomin als de joodse kolonisten in de Westelijke Jordaanoever aan de Israëlische nucleaire wapens kunnen geraken.

De meerderheid van de bevolking van de Europese landen is tegen de oorlog in Afghanistan, maar de vredesbeweging stelt vast dat het aartsmoeilijk is om tegen deze oorlog te mobiliseren. Heb je enig idee waarom?

Het is overal zo. Ik denk dat het aan islamofobie ligt. Dat is een zeer groot probleem. Mensen denken dat als ze zich tegen het beleid van de VS keren, dat ze zich dan automatisch associëren met de Taliban of zo. Er is namelijk geen duidelijk zichtbare pro-democratische verzetsbeweging in Afghanistan.

In Irak was die er in het begin van de oorlog wel. Maar dan hebben de Amerikanen hele secties ervan omgekocht. Het gebrek aan identificatie is een groot probleem, maar onze boodschap moet duidelijk zijn: het Westen heeft het recht niet om daar te zijn. Dat is de kern van de zaak. We hoeven daarom niet voor of tegen deze of gene groep te zijn.

Wij moeten ons gewoon verzetten tegen het feit dat westerse troepen landen gaan bezetten in dat deel van de wereld. We hebben dat in de koloniale periode al genoeg gedaan. Het valt trouwens op dat de meerderheid van de Europese bevolking inderdaad tegen de oorlog in Afghanistan is, maar dat er toch bijna geen enkele grote politieke partij in de Europese landen voor een terugtrekking pleit.

NAVO, een walgelijke organisatie

Dit komt natuurlijk onder meer door de wijdverbreide steun aan de NAVO bij de politieke elites van Europa. De NAVO is echt een walgelijke organisatie, die onmiddellijk ontmanteld zou moeten worden. Deze organisatie speelt geen enkele fatsoenlijke rol in de wereld. Wat is haar functie eigenlijk? In essentie dient ze alleen om de Amerikaanse macht te beschermen.

De NAVO was nog het meest vreedzaam tijdens de Koude Oorlog. Sinds het einde daarvan is het een agressieve en gewelddadige organisatie geworden, die door de VS naar eigen goeddunken gebruikt wordt. En Europa volgt maar. De Europese Unie is een zwakke macht. Politiek gezien heeft ze helemaal geen impact.

Als de Verenigde Staten de ‘sheriff’ is van de imperiale wereld, dan is Europa de ‘deputy sheriff’. De VS kan deze rol alleen maar blijven spelen dankzij de onvoorwaardelijke steun van de EU. Via de NAVO steunt de EU het rampzalige beleid in Afghanistan, maar ook in het Midden-Oosten is Europa de assistent van de VS.

Denk je dat Europa in het conflict tussen Israël en de Palestijnen geen rol kan spelen?

Het zou het wel kunnen indien het zou willen. Maar het wordt zo gedomineerd door de Verenigde Staten dat het niets wil doen. Toen Hamas de verkiezingen won in Gaza had het gemakkelijk kunnen zeggen: “de uitslag staat ons niet aan, maar het is een democratisch resultaat dus we gaan verder met de hulp en de onderhandelingen”.

In plaats daarvan werd alles geblokkeerd. Het is eigenlijk walgelijk wat de Europeanen daar gedaan hebben. Jammer genoeg verwachten we van de Amerikanen wel zoiets, maar de Europeanen hielden toen nog volop de schijn op dat ze onafhankelijk waren. Die leugen is nu natuurlijk helemaal blootgelegd.

Europa als zielige entiteit

Europa is een zielige entiteit die eigenlijk helemaal geen werkelijke onafhankelijkheid bezit. Op economisch vlak is het al even zielig. Het creëren van een Unie volledig geschoeid op neoliberale leest, was de grootste fout.

Toen tegen de Europese grondwet gestemd werd door de Nederlanders, de Fransen en de Ieren werd dit allemaal genegeerd. De EU deed gewoon verder. En kijk nu naar het resultaat. De Ieren moeten woedend zijn voor de manier waarop ze uiteindelijk gedwongen werden toch voor de grondwet te stemmen (via de herwerking ervan tot het Verdrag van Lissabon, nvdr). Ze hadden nochtans gelijk.

Nog een laatste vraagje. Denk je dat de Amerikanen zich opmaken voor een aanval op Iran?

Ik denk dat ze gek zouden zijn om aan te vallen. Ik betwijfel het ten zeerste want als ze het zouden aandurven, dan zouden ze Irak en Afghanistan volledig kunnen verliezen.

Iran zou gemakkelijk de sjiitische gemeenschappen en milities buiten zijn grenzen tegen de Westerse bezetters kunnen doen keren. En als de Iraniërs hard willen terugslaan kunnen ze de Hezbollah in Libanon opdragen om Israël aan te vallen. Dan krijg je dus een oorlog op vier fronten: Iran, Afghanistan, Irak en Libanon-Israël.

Als ik een Amerikaanse generaal was, zou ik toch eens heel ernstig nadenken alvorens me hierin te storten. Het is onwaarschijnlijk dat het Pentagon en zijn handlangers een aanval zouden wagen in de huidige omstandigheden.

De druk voor een aanval komt sowieso vooral vanuit Israël. Of ze zelf iets zouden ondernemen? Het is toch niet hetzelfde als het bombarderen van Gaza, dat ze toch min of meer beschouwen als een onderdeel van Eretz Yisrael (het gebied dat volgens de bijbel beloofd werd aan het Joodse volk, nvdr). Het aanvallen van een soevereine staat zoals Iran dat is andere koek.

Ze hebben het in 2006 gedaan in Libanon

Dat is waar, maar het Iraans leger is veel sterker. Ze hebben geavanceerde wapentuigen en raketten. Ik zeg niet dat het uitgesloten is, ik zeg alleen dat het onwaarschijnlijk is, omdat het zo gek zou zijn.

Laten we hopen dat je gelijk hebt.

Dit interview verscheen eerder in Vrede