Zes
dagen per week zit Tahir Cetin bijna acht uur lang honderden meter
onder de grond in een nauwe gang om steenkool te ontginnen. Hij ademt
stof in dat zijn longen kapotmaakt en riskeert bij het graven zelf
door een instorting bedolven te raken, dat alles voor een karig loon.
“Het
is slavernij”, zegt Cetin, die in mei zijn neef verloor bij de
grootste mijnramp uit de Turkse geschiedenis. Een ontploffing in de
koolmijn van Soma, in het West-Turkse Manisa, veroorzaakte toen een
ondergrondse brand, die aan 300 kompels het leven kostte. “Als
arbeiders zijn we waardevol, maar we worden veracht en slecht
behandeld door ons land.”
Gevaarlijkste
mijn van Turkije
Volgens
Hurriyet Demirhan van de Kamer van Mijnbouwingenieurs werkt nagenoeg
iedere kompel in Turkije in zulke erbarmelijke omstandigheden. Velen
vragen zich af wanneer er zich nog eens een ramp zoals die in Soma
zal voordoen. Ook Arzu Cerkezoglu, secretaris-generaal van de
Confederatie van Revolutionaire Vakbonden in Turkije (DISK), die de
arbeiders van Soma vertegenwoordigt, gelooft dat de geschiedenis zich
zal herhalen in een van de 450 mijnen die net zoveel risico lopen als
Soma, als er niet snel drastische ingrepen volgen.
De
Confederatie en de Ingenieurskamer hebben rapporten ingediend over al
deze mijnen, waarin ze de regering een gebrek aan
veiligheidsmaatregelen verwijten. In 2010 diende Demirhan zelfs een
rapport in over Soma, dat de gevaarlijkste mijn werd genoemd. Toch
gebeurde er sindsdien niets met deze informatie.
Privatisering
Cerkezoglu
beschouwt de privatisering als het grootste probleem van de Turkse
mijnbouwsector. “Mensen sterven omwille van het neoliberale
beleid van de regering, die met onderaannemers werkt. De echte
verantwoordelijken van de ramp in Soma zijn de regeringsleden die
deze privatisering hebben toegestaan.”
Die
privatisering begon in de jaren 1980, toen zowat iedereen het erover
eens was dat de overheid niet in staat was om de mijnen efficiënt
uit te baten. Vandaag vragen privébedrijven vergunningen aan het
ministerie van energie en eenmaal ze groen licht krijgen, nemen ze
auditoren, ingenieurs en veiligheidspersoneel in de arm om de
veiligheid van de mijnen en de eerlijke behandeling van de arbeiders
te garanderen.
“Omdat
het bedrijf deze mensen zelf aanwerft, doen ze weinig als ze op
wantoestanden botsen”, meent Demirhan. “In combinatie met
een mentaliteit van hoge productie aan lage kosten krijg je zeer
erbarmelijke condities en dumpinglonen. Dit alles is de
verantwoordelijkheid van de staat. Het is enkel door wetgeving dat
arbeiders hun rechten kunnen herwinnen”, voegt hij eraan toe.
Vakbondseisen
Onmiddellijk
na de ramp in Soma sprak de vakbond DISK met mijnwerkers en de
families van verongelukte kompels om een lijst van eisen op te
stellen waarmee de mijnbouw in Soma en elders veiliger kan worden
gemaakt. De lijst werd begin juli 2014 aan het ministerie van Energie
bezorgd. Concrete eisen zijn onder andere meer werkzekerheid, hoger
loon, kortere en minder shifts, een vroegere pensioenleeftijd en
compensatie voor de families van de arbeiders die bij de ramp zijn
omgekomen, aldus Tayfun Gorgun van DISK.
Gorgun
werkt in Soma samen met de overheid om te garanderen dat hun eisen
worden ingewilligd voor de achtduizend arbeiders die er nog actief
zijn. Terwijl de regering beloftes deed om aan deze eisen tegemoet te
komen, ziet hij maar trage vooruitgang. Zo kondigde de regering aan
om niet langer met onderaannemingen te werken in de mijnbouwsector,
hetgeen veel van de problemen zou oplossen die het gevolg zijn van de
privatisering. Voor deze kwestie, net als tal van andere, is er zelfs
nog geen eerste aanzet gegeven.
Traangas
Volgens
Gorgun wil de regering voldoende tijd laten passeren, zodat mensen
opnieuw vergeten. “De enige manier om deze veranderingen te
realiseren, is de bevolking betrokken houden.” Cerkezoglu is er
gerust op. Ze gelooft dat “het verzet van de arbeiders tot een
verandering in de leefomstandigheden en de collectieve
arbeidsovereenkomsten zal leiden”.
Cetin
merkt op dat de arbeiders zich wel degelijk hebben verzet. “We
hebben gestaakt en gemanifesteerd voor onze rechten.” Hij
beschrijft ook het politiegeweld waarmee de betogers geconfronteerd
werden. “We weten goed hoe dynamietstof in onze longen aanvoelt,
maar traangas hadden we nog niet geproefd.”
