Het kan dus niet op, met onze Europese beleidsmensen. Na Merkel, met haar eigen specifieke Duitse agenda (onze Leterme was een tussendoortje kort nadien), en na de Brit David Cameron, heeft nu ook Sarkozy zich uitgesproken: de multiculturele samenleving is mislukt… en de indirecte boodschap is dan natuurlijk: let op, lieve kiezers, met mij wordt het nu anders en véél beter.

En vergeet a.u.b. niet om voor mij te stemmen ondertussen. Of nog, bij anderen:  ik ben weliswaar nog maar pas begonnen met mijn beleid, maar zie… ik heb gelijk. Ik voorzie nu al de resultaten van mijn beleid. (en ik heb een geloof dat bergen verzet.)..

Wie al van langer dan gisteren met het thema bezig is, weet niet wat hij moet doen: bulderend in lach schieten? Glimlachen? Grijnslachen? Of kwaad worden? Voel je vrij…

Waarom in lach schieten? Omdat eigenlijk al zo ongeveer 30 jaar een ellenlange lijst van gepubliceerde onderzoeksgegevens en van kritische essays bestaat, waarbij precies die drie grote landen van hierboven, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk als mekaars grote tegengestelden beschreven staan in de benadering en invulling van het multiculturalisme.

Franse wetenschappers en beleidsmensen beweerden bij hoog en bij laag dat het republikeinse assimilatiemodel zoals dat in Frankrijk doorgedrukt werd stukken beter was dan het Britse multiculturalisme dat als zijn tegengestelde voorgesteld werd (zie Olivier Todt) en dat – zo zegden de Fransen – minderheidsgroepen zou marginaliseren.

In Frankrijk was het woordje “minorité een schandalig woordgebruik dat moest vermeden worden als het om immigranten ging. In het Verenigd Koninkrijk stond het woordje “minority” voor de max van ontvoogding. Jaren lang heb ik bij Europese vergaderingen in Wenen van het Europese Centrum tegen Racisme en Xenofobie een “bemiddelende” rol gespeeld door aan de Fransen uit te leggen dat “minority” anders klonk in Britse oren dan “minorité in Franse oren, en omgekeerd.

Zo ook met woorden als “ethnicité” en “ethnicity”, of nog… veel erger… het Engelse “race” en het Franse “race”. Uren werd erover gepalaverd en er werden zelfs wereldoorlogen bijgesleurd. Goed, en Duitsland dan? Wel, hou je vast, Duitsland werd dan weer door zowel Frankrijk als het Verenigd Koninkrijk gezamenlijk bekeken als “het” voorbeeld van een uitsluitingsmodel. (Je kan er auteurs op naslaan als Stephen Castles, Bauböck, en tientallen anderen). België werd dan weer bekeken als een eclectische mix (wat het inderdaad vermoedelijk ook is), wat dan weer een academische behandeling bemoeilijkte…

Ik heb zeer zware twijfels of zowel mevrouw Merkel, als de heren Cameron en Sarkozy zich ooit een halve dag de moeite gegeven hebben om ook maar één wetenschappelijk artikel dat daarover ging te lezen… ja wel, een kranteartikel zal er wel afgekund hebben, in het beste geval. En hun beleid zelf, ondertussen? Links en rechts wat “geven” om de kerk (of de moskee, als je verkiest) in het midden te houden en iedereen zoveel mogelijk te vriend te houden. Jawel, in het verlengde van bestaande tradities in hun land van omgang met pluralisme…

En nu dus, hun grote statements: “de multiculturele samenleving is mislukt”. Onze vraag: Welke multiculturele samenleving? De Britse? De Franse? De Duitse? Of de Zweedse? Of de Canadese? Al enige tijd is er trouwens ook een Vlaamse, met schakeringen van minder en meer assimilerend. Zijn al die vroegere vormgevingen nu plots één en hetzelfde geworden, met uitzondering van het laatste nieuwe model (dat gewoon ook nog wacht op zijn eerste mankementen die onvermijdelijk ook aan de oppervlakte zullen komen)?

Misschien is het tijd dat sommigen zich beginnen te realiseren dat er niet zoiets bestaat als “de” multiculturele samenleving, of “de” oplossing, maar dat er een veelheid aan dergelijke samenlevingen bestaat… Waarom zou er maar één samenlevingstype bestaan als het over multiculturaliteit gaat, maar zou er een veelheid aan samenlevingstypes bestaan als het niet over multiculturaliteit gaat?

Zou het niet kunnen dat het probleem aan de basis drievoudig is (trouwens niet alleen in een multiculturele samenleving): een probleem van sociaal-economische stratificering, een probleem – soms – van ‘verharde’ oppositionele cultureel vertolkte standpunten, en een probleem van openheid voor diversiteit in ons eigen hoofd?…

Zoals bij zoveel categoriseringen is het bestaan van een vermeend “prototype” wellicht gewoon een illusie.

+++

In het verlengde van deze bijdrage, verwijs ik op www.foyer.be naar 3 berichten (op 12, 13 en 14  februari) met als titels:

– Niqab: een interessant artikel n.a.v. het debat in Frankrijk.

– Waarom werd Moebarak zo uitgespuwd, ook bij veel Belgo-Marokkanen?

– De Executieve van de Moslims van België.

Veel leesgenot!