Hoe werken jullie met Afrikaada?

“Ik engageer me zelf als vrijwilliger voor de organisatie Afrikaada in een opleiding voor tandartsen in Gambia. Daar zijn nu 16 jongeren in opleiding, heel belangrijk in een land waar momenteel amper 3 Gambiaanse tandartsen zijn voor meer dan anderhalf miljoen mensen, en waar de nood aan tandverzorging kolossaal groot is.”

“Het specifieke van Afrikaada is dat de organisatie weliswaar deels met materiële middelen van buitenaf werkt – tandartsstoelen, instrumenten, steriele handschoenen en al het andere materiaal – maar dat ze volledig op eigen kracht functioneert. Wij aanvaarden geen steun voor het loutere functioneren van een organisatie. Die moet bewijzen dat ze uit zichzelf levenskrachtig is, dat is de filosofie.”

Wat moet ik me voorstellen bij jullie studenten in de tandheelkunde?

“Het gaat hier om blote voeten tandartsen die, naast hun studies, in dorpen en scholen aan tandverzorging doen, evenals aan tandhygiëne en preventie.”

“Overal waar ze komen, richten ze Afrikaada clubs op die diverse aspecten van ontwikkeling op zich nemen, van gezondheid tot landbouw, van ecologie tot textiel enzovoort. Die tandverzorging is dus de ingangsdeur om in steden en op het platteland een hele dynamiek van ontwikkeling op gang te brengen.”

Om hoeveel scholen gaat het?

“Dit jaar zijn we in gans het land actief in zowat 70 scholen. Rond elke school krijgen ook maximaal vijfentwintig volwassenen toegang tot tandverzorging. Die is gratis voor kinderen, en voor volwassenen kost het 1,25 euro. En, indachtig onze filosofie, gebruiken we geen externe financiering voor de werking van Afrikaada.”

De problemen van Afrika blijven groot. Het is natuurlijk in dat ruimere kader dat jullie actief zijn?

“De voedselzekerheid in Afrika is al decennia een groot probleem. Vele landen zijn uit de kolonisatie gekomen met een misvormde economie, helemaal niet afgestemd op de noden van hun bevolking. En daar bovenop kunnen die economieën niet concurreren op de wereldmarkt.”

“Om dit deels te compenseren is er al vele jaren gekozen voor ontwikkelingssamenwerking. Het is maar de vraag of daar, na vijftig jaar onafhankelijkheid, een goed ontwikkelingsbeleid mee is gevoerd. De keuzes die onder andere het Internationalaal Monetair Fonds, de Wereldbank en de Wereldhandelsorganisatie aan deze landen hebben opgedrongen, zijn niet altijd de beste gebleken.

Maar als die gelden wegblijven door de politieke impasse in ons land, komt de meest kwetsbare groep Afrikanen nog meer in de problemen. België heeft beloften gedaan, en die moeten we nakomen.”

Je volgt blijkbaar wat er gebeurt met de gelden van ontwikkelingssamenwerking?

“Met Afrikaada werken we ook internationaal, en bekijken we onder andere de wereld van ontwikkelingssamenwerking. Zelf heb ik er al heel lang contacten en blijf ik sterk geïnteresseerd in de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Eén van de meest interessante initiatieven ooit was het Belgische Overlevingsfonds, opgericht door ons parlement in 1983.”

“De mensen van dit programma concentreren zich op de essentie van het probleem, namelijk het verbeteren van de voedselproductie. Dat gebeurt via drie wegen, namelijk het verhogen van de technische kennis, het voorzien in educatie en opleiding, en organisatieversterking voor het beheer van de collectieve publieke goederen als dijken, graanopslag, waterboring,… veelal zie je trouwens dat dit alles ook de economische positie van de vrouwen versterkt.”

“Begin dit jaar wordt het Overlevingsfonds door het parlement omgevormd tot het Belgische Fonds voor de Voedselzekerheid (BFVZ).”

Het is goed om die geschiedenis te kennen en te horen dat dit Fonds goed functioneert, maar nu loopt er blijkbaar één en ander fout?

Ik hoorde over grote problemen met de uitbetaling van BFVZ gelden in deze tijden zonder regering. Uiteindelijk ontdekte ik dat voor het jaar 2010 maar liefst 18,5 miljoen euro niet zijn vrijgekomen, geld dat bestemd was voor de economisch armsten onder de armsten op deze wereld. Daar gaat het in essentie over.”

“Sommigen trachten me gerust te stellen en me te overtuigen dat er eigenlijk niets aan de hand is, dat er wel opnieuw geld zal beschikbaar komen dit jaar. Maar dat is een kromme redenering.
Natuurlijk, als het geld later vrijkomt, kun je nog altijd dijken bouwen of graanschuren, maar dan wel een pak minder natuurlijk. Want het geld van 2010 komt niet meer terug, is definitief verloren, en wordt nooit meer omgezet in concrete projecten en programma’s.”

Dat is alsof je iemand een jaar zijn loon niet betaalt, en dan zegt, er is eigenlijk niets aan de hand want volgend jaar zal je opnieuw worden uitbetaald?

“Zo is het. Het is zelfs nog erger, want het is waarschijnlijk dat er pas nieuw geld vrijkomt helemaal op het einde van dit jaar, en zelfs dat valt nog af te wachten.

Het beleid verplicht dat alle ontwikkelingsorganisaties voortaan moeten samenwerken op het terrein. Maar dat is complex en zal heel wat tijd doen verliezen. Zou men dit probleem niet best fundamenteel aanpakken met een meerjarenprogramma van pakweg vijf jaar dat de beloofde gelden vastlegt?”

Wat zou er met dat nu verloren geld kunnen gebeuren?

“Ik maak graag een vergelijking met dijkenbouw, waar ik toch wel iets van afweet. Omgerekend in kleinschalige professionele betonnen dijkconstructies in de Sahel, in landen als Senegal of Mali, of Burkina, zou men met die som maar liefst 1541 van dergelijke dijken kunnen bouwen. Dat zijn er dus evenveel die nu niet zijn gebouwd: dus geen bevloeide tuinen, geen groenten, geen rijstverbouwing, voor meer dan 100.000 mensen. Zij verwerven geen voedselzekerheid, en lopen het grote risico te lijden aan ondervoeding met alle gevolgen die dit met zich meebrengt.”

Even verifiëren

We verifiëren één en ander bij mensen die dicht bij het dossier zitten, van Acodev, dat is de Franstalige en Duitstalige federatie van ontwikkelingsorganisaties. We willen bevestiging krijgen over hoeveel geld er verloren is geraakt. Het antwoord is meer dan duidelijk:

“Het geld van het ontwikkelingsbudget 2010 is definitief verloren voor het Voedselzekerheidsfonds, dat gaat wel degelijk over 18,5 miljoen euro. Er lopen nog begrotingsbesprekingen maar deze zullen nooit het in 2010 verloren gegane geld kunnen recupereren.”

En wat betekent dat concreet?

“Doordat we met een regering in lopende zaken zitten, is er bijvoorbeeld niet kunnen gestart worden met twee voorziene programma’s in Mali en Mozambique. Zelfs als binnenkort de nieuwe wet op het Voedselzekerheidsfonds wordt gestemd, zullen we minder geld uitgeven aan ontwikkelingssamenwerking en de beloofde 0,7 procent van ons bruto nationaal product niet halen.”

Aan Patrick De Buck de slotvraag. Wat nu? Wat ga je doen?

“Ik ben naar België gekomen, vooreerst omdat ik te weten wilde komen hoe het nu zit. Is dat geld definitief verloren? Ja dus. Daarom zal ik de komende weken informatie blijven zoeken en verspreiden over wat er aan de hand is.

En wekelijks zal ik de baan opgaan om actie te voeren, met een Panafrikaanse vlag en een symbolische doodskist, symbool van te veel kinderen die nog altijd sterven aan ondervoeding.”

“Wat wij met Afrikaada willen, is de onvoorwaardelijke vrijmaking van de overeengekomen en geplande steungelden.”