Zaterdag 15 oktober hing er elektriciteit in de Brusselse lucht. Een bonte, internationale stoet van jong en oud, clowns en zombies, oude en nieuwe Belgen trok door zonovergoten straten via een ongewoon parcours naar de Beurs, waar ze het plein een goed half uur bezet hield. Fantastische ambiance, vrolijk als de Gaypride en antikapitalistisch als de metallo’s. Bovenaan de trappen van het beursgebouw stal ik een aantal fantastische foto’s, tot ik moest wegduiken achter een protestbord om de schoenen te ontwijken die op zijn Arabisch werden afgevuurd door Spaanse indignados.
Brussel was maar een van de bijna 1000 steden wereldwijd waar een nieuwe generatie haar woede uitschreeuwt tegen de flagrante onrechtvaardigheden van een systeem dat de overgrote meerderheid bestraft om de privileges van een kleine minderheid in stand te houden, een verontwaardiging die wordt samengebald in de internationale slogan “We are the 99%.” Technische gezien is het 99,99%, maar kom, hoe korter een slogan, hoe beter. Het is een briljante slagzin, omdat (bijna) iedereen er zich mee kan identificeren en omdat (bijna) iedereen diep in zijn hart beseft dat het zo niet verder kan.
Elke historische parallel heeft uiteraard zijn beperking, maar wat we vandaag meemaken, doet sterk denken aan het sociaal protest dat uitbrak in de jaren zestig, met dat verschil dat de internationale dimensie van in het begin vele octaven hoger ligt en de economische achtergrond minstens drie toonladders lager. Daarom is het waarschijnlijk dat de protestmars van gisteren geen eendagsvlieg is, maar eerder de voorbode van een veel massalere beweging. Misschien niet meteen in België, waar de bezuinigingstrein nog moet starten (met dank aan de N-VA, zij het ongewild), maar eerder in het hartland van het kapitalisme waar een president aan de macht kwam onder de slogans “Yes we Can!” en “Change!”, woorden die hij zich misschien nog zal beklagen…
Tijdens de betoging hoorde ik achter me een jongeman voor een tv-camera stamelen: “We zijn niet tegen het systeem, maar het systeem is tegen ons”. Inderdaad, wat zijn de vooruitzichten die jongeren vandaag hebben in een wereld die naar de haaien lijkt te gaan: klimaatcrisis, schuldencrisis, jobcrisis… Als vandaag een achttienjarige zich zorgen maakt over zijn pensioen binnen 50 (?) jaar, dan is er iets grondig fout in de samenleving. Een paar dagen geleden hoorde ik op kanaal Z Etienne De Callataÿ, hoofdeconoom van Bank Degroof, met uitgestreken gezicht nog verklaren dat een van de redenen waarom we langer zullen moeten werken de technologische vooruitgang is! Alleen in een compleet verknipt systeem klinkt een dergelijke uitspraak logisch.
“Het systeem is tegen ons”, inderdaad. Maar wie zal het veranderen? Hoelang zal de mythe “dat er geen alternatief is op het kapitalisme,” ontstaan na de val van het communisme, nog standhouden? “Coöperatie in plaats van competitie”, “It’s the people, stupid”, “Kaka pipi talisme”… zijn maar enkele van de vele creatieve slogans die gisteren mijn aandacht trokken. Maar het is juist, het gebrek aan een geloofwaardig alternatief, binnen of buiten het systeem, is ongetwijfeld een belangrijke zwakheid van de huidige beweging. Maar ook dat zal niet blijven duren. Sinds de financiële crash zijn wereldwijd discussies aan de gang over alternatieven. Misschien ligt de zwakheid van de beweging eerder in de veelheid aan alternatieven dan aan het gebrek eraan.
In elk geval, de schreeuw naar rechtvaardige hervormingen zal niet verstommen na gisteren. Integendeel, ze zal verder worden aangewakkerd bij elke nieuwe bezuinigingstrein die op ons afkomt. Wat de regering Di Rupo in petto heeft, tien miljard bijtanken en wegknippen… zal pijn doen aan de 99%. En als Didier Reynders al een lans breekt voor de ‘regionalisering’ van Arcellor, kunnen we toch maar één ding besluiten: “The Times They Are a-Changin”. Inderdeed!
