Derrick Philippe Gosselin is kabinetschef economie van Kris Peeters (foto: UGent)
Nieuws, Politiek, Cultuur, België, Vlaanderen, Kris Peeters, Boekenbeurs 2010, Derrick Gosselin, Toekomstplanning, Economische modellen, Nucleaire strategie, Alan Greenspan, Wereld Economisch Forum, Herman Kahn -

“Dr Strangelove van Polanski”

Bovenstaande uitspraak, te horen op de Boekenbeurs, was natuurlijk een verspreking. Alleen werd ze wel meerdere keren herhaald door de spreker-auteur van 'Toekomstmakers. De kunst van vooruitdenken' (Lannoo Campus). Professor Roels verklapt ons wie deze auteur is - lees zeker tot het einde - en vertelt over de wondere wereld van de toekomstmakers. We kunnen maar beter gewaarschuwd zijn ...

dinsdag 9 november 2010 12:15
Spread the love

Bevraagd na zijn uiteenzetting, vergiste de auteur zich nogmaals. Nu, toegegeven, de laatste maanden was Roman Polanski regelmatig in het nieuws wegens zijn seksueel misdrijf van 30 jaar geleden; terwijl Stanley Kubrick, de regisseur van Dr. Strangelove, al een paar jaar dood is, en de indrukwekkende multimedia retrospective in het Caermersklooster in Gent is een tijd achter de rug.

Aan het woord is Derrick Gosselin, hoogleraar marketing aan de UGent en de Koninklijke Militaire School, maar ook verbonden aan de universiteit van Oxford, aan het Institute for Science, Innovation and Society (InSIS), onderdeel van de Oxford Martin School en lid van het Oxford Future Forum. Sedert 2008 maakt hij deel uit van de Strategic Foresight Group van het Wereld Economisch Forum in Davos.

Hij was ook adviseur van Buitenlandse Zaken. Tot 2009 was hij senior vicepresident van Suez and Gas International, en had een executieve functie bij Alcatel. Behalve burgelijk ingenieur heeft hij diploma’s van de Vlerick Management School en INSEAD.

Zijn co-auteur is prof. Bruno Tindemans, decaan van de Flanders Business School in Antwerpen. Deze werkte vroeger o.m. bij KPMG (bedrijf bij ons goed bekend als controleurs van Lernout & Hauspie).

Langetermijnvooruitdenken

Dit bepleit professor Gosselin, in de eerste plaats door voorbeelden te geven waar dit niet gebeurd is, en door de ‘onvoorstelbare verkeerde’ beoordelingen van verantwoordelijken. Zo’n voorbeeld is Alan Greenspan, decennialang de absolute baas van de Amerikaanse Federal Reserve. Na zijn pensioen zei hij zich vergist te hebben – maar wij zitten nu wel met een krediet- en economische crisis (even buiten beschouwing gelaten of Greenspan meer deed dan toelaten / mogelijk maken dat anderen die crisis veroorzaakten).

Een ander voorbeeld van Gosselin waar “het probleem verkeerd gedefinieerd werd” is Irak. Langetermijn- en toekomstgerichtdenken is iets helemaal anders dan crisismanagement. Scenariodenken en scenarioplanning zijn de sleutelwoorden. Wat nodig is, is denken in context, de complexiteit van de maatschappelijke, zeker de globale verschijnselen verwerken, inbegrepen de rol van menselijke gedragspatronen in de economie (behavioural economics). In plaats van te blijven afkomen met één idee of oplossing.

Generaties lang geloofde men dat de staat Californië een eiland was, onmiskenbaar te zien op landkaarten, met foutieve navigatie en drama’s tot gevolg; tot deze voorstelling wettelijk verboden werd.

Leonardo da Vinci als idool

Dit klinkt allemaal erg logisch, maar verklaart nauwelijks de enorme populariteit van Gosselin in een aantal kringen. Ook niet het feit dat Leonardo da Vinci één van zijn grote idolen is als universeel denker en wetenschapper, naast Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman en professor Philip Tetlock.

Reikt het vooruitdenken van Gosselin nu ook oplossingen aan? In zijn gloedvolle voordracht met powerpoint op de Boekenbeurs komen we dat niet te weten. Die was waarschijnlijk bedoeld als smaakmaker om zijn boek te kopen/lezen. Welke belangen wil hij dienen, beschermen?

“Geen toekomst zonder leiders”, titelt hij. Uiteraard, maar welke leiders? Daarover licht hij nauwelijks een tipje van de sluier op. Als positief voorbeeld van rationeel toekomstdenken citeert hij meermaals Herman Kahn (1922-1983), “een briljante geest”, die model stond voor Stanley Kubricks Dr Strangelove. Kahn ontwikkelde het aansturen van luchtafweerraketten, en bekritiseerde het tekort aan realisme van de Amerikaanse nucleaire strategie.

Hij beschreef scenario’s van de thermonucleaire oorlog, en kreeg grote invloed in het Pentagon. Door het klaarzetten van de ‘doomsday machine’ (zoals de B-52-bommenwerpers die niet meer kunnen worden teruggeroepen), die de hele wereld zou vernietigen, werd de kans op een aanval door de Sovjet-Unie afgeweerd. Gosselin: “Dit heeft geleid tot de ineenstorting van de Sovjet-Unie”.

In 1967 verscheen Kahns boek: ‘The Year 2000, a Framework for Speculation on the Next Thirty Three Years”, en later nog “De volgende 200 jaar”, tot 2176. De ideeën van Kahn werden opgepikt door de industrie, en voor ’t eerst in de praktijk gebracht door Pierre Wack, businessplanner bij Shell (1985).

Toekomstplanning al decennia lang

Het boek van Gosselin en Tindemans geeft een lijst van de instellingen waar nu al aan toekomstplanning gedaan wordt. Het begon met de Rand Corporation, opgericht op initiatief van de Amerikaanse luchtmacht in 1945. In de OESO, de club van rijke industriële landen (IFP, sedert 1990, www.ocde.org/futures), de EU (http://ipts.jrc.ec.europa.eu), het Verenigd Koninkrijk (FP sedert 1994, www.foresight.gov.uk), Frankrijk (CAS, 2006, www.strategie.gouv.fr), Nederland (WWR sedert meer dan 30 jaar, www.wrr.nl), VS (Hudson Institute, opgericht door Herman Kahn), China (toekomstprogramma in de Academie sinds 2009), Universiteit Oxford (verschillende; www.oxfordmartin.ox.ac.uk), het Wereld Economisch Forum. Het verst gevorderd lijkt Singapore (RAHS, www.hsc.bov.sg). Vlaanderen blijft jammerlijk achter, maar Gosselin houdt zich ter beschikking.

De data tonen verrassend aan, dat het toekomstdenken al meerdere decennia wordt toegepast. We mogen dus de vraag stellen, of de leuke wereld van heden ondanks, dan wel dankzij het werk van deze instanties en geleerden is gerealiseerd. Moeten we méér van datzelfde, of is het veeleer een waarschuwing?

50 procent kans op temperatuurstijging

Nog een uitspraak van Gosselin: “Klimaat: we weten dat er 50 procent kans is dat de temperatuur aan ‘t stijgen is”. Heb ik dat verkeerd gehoord, of zou dat weer een verspreking zijn?

Op Google Scholar kan je de geschriften van Gosselin terugvinden; zie ook in de bibliografie van de UGent. Ze verschenen o.m. in De Tijd (http://biblio.ugent.be/input/download?func=downloadFile&fileOId=1056686&recordOId=1056685), Trends, het Management Jaarboek, en A2-tijdschriften zoals het European Review of Energy Markets, en Journal of Selling and Major Account Management. Eveneens hoofdstukken in boeken, zoals ‘Organisatorische aspecten van het inlichtingenwerk’, in ‘De Staatsveiligheid: essays over 175 jaar’. Hij heeft geen A1 internationale publicaties (Web of science).

Op de flap van het boek wordt Herman Van Rompuy geciteerd: “Dit boek is essentieel voor eenieder die begaan is met onze toekomst”. Inderdaad, want Gosselin is niet zomaar een professor. Hij is, naast zijn vele andere activiteiten, ook kabinetchef van Kris Peeters (CD&V), de Vlaamse minister-president. We kunnen dus maar beter gewaarschuwd zijn.

take down
the paywall
steun ons nu!