Van bij het ontstaan van de christelijke arbeidersbeweging heeft de beweging, niet zonder slag of stoot, haar politieke lot verbonden met de christendemocratie. Langs die weg wilde de beweging wegen op het beleid. Ook na 1945 ging het ACV scheep met de CVP en vanaf 2001 met de CD&V. Die relatie heeft een tijdlang en tot op zekere hoogte gewerkt, maar is vanaf de jaren zestig van vorige eeuw steeds meer onder druk komen te staan. Luiden de hevige protesten tegen de regering Michel en de deelname van de CD&V aan die regering het begin van het einde in van die lange traditie? Breekt er een nieuw tijdperk aan voor de christelijke arbeidersbeweging nu de CD&V er voor spek en bonen bijzit, steeds meer naar rechts opschuift en de vertegenwoordigers van beweging.net (het vroegere ACW) in de CD&V onverbiddelijk meegezogen worden in de logica van een partij die duidelijk het noorden kwijt is?

Geen overleg zonder strijd

Onmiddellijk na de bekendmaking van de maatregelen van het Zomerakkoord verscheen er een persmededeling van het ACV (31/07/17) die zo scherp was dat Het Nieuwsblad nog dezelfde dag schreef “Vakbond ACV vernietigend voor rol CD&V in zomerakkoord: dit zal tot een harde winter leiden.” En inderdaad, vele vakbondsmilitanten stonden te trappelen om het verzet vorm te geven en in november en  december van vorig jaar werden er verschillende provinciale manifestaties georganiseerd in gemeenschappelijk front. In Brussel plande  men op 19 december een regionale actie tegen het ‘pensioengeknoei’ van de regering. Wat eerst een plaatselijk Brussels initiatief was groeide door de woede van de militanten, op amper enkele weken tijd, uit tot een succesvolle nationale manifestatie.
Marc Leemans en het Dagelijks Bestuur van het ACV speelden liever op veilig. Dat wil zeggen dat ze de geëigende weg zouden volgen: druk uitoefenen op de CD&V en op de mandatarissen die daar voor beweging.net de dienst uitmaken. Op 10 november kregen ‘de federale CD&V parlementairen die een vertrouwensband hebben met de beweging’ een brief op hun bord. Vrij gedetailleerd werden de voornaamste besluiten van het Zomerakkoord door de mangel gehaald: “Dit beleid kunnen de leden van ons Nationaal Bestuur onmogelijk steunen of er zelfs maar een beetje begrip voor opbrengen. Het onevenwicht en de onrechtvaardigheid is te groot.” Ook op het Vlaamse ACV-congres eind november, hield Leemans een striemend rekwisitoor tegen de regeringsmaatregelen. Het herverdelingsmodel van deze rechtse liberale regering is “respectloos voor gewone mensen, inclusief het schoppen naar de armen.” En dan moeten we niet verwonderd zijn, stelde Leemans, dat bij velen ontgoocheling, woede en frustratie groeit. Hoe ongenadig hard Leemans ook inhakt op de regeringsmaatregelen en hoezeer hij ook begrip heeft voor de woede aan de basis, zijn poging om daar via beweging.net in de CD&V iets aan te doen mislukte schromelijk. Midden december vorig jaar werd het pleit beslecht. Het Zomerakkoord werd in zijn geheel goedgekeurd en de vermindering van de vennootschapsbelasting zelfs definitief.

Het Noorden kwijt

De mandatarissen van beweging.net in de CD&V hebben het tij niet kunnen keren. Dan kan het ook niet anders dat in het ACV het proces gemaakt wordt van de relatie die ze via beweging.net met de CD&V hebben. Misschien kan die band nog verklaard worden vanuit het verleden, maar in de huidige context heeft het geen enkele zin meer om die exclusieve band aan te houden. De CD&V, de partij van het ‘moedige midden’, het zogeheten ‘sociale gelaat’ in deze regering, ligt al lang niet meer ‘in het midden van het bed’. Sociaaleconomisch is de partij mijlenver weggedreven van de standpunten van de christelijke arbeidersbeweging. En ook op ethisch vlak schuift de partij ongegeneerd op naar rechts. Met het beklemtonen van onze ‘Vlaamse identiteit’,’ onze normen en waarden’, ‘rechten en plichten’ met vooral de nadruk op die plichten, gaat de partij een heel eind mee in een ideologie van uitsluiting, minder bescherming, meer controle en bestraffing, minder vluchtelingen, meer uitwijzingen. Iemand als Nahima Lanjri werd zo lang de arm omgewrongen en ‘gemasseerd’ door de CD&V dat zij, na veel gewetenswroeging en enkele slapeloze nachten, toch een vreemdelingenwet mee goedkeurt die nu sinds enkele maanden ook een deportatiewet geworden is. CD&V (en de vertegenwoordigers van beweging.net) moeten nu niet moord en brand schreeuwen over een regeringsbeslissing (met instemming van de voltallige meerderheid) als na de repatriëring van een aantal Soedanezen blijkt dat enkelen van hen zouden gefolterd zijn. Wouter Beke sommeerde Theo Francken de eer aan zichzelf te houden en op te stappen. Merkwaardig is dat hij zelf nooit in de verleiding is gekomen om ook zijn eigen partij tegen het licht te houden. Als het zo erg gesteld is met het regeringsbeleid en meer bepaald met de strapatsen van Theo Francken, wat heeft zijn partij dan nog in die regering te zoeken?  Naast veel wollig taalgebruik over normen en waarden, blijft Wouter Beke ook een ‘realpolitiker’. Als hij nu, conform de waarden waar de CD&V zogezegd voor staat, uit de regering stapt weet hij dat hij de rekening zal betalen bij de verkiezingen. Waarmee nogmaals bewezen wordt dat de CD&V, hopeloos op zoek naar een eigen identiteit, zowel sociaaleconomisch als op het vlak van ‘normen en waarden’, wel blaft maar niet bijt. Wat heeft de christelijke arbeidersbeweging nog bij die partij te zoeken?

Op eigen kracht

De brief van Marc Leemans aan ‘de parlementairen die een vertrouwensband hebben met beweging.net’ en zijn toespraak op het Vlaamse ACV-congres lieten het beste verhopen, maar het besluit van zijn toespraak sloeg ons met verstomming. Als we een ander beleid willen komt het er op aan “dat gewone mensen goed kiezen.” Er is natuurlijk niets mis mee om naar de volgende verkiezingen toe te werken. Maar voor een vakbond is de beklemtoning van het belang van de verkiezingen volgens ons een zwaktebod. Zelfs een burgerbeweging als Hart boven Hard kwam na de analyse van het Zomerakkoord tot de conclusie: “voor een solidaire samenleving kan je stemmen, maar ze zal er maar komen als we er samen voor strijden.” Dat de voorzitter van het ACV daar niet zelf op komt, doet toch wel vragen rijzen. Het herinnert ons aan zijn uitspraak in oktober 2015 enkele weken na de nationale betoging van 7 oktober. De klad zat in de actiebereidheid en de regering week geen millimeter af van de voorgenomen hervormingen. Als het zo zit, liet hij optekenen in De Standaard, als de regering niet wil plooien en als ze het nu wel gehad heeft met dat vakbondsprotest, “dan passen wij ons aan.” We zullen niet meer staken of wegen blokkeren. We zullen pas staken als het niet anders kan. Nu zijn wij zelf ook van oordeel dat je niet om de haverklap acties, nationale stakingen en betogingen moet organiseren. Je gaat niet de straat op zonder rugdekking van de ‘slachtoffers’ en van de eigen achterban en niet zonder over een sterk uitgebouwde organisatie en mobilisatiekracht te beschikken. Maar al die elementen kunnen ook ingeroepen worden om voorlopig niets te doen: als de publieke opinie, de regering en de ondernemers zich tegen ons keren en de machtsverhoudingen in ons nadeel spelen, wachten we een beter moment af. Maar in het licht van wat de mensen de afgelopen jaren is overkomen, zou je naast straffe woorden toch ook een serieus actieplan moeten voorgeschoteld krijgen dat een perspectief biedt om een einde te maken aan de grootste sociale afbraak van de voorbije decennia. Als Beweging.strijdbaar zijn wij van oordeel dat een sterke vakbond niet beducht moet zijn en ook in de aanval moet gaan als vele anderen menen dat die doelstellingen niet realiseerbaar zijn. Daarom pleiten wij voor een radicale, strijdbare en politiek onafhankelijke christelijke arbeidersbeweging.

Nieuwjaarswensen

Wij hopen vurig dat Marc Leemans die het steevast over drie liberale regeringspartijen heeft (N-VA, MR, Open VLD) ook CD&V in dat rijtje zal opnemen. En dat hij zijn conclusies trekt. Je kan niet jaar na jaar blijven stellen dat je zwaar ontgoocheld bent omdat de CD&V  in de regering Michel er maar voor spek en bonen bijzit, zonder daar gevolg aan te geven. Wij klinken op de dag dat het ACV de ‘vertrouwensrelatie’, zeg maar de exclusieve band, met de CD&V opzegt. Is daarmee alles gezegd? Neen, maar dat opent vele perspectieven. Al is het maar dat CM-Limburg bijvoorbeeld dan niet meer kan vragen dat haar medewerkers zich in principe alleen maar kandidaat kunnen stellen op een CD&V-lijst en dat Visie eindelijk zijn kolommen open zet voor militanten die voor andere partijen opkomen. Dat heeft uiteraard ook consequenties voor beweging.net. Beweging. net moet doen waarvoor het opgericht is. De spreekbuis zijn van de partnerorganisaties zoals ACV, CM,  Femma, kwb, KAJ, Okra enz. Vele partnerorganisaties voelen zich al lang niet meer vertegenwoordigd door ‘onze mensen’ in de CD&V. Het rommelt al langer in de buik van de partnerorganisaties en vroeg of laat moet dat tot een uitbarsting komen. Zo stapt  bijvoorbeeld beweging.net in Geel  met SP.A en Groen, zonder de CD&V, naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Zit er een ommekeer  aan te komen? Vele tekenen wijzen er op. Stilaan loopt de verzuiling op haar laatste benen. Zo werd het initiatief van CM-Limburg binnen de kortste keren door de nationale leiding teruggefloten.  
Maar loopt de christelijke arbeidersbeweging zonder een bevoorrechte politiek partner niet het gevaar nog minder invloed te kunnen uitoefenen op het beleid? Wij denken van niet. We geloven dat we op eigen kracht kunnen varen. We beschikken over een actieve militantenkern, de organisatie staat ‘op zijn poten’ en de mobilisatiekracht kan – als we dat willen – nog opgedreven worden. Zelden is het ongenoegen, het onbehagen, de woede en de frustratie van zoveel ‘gewone mensen’ zo groot geweest. Bevrijd van de banden met de CD&V heeft het ACV geen alibi meer om met de handrem op te rijden. De deur staat dan open om ‘onbeducht’ en ‘vermetel’ vanuit de woede  van velen en met een militante achterban, één grote strijdbeweging op de been te brengen. We wensen alvast LBC veel succes toe met de geplande actie tegen de pensioenhervorming en de later geplande acties onder de veelbelovende titel:  ‘Hou u klaar want hier stopt het niet!’
Wij durven hopen dat de komende jaren de vakbonden rond hun core business (sociale zekerheid, arbeid, lonen en ongelijkheid) het verschil zullen maken. De arbeidersbeweging is niet alleen ‘de laatste dam’ tegen de teloorgang van onze levensstandaard en van ons sociaal model. Ze beschikt ook over het potentieel, om in bredere samenwerkingsverbanden, komaf te maken met de volledig vastgelopen problematiek rond migratie en asiel, klimaat, ontwikkeling en armoede. Een ander beleid is mogelijk. En omdat de transitie naar die andere wereld moeilijk zal zijn of helemaal niet gerealiseerd kan worden zonder sterke vakbonden, heffen wij het glas op een strijdbare, radicale en onafhankelijke arbeidersbeweging.

Voor Beweging.strijdbaar,

Jef Mariën, Willy Verbeek, Omer Mommaerts, Anne Dhooghe, Maria Vindevoghel