“We hebben fantastisch geschoolde mensen en een goed sociaal systeem waar we met z’n allen aan bijdragen. Daarom zijn onze loonkosten zo hoog.” Neen, dat zeggen wij niet, maar wel Hein Deprez, CEO van het op een na grootste groente- en fruitimperium ter wereld.

Eén zwaluw maakt echter de lente niet. Volgens de meeste ‘captains of industry’ is onze ‘marxistische regering’ nog steeds blind voor de buitensporige loonkosten die het ondernemers moeilijk maken en de concurrentiekracht en competitiviteit van onze bedrijven en ons land zwaar ondermijnen.

Maar is dat werkelijk zo? Klopt het dat de loonevolutie in ons land ontspoort? Ondanks de loonnorm (wet van ’96) die om de twee jaar bepaalt hoeveel de loonkosten mogen stijgen in functie van onze belangrijkste handelspartners Duitsland, Nederland en Frankrijk? En is dit effectief de grootste bedreiging voor ons concurrentievermogen, voor onze bedrijven, voor onze jobs, ons dagelijks brood?

Duitsland is geen referentie

Het is inderdaad zo dat de loonkosten hoog zijn in ons land, maar hier zijn op zijn minst een aantal bedenkingen bij te maken.

Ten eerste kan je met vergelijkingen alles bewijzen wat je maar wil, afhankelijk van je ijkpunt. Het verbaast dan ook niet dat de roep om drastische en eenzijdige loonkostenverlagingen meestal kadert in een vergelijking met Duitsland, het mekka van de mini-jobs.

Een recente analyse van het ABVV toont echter aan dat we mooi in de pas lopen wanneer we de loonkosten uitgesplitst vergelijken met drie van onze buurlanden (en dus geen vergelijking maken met het globale cijfer van de buurlanden zoals vaak in de media gebeurt). De loonkosten evolueren namelijk redelijk gelijklopend ten opzichte van Nederland en Frankrijk en er is enkel sprake van een ‘ontsporing’ ten opzichte van Duitsland.

Maar willen we ons wel met Duitsland spiegelen? Wat ons betreft alvast niet (lees in dat verband ook ‘Het Duitse voorbeeld? Het is maar met wat je vergelijkt’)

En onze uitvoer?

Ten tweede is het niet fatsoenlijk, noch correct (het verlies aan) kostencompetitiviteit volledig bij de loonkosten te gaan zoeken.

Een recent rapport van het Federaal Planbureau toont immers aan dat slechts een derde van het Belgisch verlies aan marktaandeel door de loonkost verklaard kan worden. Het overige deel wordt voornamelijk verklaard door de structuur van de Belgische uitvoer (onze bedrijven voeren vooral halffabricaten met weinig toegevoegde waarde uit) en de ongunstige geografische oriëntatie van de uitvoer (te weinig gericht op de groeimarkten).

En ons sociaal systeem?

Ten slotte dient ook de productiviteit van al die ‘dure’ werknemers in rekening te worden gebracht wanneer we het hebben over loonkosten en competitiviteit. Hein Deprez, de CEO van de Belgische fruit- en groentegigant Univeg, zei daarover het volgende in de krant De Tijd (3 augustus 2013):

“We hebben fantastisch geschoolde mensen en een goed sociaal systeem waar we met z’n allen aan bijdragen. Daarom zijn onze loonkosten zo hoog. De bedrijven proberen hier al zeer efficiënt mee om te gaan, om ervoor te zorgen dat ze competitief blijven. Die loonkosten zijn geen probleem als het stuk dat naar de overheid vloeit efficiënt wordt benut. De loonkosten moeten niet zakken als we er meer voor terugkrijgen. Dan worden we nog competitiever, krijgen we nog beter opgeleide mensen. En een sterker sociaal vangnet. Wat ook een troef is, want het onderhoudt de koopkracht. Als ondernemers moeten we allemaal heel eerlijk zijn: het goede sociaal vangnet in België zorgt ervoor dat we geen koopkrachtverlies hebben geleden. Alles bleef draaien, een zegen voor de bedrijven.”

Loonkostenprobleem?

Wanneer de noodkreet voor het drastisch verlagen van de lonen ter bevordering van het concurrentievermogen na de zomer opnieuw luid zal klinken, zullen we de beleidsmakers graag herinneren aan deze wijze woorden van Deprez.

Herleid onze knelpunten niet tot een loonkostenprobleem. Focus op product- en procesinnovatie, onderzoek en ontwikkeling, onderwijs, opleiding en vorming. Investeer grondig in onze economie en vergroot zo het belang van innovatieve en kennisintensieve sectoren. Enkel zo kan de productiviteit nog meer omhoog. Enkel zo worden we een echte innovatieve economie. En enkel zo zullen we ons mannetje kunnen staan in een zeer competitieve wereldeconomie.

Om af te sluiten nog eentje van Eurocommissaris De Gucht, uit diezelfde weekendkrant, wanneer hem gevraagd werd of hij dan helemaal geen begrip kon opbrengen voor al die boze bedrijfsleiders die zeggen dat België het ondernemers moeilijk maakt:

“Natuurlijk moeten er een aantal dingen veranderen om ondernemers meer kansen te geven, maar schuif dat niet af op de gewone werkmens.”

Mijn gedacht!

Greg Verhoeven

Adviseur studiedienst Vlaams ABVV