Racistische uitspraken werken, net als veralgemeningen over vastgesteld racisme, immobiliserend op verandering. Zowel bij uitspraken van een militante minderheid, als bij een latente aanwezigheid van gedragingen die tegenstrijdig zijn met de basiswaarden van onze open samenleving, is een doordachte aanpak aangewezen om drempels weg te werken en om inzichten aan te scherpen.
Het komt in principe aan elk lid van een gemeenschap toe om de interne besluitvorming te bewaken en om de omgang met minderheidsstandpunten in de eigen identiteit op te nemen. Dit proces verdient ondersteuning.
De loutere beschrijving van wat er fout loopt zonder afdoend alternatief of zonder een omschrijving van de wijze waarop er aan een verbetering kan gewerkt worden, geeft blijk van cynisme. In de politiek die als opdracht heeft een diversiteit van belangen in onze samenleving te beheren, wijst dit op onmacht die vaak gecompenseerd wordt met ideologische ontboezemingen of met uitgesproken vijandsbeelden.
Zoals elk individu leeft ook een gemeenschap die zich intern of extern als groep manifesteert op basis van een labiel evenwicht dat evolueert met de tijdsgeest en dus ook regelmatig herijkt wordt.
Het is absoluut noodzakelijk dat de interne democratie binnen elke gemeenschap rekening houdt met de “externe” wereld waarbinnen ze zich beweegt en waar ze sowieso deel van uitmaakt.
Noch een individu, noch een religieuze of culturele gemeenschap kunnen daarbij vertrekken van het eigen grote gelijk. Door zich superieur te gedragen of door zich op een eiland te isoleren wordt de dreiging van exclusieven reëel. Meer nog, de dynamiek van de eigen gemeenschap wordt dan per definitie verengd tot de eigen inzichten. De eigenheid van een gemeenschap evolueert op basis van de specificiteit, maar evenzeer op basis van nieuwe inzichten die deze eigen specifieke invalshoek kunnen overstijgen. Gelukkig voor iedereen kan geen enkele gemeenschap zich op een andere planeet wanen.
Iedereen zal wel ergens een kwaliteit hebben op basis waarvan discriminatie mogelijk is. Als Nederlandstalige in Brussel of als Franstalige in de Vlaamse Rand, als vrouw, als gelovige of als niet-gelovige, op basis van ieders geaardheid, of … op basis van de kleur van het haar of van het ontbreken ervan.
Kwaliteiten of aandachtspunten actualiseer of overstijg je nooit door een exclusief militant gedrag. Je kan hoogstens een dam opwerpen en vaststellen dat deze afwijzing een vorm van bescherming biedt. Ze kan ook tijdelijk de interne samenhang verhogen door een versterkt gemeenschapsgevoel of door een gemeenschappelijk vijandsbeeld…
Tot je de volgende spreekwoordelijke stok in het hoenderhok toegeworpen wordt. Afhankelijk van de aard van het gemeenschapsgevoel of van je eigen persoonlijkheid zal het verwijt allicht meer op individuele eigenschappen of juist op materiële of immateriële waarden geënt worden.
Als individu of als gemeenschap kan je deze patstelling enkel overstijgen door de eigen kwaliteiten en de aangemeten gebreken zorgzaam te identificeren en desgevallend te ontmijnen. Dit door de mogelijke meerwaarde van de eigen gemeenschap binnen de maatschappij en binnen het algemeen belang onder de aandacht te brengen en daarmee de discriminatie te overstijgen. Wie toegeeft aan discriminatie via radicalisering stelt zichzelf open voor bijkomende drempels in de dagelijkse omgang of bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt.
Een arbeidsmarkt die sowieso nog steeds een prangend probleem heeft met de omgang met verscheidenheid. De toekomst ligt evenwel in integrale kwaliteitszorg en in actief pluralisme. Een efficiënte werking is niet gebaat bij exclusieven. Wel integendeel.
