Het Klimaatrapport van 8 oktober en de Nederlandse Klimaatzaak van 9 oktober:

Twee keer oproep voor andere aanpak en meer actie door de overheid.

8 Oktober: in Zuid-Korea maakt het IPCC haar nieuwe studie en besluiten kenbaar aan de wereld[i]. De klimaatconferentie van Parijs had dit in december 2015 gevraagd: Wat is het verschil tussen een gemiddelde opwarming van de planeet Aarde met 1,5°C of met 2°C? En kunnen we deze strengere beperking  nog verwezenlijken?

9 oktober: De Rechtbank van Den Haag doet uitspraak in de Nederlandse Klimaatzaak. De Nederlandse overheid was in beroep gegaan tegen de eerdere uitspraak, dat zij niet genoeg deed om de opwarming van de planeet te beperken. Het Hof geeft de Nederlandse overheid opnieuw ongelijk en bevestigt het eerdere vonnis.

We hebben vanaf nu twaalf jaar om een klimaat-ontaarding ramp te voorkomen…

200 wetenschappers van 195 landen zijn verzameld in het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).  Zij stelden een studie  op van 800 bladzijden met 6000 referenties. Van 1 tot 6 oktober werd nog zwaar gestreden over de 33 pagina’s tellende samenvatting, het Summary for Policy Makers.  Niet over de wetenschappelijke inhoud en voorspellingen over het klimaat, maar wel over wat er te doen valt.

We kunnen de besluiten van het rapport samenvatten in:

• Vandaag is de gemiddelde temperatuur over de wereld ruim 1°C meer dan in de pre-industriële periode.
• Die stijging is al erg genoeg, veroorzaakt extreme weerfenomenen, vernietigt ecosystemen in zee en op land en ondermijnt onze voedselveiligheid en levensomstandigheden.
• Een stijging tot 1,5°C is te verwachten tegen 2040. Dat gaat alles nog veel erger maken. We kunnen zeggen dat in 2018 de wereld in brand stond: van Californië, over Scandinavië, tot in Japan en Australië. Dit extreme zal dan de nieuwe norm zijn.
• Een stijging tot 2°C gaat gepaard met nog meer extreme toestanden, die hele ecosystemen vernietigen en landbouwoogsten kelderen. Die gemiddelde temperatuurstijging camoufleert vele male hogere stijgingen aan de polen en aan de evenaar.
• Enkel een radicale economische omslag kan deze ramp voorkomen.

Hoe radicaal dan wel? Van nu tot 2030, dat is binnen 12 jaar, moeten de wereldwijde emissies dalen met 45%. Tegen 2050 moet de emissie nul zijn[ii]. Dat om met een redelijke kans niet over de limiet van 1,5°C te gaan. Om zeker te spelen dienen we bovendien massaal CO2 uit de atmosfeer en uit de oceanen terug te capteren.

Het klimaat toont dat we een politieke omwenteling nodig hebben…

Zo drastisch ingrijpen in alle sectoren van de maatschappij, vergt een overheidsingrijpen. Dat kan je niet aan de chaos van de markt overlaten. Het vergt een mobilisatie van de bevolking om heel het land op oorlogsvoet te zetten. Veel zal herbekeken moeten worden om het structureel anders aan te pakken. Er zal geïnvesteerd moeten worden. De maatregelen zullen tegelijk sociaal rechtvaardig moeten zijn.

Over de aanbevelingen in het rapport werd zwaar politiek gestreden daar in Zuid-Korea. Ze zijn dan ook niet allemaal unaniem. Ik lees dat de Amerikaanse delegatie zich zwaar verzette tegen het binden van de klimaatdoelstellingen aan de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de VN[iii]. Door diezelfde delegatie werden afkeurenswaardige voorstellen binnengesmokkeld zoals inzetten op kernenergie… Saoedi-Arabië eiste dat het waardeverlies van aandelen in de fossiele brandstofsector meegeteld werd als onkosten van de transitie, om zo hernieuwbare energie van zon en wind in een slecht daglicht te zetten.

De meer gematigde kapitalistische landen, zoals de meeste Europese landen, brachten andere scenario’s van emissievermindering binnen in het rapport, die wij evenmin kunnen volgen. “Laten we onze eigen (kapitalistische) economie niet bruuskeren”, zeggen zij. “Laat ons de eerste jaren nog een verder toename van de emissie aanvaarden. We zullen dan later met technische middelen gewoon veel meer CO2 uit de lucht halen, zodat we in 2050 ook op nul emissie uitkomen”. Dit is weerom de verantwoordelijkheid doorschuiven naar volgende generaties. Of zeg maar naar de ambtsperioden van je opvolgers. Wie waarborgt ons dat later wel inspanningen gedaan worden?

Het is bovendien crimineel denken. Bij overschrijden van bepaalde drempels broeikasgas in de atmosfeer, worden kantelpunten in de natuur getriggerd. Wat kapot of verdwenen is kan dan niet meer hersteld worden.

Wij eisen samen met oprechte wetenschappers zoals de voormalige vicevoorzitter van het IPCC Jean-pascal van Ypersele, dat Europa haar ambitie voor emissievermindering tegen 2030 brengt op 55 à 60% ten opzichte van 1990.

De competiviteit van de bedrijven of de veiligheid van de bevolking?

In juni 2015 had de rechtbank in de Nederlandse Klimaatzaak, de Nederlandse overheid veroordeelt tot het verhogen van de emissievermindering tot minimaal 25% tegen 2020. Dat was de ondergrens van de vork van 25 à 40%, die indertijd door het IPCC gesteld werd. De Nederlandse overheid ging in beroep, in naam van de concurrentiepositie van de Nederlandse bedrijven op de wereldmarkt.  In 76 paragraven bevestigt de rechtbank van Den haag op 9 juli het eerste vonnis. Dat Nederland bij de landen is die een hogere ambitie tegen 2030 hebben, ontslaat haar niet van nu al meer te doen.

Bovendien geeft de Rechtbank van Den Haag aan alle burgers over heel de wereld het signaal dat zij van hun overheid bescherming kunnen eisen tegen de klimaatverandering. Dat dit een mensenrecht is. Ook al is het klimaat een wereldprobleem, dit ontslaat Nederland niet van de plicht het mogelijke te doen vanop haar grondgebied.

Wiebe Eekman

 [i] Zie de Engelstalige tekst op de site van het IPCC: https://report.ipcc.ch/sr15/

[ii] Zie deze grafiek: 

 [iii] Gelezen in http://enb.iisd.org/climate/ipcc48/

The SPM consists of four sections:

Understanding Global Warming of 1.5°C; Projected Climate Change, Potential Impacts, and Associated Risks; Emission Pathways and System Transitions Consistent with 1.5°C Global Warming; and Strengthening the Global Response in the Context of Sustainable Development and Efforts to Eradicate Poverty.