Volgens de VN zijn de beloften die de industrielanden gemaakt hebben absoluut onvoldoende om de opwarming van de aarde onder 2 graden te houden. Een opwarming van twee graden, dat is de absolute grens. Warmt de aarde meer op, dan zullen de gevolgen niet alleen catastrofaal, maar ook onomkeerbaar zijn. Geen goed nieuws dus. Maar het wordt erger. Door gebruik te maken van allerlei achterpoortjes, blijft vaak niet veel over van de mooie beloftes. Eén van die achterpoortjes is het kopen van schone lucht in het Zuiden. In Durban lijkt het er niet op dat deze achterpoortjes gesloten worden, integendeel. Of hoe big business altijd het laatste woord heeft.

In Durban staat de opname van CCS onder CDM op het programma.
De wàt? Inderdaad, de klimaatonderhandelingen zijn opgebouwd uit een bizar klimaattaaltje. Maar achter het voor buitenstaanders ondoordringbare rookgordijn van klimaatjargon, gaan erg verstaanbare verklaringen schuil. Welkom in de wondere wereld van de universele klimaattaal.

Schandalen

CDM of het Clean Developement Mechanism, werd in het leven geroepen onder het Kyotoprotocol. Industrielanden en bedrijven kunnen hiermee duurzame projecten uit voeren in ontwikkelingslanden. Zo krijgen ze recht op koolstofkredieten. Met deze koolstofkredieten kunnen ze in eigen land meer uitstoten. Op die manier halen ze de Kyotodoelstellingen zonder zelf hun eigen uitstoot te verminderen. Simpel toch? Maar dit mechanisme wordt geplaagd door schandalen en fraude. Om een lang verhaal kort te maken: in het beste geval is CDM een nuloperatie, maar vaak leidt het tot een toename van de uitstoot in plaats van een afname. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer projecten ook zonder CDM-steun zouden bestaan, maar toch gefinancierd worden door industrielanden. Hier krijgen ze dan koolstofkredieten voor, die hen toelaten meer uit te stoten. Van een klein achterpoortje gesproken…

CDM is dus zonder twijfel een valse oplossing voor de klimaatproblematiek. Het klimaat wint niet bij dit mechanisme, grote bedrijven over de hele wereld daarentegen verdienen dik aan deze projecten. En dat op de kap van het klimaat. Maar zoals u ongetwijfeld al tientallen keren gehoord hebt, loopt het Kyotoprotocol af in 2012. Laat het nu net dat protocol zijn dat de juridische basis is voor CDM. Maar wat te doen met CDM als geen Kyoto meer zou bestaan? Wat met CDM na 2012?

Toch biedt deze situatie een enorme mogelijkheid. Nu de toekomst van CDM op de onderhandelingstafel in Durban ligt, hebben we de kans dit mechanisme fundamenteel te hervormen. Maar vandaag is duidelijk geworden dat het CDM niet de goede kant opgaat in Durban. Een fundamentele herziening staat niet op de agenda. Integendeel. Er worden onder dit mechanisme alleen maar meer achterpoortjes gecreëerd.

Diep onder de grond

En zo komen we bij die andere afkorting: CCS. CCS staat voor Carbon Capture en Storage. Met deze erg ingewikkelde techniek wordt de CO2 die we uitstoten opgevangen en diep onder de grond gestoken. Een soort gigantische opslagplaats van vervuilend broeikasgas zeg maar. Handig, hoor ik u denken. In plaats van ons in allerlei bochten te wringen om onze uitstoot te beperken, doen we verder zoals we bezig zijn. We slaan de CO2 gewoon op onder de grond en hopen dat die niet meer zal vrijkomen. Dé technologische oplossing voor het klimaatprobleem. Geweldig, al zijn er een paar kanttekeningen…

Er zijn vandaag erg weinig zekerheden verbonden aan deze techniek, dat bewijst de realiteit. In verschillende landen zoals Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Australië, Duitsland en de VS werden pilootprojecten stopgezet omwille van verschillende redenen. Een enorme kostprijs, de enorme energie-intensiviteit maar vooral de kans op CO2 lekken. Als de enorme hoeveelheden CO2 onder de grond opeens losbreken, zullen de milieu- en sociale gevolgen onoverzichtelijk zijn. Bovendien is een CCS-site niet te sluiten. Wat de gevolgen binnen twintig jaar of in honderd jaar zullen zijn, is helemaal niet duidelijk. Weinig wetenschappelijke zekerheden zo blijkt, vooral voor de mensen die dichtbij zo’n site wonen. Zo was in Duitsland de weerstand van de bevolking enorm en besloten de meeste Duitse staten CCS projecten stop te zetten.

Grof geld

Ondanks het feit dat CCS in de industrielanden erg riskant bleek, wordt deze week in Durban zo goed als zeker beslist dat deze techniek een deel van CDM wordt. In Cancùn, de vorige klimaatconferentie, werd de deur al op een kier gezet. Maar nu wordt het menens. In plaats de kans aan te grijpen CDM grondig te hervormen, voegen we er nog een achterpoortje bij. Het mag duidelijk zijn dat CCS niets meer met duurzame ontwikkeling te maken heeft. De steenkool en CCS-lobby ruiken geld. Veel geld.

Vooral de OPEC landen, met Saoedi-Arabië op kop, zien hun droom werkelijkheid worden. Deze onzekere techniek zal enorme hoeveelheden koolstofkredieten opleveren, die landen en bedrijven het recht heeft opnieuw meer uit te stoten. Interessant detail: in de wandelgangen gaat het gerucht dat Saoedi-Arabië een bindend akkoord zou blokkeren als CCS geen deel zou worden van CDM. In onderhandelingen waar alles met elkaar verbonden is en iedereen een ‘bargaining chip’ in de hand wil houden, kan dit tellen.

Het mag geen verrasssing heten dat we op het einde van de deze rit doorheen het technische klimaatjargon, opnieuw bij het Zuiden terecht komen. Door CCS onderdeel te maken van CDM exporteren we een erg riskante technologie naar de ontwikkelingslanden. Wie verantwoordelijk zal gehouden worden als het verkeerd afloopt is verre van duidelijk…

Sarah Lamote, beleidsmedewerker klimaat bij 11.11.11