Linguistic Landsape 103

Bedankt mevrouw Homans. Van Antwerpen naar Brussel en terug

zaterdag 2 maart 2013 11:48
Spread the love

De beslissing van het Antwerpse OCMW-bestuur om niet meer in te staan voor de kosten van aidsremmers voor alle HIV-besmette mensen zonder verblijfsrecht, bracht een schokgolf teweeg, ook in medische en wetenschappelijke kringen. In haar verdediging (in Knack, 22/2) repliceert Mevr. Homans verontwaardigd – maar best wel cynisch – dat “stervende mensen” uiteraard wél zullen geholpen worden. De koppeling daarvan, weliswaar, aan een (“vrijwillig”) terugkeertraject “is bedoeld om de gevolgen van een mogelijke veralgemening van de terugbetaling door het OCMW op te vangen”. Pas enkele dagen na de drastische verhoging van het inschrijvingsgeld, roept ook deze nieuwe maatregel ernstige vragen op over het sociaal beleid dat in Antwerpen en Vlaanderen zal worden gevoerd.

Deze maatregel is bijzonder brutaal. Met de passie van Bart De Wever voor Theodor Dalrymple wisten we al welke richting het kon uitgaan; de feiten bevestigen dat nu.

Het zou echter te gemakkelijk zijn om alleen de N-VA met de vinger te wijzen. De ‘voor wat hoort wat’-filosofie van het vorige stadsbestuur had ons voorbereid op een streng, selectief armoedebeleid. Enkel wie aan de voorwaarden voldoet en past in het beeld van de ‘goede arme’, komt nog in aanmerking.

Tegelijk staan de vakbonden die ‘verworven rechten’ verdedigen onder voortdurende druk. De commentaren op de vakbondsbetoging van 21 februari liegen er niet om.

Ook de Nationale Bank van België dringt aan op verdere besparingen op pensioenen en werkloosheidsuitkeringen. Marc De Vos van Itinera herhaalt nog eens dat we ‘boven onze stand leven’. Europees Commissaris Olli Rehn tapt uit hetzelfde vaatje wanneer hij België aanmaant om verdere ‘structurele hervormingen’ door te voeren en herinnert aan de procedure voor overmatig overheidstekort die tegen België loopt. Het Europees sociaal model staat overal onder druk. Homans en de N-VA zijn dus geen alleenstaande gevallen.

We zien inderdaad dat de Europese Unie en de nationale regeringen de handen in elkaar slaan om een frontale aanval te plegen op ons samenlevingsmodel. De sociaal-economische rechten worden afgebouwd en voor arme mensen komt daar een mager ‘recht op (over)leven’ voor in de plaats.

Voortdurend worden de doelstellingen van het sociaal beleid bijgesteld. Waar het vroeger ging om het garanderen van een inkomen, werd dit later ‘werk lonend maken’, wat werd vertaald met ‘activeren’. Vandaag staat zowel de sociale zekerheid als de sociale bijstand in dienst van groei. Mensen worden niet langer beschermd tegen de markt, maar aangemoedigd om deel te nemen aan die markt.

Dit bleek nog eens enkele dagen geleden, toen de Europese Commissie  haar voorstellen voor ‘sociale investeringen’ bekend maakte. Deze mededeling brengt haarscherp de neoliberale visie op sociaal beleid van de huidige machthebbers in beeld: gedaan met de ‘sociale bescherming’ zoals we die kenden, leve de selectieve en voorwaardelijke armoedesteun.

Hiermee staat trouwens ook de Europese Commissie niet alleen. De Wereldbank bepleit de grote ideeën van deze neoliberale filosofie al sinds 1990. En in de Europese Raad zullen heel wat regeringen smelten voor zo’n drastische aanpak die trouwens ook in andere sectoren zoals onderwijs en wetenschap al merkbaar is.

Wat nu wordt voorgesteld is een minimale bescherming met korte periodes voor werkloosheidsuitkeringen, minimale pensioenen, een zeer flexibele arbeidsmarkt, openbare diensten zo veel mogelijk in handen van ‘sociale bedrijven’ die ‘verantwoordelijk ondernemen’ en daarvoor overheidssteun kunnen krijgen, met selectieve en voorwaardelijke armoedehulp.

Mevrouw Homans toont zich in feite een goede leerling van het Europese klasje en gaat zelfs nog verder door ook dit recht op leven als niet altijd vanzelfsprekend te beschouwen. We moeten haar danken voor zoveel overmoed, omdat dit ons verplicht na te denken over het soort sociaal beleid dat we in de toekomst nog wel willen. Het economisch en sociaal model dat nu in de maak is – het werk van onze regeringen via en met de Europese Unie -, heeft al overal zijn failliet bewezen, in de derde wereld zowel als in Europa. Het uiteindelijke doel is staten en mensen te verarmen en hen in ‘the right psychic tension’ (Adam Smith) te brengen om eender welk werk tegen eender welk loon te aanvaarden. Hier wordt niet meer uitgegaan van een maatschappijbeeld waarin de mens zelf centraal staat, maar wordt uitsluitend gewerkt in functie van economische en financiële belangen. Cynischer kan het haast niet.

De sociale en menselijke schade is overal in Zuid-Europa schrijnend zichtbaar. Het zou naïef zijn te denken dat het Noorden de dans zal ontspringen. In tijden van crisis is juist een brede sociale bescherming nodig die mensen voldoende sociale en economische zekerheid biedt. Dat moedigt aan om zich in te zetten voor de samenleving . Dat ‘echte’ sociale beleid dient gekoppeld te worden aan een economische politiek gericht op zowel menselijke als ecologische duurzaamheid, die zich toespitst op innovatie en creativiteit en zich in dienst stelt van maatschappelijke noden. Voor de vakbeweging en de sociaal-progressieve politiek vormt dit geheel een bijzondere uitdaging. Loopt men mee met de neoliberale doctrine, worden alleen de allerscherpste kantjes afgerond, verdedigt men alleen maar wat verworven was? Of durft men nieuwe wegen te verkennen en een nieuw maatschappelijk verhaal op te bouwen dat als tegenwicht moet dienen voor het cynische dominante denken van dit ogenblik, dat zich ten onrechte als ideologisch neutraal presenteert en niet of nauwelijks wordt uitgedaagd?

De Vooruitgroep is een informele groep van academici, kunstenaars en publicisten.

Ondertekenaars (alfabetisch): Jan Blommaert (UTilburg), Bambi Ceuppens (KMMA), Eric Corijn (VUB), Lieven De Cauter (KULeuven), PaSscal Debruyne (UGent), Pascal de Decker (HOGent, St.-Lucas), Herman De Ley (Ugent), Ida Dequeecker, Aleidis Devillé (KULeuven), Koen Dille (Masereelfonds), Eric Goeman (Attac, Democratie 2000), Amir Haberkorn (UPJB), Chris Kesteloot (LULeuven), Pieter Maeseele (UA), Ico Maly (Kif Kif), Francine Mestrum (Global Social Justice), Paul Pataer, Piet Saey (UGent), Erik Swyngedouw (UManchester), Jan Teurlings (UAmsterdam), Monika Triest, Karim Zahidi (UA), Robrecht Vanderbeeken (UGent), Leen Van der Vorst (Victoria Deluxe vzw), Dirk Tuypens, Johan Van Hoorde.

take down
the paywall
steun ons nu!