In de verhelderende documentaire “President te koop” op Canvas (1) geeft gewezen reclamemaker Guillaume Van der Stichelen duidelijke cijfers over de laatste Amerikaanse presidentsverkiezingen. We geven een paar voorbeelden over het fenomeen genaamd ‘politieke democratie’.

Omdat de strijd zich in de VS vooral toespitst op de zogenaamde ‘swing states’ verdienen de jongens en de meisjes van de reclame en pr daar pakken poen. Obama en Romney betalen er 100.000 dollar… per stem, vooral om twijfelaars uit de arbeidersklasse voor hen te winnen.

Interessante wetenswaardigheid is ook de polarisatie van de TV stations (volgens de reportage ligt daar ook het grote gewicht van de beïnvloeding). Het zijn de TV stations met een uitgesproken (Obama of Romney) mening die hoge kijkcijfers halen. Hoge kijkcijfers is dan ook een zweep voor de groeiende polarisatie in de kiescampagne.

En uiteraard komen ook de PACs (3) ter sprake. Een gans systeem van PACs en Super PACs, van Connected en Non-Connected Pacs. Zo’n ‘committee’ wordt opgezet om massa’s reclame en pr-geld te versluizen naar verkiezingscampagnes die moeten garanderen dat de belangen van de geldschieters later maximaal worden behartigd.

Eenzelfde  georkestreerde aanpak vinden wij terug bij Armstrong en Co, als hij zijn bekentenissen formuleert in een tweedelig interview op de televisiezender OWN (4).  Big Business aanpak. Nu jarenlang dopinggebruik niet langer meer kan gemaskeerd worden, moet maximaal worden ingezet op populistische informatie en beïnvloeding. Inclusief de obligate traan.

Voer voor de gewone sterveling.  Doch liefst niet van lange duur. De kassa van de sport rinkelt immers niet voor van hun voetstuk gevallen helden (5).   De volgende dag reeds keert men terug naar de waan van de dag : tennis en koers in Australië waar het mooi weer is, de Gouden Schoen, het nieuwe wielerseizoen …

Naast het ganse sportcircus van Rogge en Co moet de Armstrong Saga de sportmedia (en uiteraard niet alleen de sportmedia)  toch aan het denken zetten over de belangen die zij dienen.  Nadenken over de vraag immers welke essentiële bijdrage zij leveren aan de Armstrongen van deze wereld die een deweverken doen. 

In zijn oorspronkelijke betekenis stond een deweverken doen (6) voor ‘de handeling om 171 dagen stoer te zijn en dan toch nog bakzeil te halen’.

Wij willen pleiten voor een actualisering van dit neologisme. Namelijk het te formuleren als ‘het permanent manipuleren van de media voor eigen belang’.  

Akkoord, deze beweging is van alle tijden en van alle partijen, maar toch. Bart bakt het erg bruin, en dat verdient volgens ons wel een aanmoedigingspremie.

De benadeelde, hardwerkende Vlaamse middenklasse, de koningskwesties, de Walen, de niet-blanken. Het is koren op de molen van een N-VA die tijdens de gemeenteraadsverkiezingen zijn rangen heeft aangevuld (7).  En het zijn allemaal thema’s die er blijkbaar ingaan als zoete koek. Gretig worden opgenomen in magazines, kranten en TV kanalen.

In zijn boek  “N-VA, analyse van een politieke ideologie” gaat Ico Maly op zoek naar de communicatiestrategie die door de partij wordt gehanteerd om hun neoliberale en radicaal nationalistische boodschap als gematigd te laten over komen.

De uiteindelijke bedoeling van de N-VA  is om op het nationaal politieke vlak een overwicht, een hegemonie te verwerven. Maly analyseert hiervoor het N-VA discours dat circuleert in de virtuele en in de massamedia.

De rechtlijnigheid van het spreken met één stem, de oneliners en de metaforen, het steeds herhalen van de centrale boodschap, de georganiseerde aanwezigheid op sociale netwerksites (8).

Een realistisch, handig verpakt en gematigd verhaal van de strijd die N-VA voert  voor de belangen van de Vlaamse middenklasse, dat in feite een rabiaat neoliberaal programma verbergt dat brugpensioenen afschaft (9), werkloosheidsvergoedingen beperkt tot 2 jaar en wachtuitkeringen schrapt, tegenstander is van de loonindex en van speculatie- en vermogensbelasting, de notionele intrest verdedigt. Een partij ook voor wie beperkingen van de bedrijfsbonussen van toplui geen optie is.

Deze handige verpakking en communicatie, ondersteund door het gros van de Vlaamse media,  maakt een succesvolle verzameling mogelijk van de drie electorale groepen die N-VA beoogt : economisch conservatieven, Vlaams-radicalen en ethisch behoudsgezinden (10).

Een aanpak die ondersteunt wordt door het gros van de Vlaamse media. Dat hoeft geen verwondering. Nationaal en internationaal werken media volgens de mechanismen van de neoliberale logica. In een samenleving waar onderwijs er op achteruit boert (11) komen, bij slechte financiële tijdingen, dergelijke boodschappen wel aan.

Tekenend zijn twee faits divers in onze media van enkele dagen geleden. Annemie Struyf ruilt Vier in voor VRT. Zij stoort zich aan de reclameboodschappen die volledig ongepast haar programma binnen dringen. Alhoewel zij, wat het thema reclame betreft, de vinger op de wonde legt, klinkt de argumentatie toch wat melig.

Zij blijft immers zitten in een midden waar onderlinge concurrentie, belangen van sponsoring en reclame, nationale en internationale lobbying de dienst uitmaken. Dat heeft de reportage van Van der Stichelen ons wel duidelijk gemaakt. Dat onze ‘openbare zender’ daar buiten staat moet toch enig wenkbrouwengefrons veroorzaken, zelfs bij Annemie.

En tenslotte was er de welles nietes discussie van Luc Huyse : komt N-VA te veel op de buis ? Waarom zou een politieke figuur die scoort (lees : goed is voor het kijken en kopen) niet dikwijls en meer mogen worden opgevoerd ?

Politieke figuren als strip- of wittedoekhelden. Politiek in one-liners en episodes zoals in Nederland : na  Fortuyn komt Wilders komt …

Immers vullen zij, in de politiek én bij de media, niet voor alles een gat in de (media)markt, een nuttige investering ? Niet meer dan de simpele marktlogica, toch ?

(1) Als het goed is zeggen wij het ook.

(2) Bij de verkiezingen in de VS is op voorhand bekend voor heel wat staten of zij blauw of rood gaan stemmen. Daar steekt men dan ook zijn reclamegeld niet meer in.

(3) PAC : Political Action Committee

(4) OWN : Oprah Winfrey Network

(5) Ons wielericoon Eddy Merckx : “ik begrijp niet wat hij allemaal heeft uitgestoken”.  Zou Eddy ook nog geloven in de confereratie van N-VA ?

(6) Er zijn nog tal van andere voorbeelden bekend in de politiek. Zo kunnen wij een wilfriedmaertensken doen (bij het verlaten van een tunnel een bocht maken van 180°) of een louistobbacksken (een belofte niet nakomen en toch niet op de treinsporen gaan liggen).

(7) Is N-VA niet min of meer verworden tot een Vlaams Blok light ? Alleszins, het blijft cola.

(8) Zo toont  Ico Maly aan dat via Facebook een virtuele organisatie bestaat die de reacties onder kranten op een organische manier structureert en een reactielijn opbouwt.

(9) Ook al gemerkt, het laag profiel dat N-VA hanteert als gesproken wordt over Ford Genk of ArcelorMittal ? Veel meer dan een doekje voor het bloeden kan hun programma hier niet bieden.

(10) Groepen die niet uit de lucht komen gevallen. Bart Eeckhout citeert in zijn artikel “De messias komt van rechts” van 16 oktober 2012 in De Morgen een schrijven van koning Albert I, in 1931 (!) gericht aan zijn zuster Henriëtte : “Er liggen drie vijanden rond mijn kroon, … conservatieven die tegen de staat zijn, Vlaamse activisten die tegen de monarchie zijn en tegen de Belgische Natie, en demagogen die aanhangers zijn van een zeker katholicisme dat lijkt op de Franse populaire democratieën”.

(11) Het onderzoek van de Katholieke Hogeschool Limburg geeft een aanduiding door te wijzen op de povere algemene kennis van studenten aan de lerarenopleiding. Het laat vermoeden dat ook bij vele anderen voldoende kennis en een kritische houding ontbreekt. En omdat wij toch op deze site zitten : tekenend was de opmerking van onderzoeker Jan Swerts : “in verband met sociale conflicten wist zo goed als niemand wat een vakbond eigenlijk was. Wij moesten de term uitleggen” .