Nieuwe mantra over eurocrisis even bijziend als vorige

Nieuwe mantra over eurocrisis even bijziend als vorige

woensdag 13 maart 2013 15:30
Spread the love

Je hebt het ongetwijfeld al opgemerkt in de kranten – er is een nieuw mantra onder economen, VOKA voormannen, ‘opiniërende hoofdredacteurs’ en andere opiniemakers, ja zelfs bij Europees Commissaris Olli Rehn daagt het licht (een beetje).

Nu het soberheidsbeleid in Europa op een fiasco uitloopt, mogen we het iets kalmer aan doen bij het terugbrengen van het budgettair deficit. We kunnen ons wel een beetje ‘deficit spending’ permitteren, àls daar echter maar structurele hervormingen tegenover staan. Geen quick fixes dus, maar échte hervormingen met het oog op de vergrijzing die eraan komt en het terug aanzwengelen van economische groei, nodig om onze welvaartsstaten overeind te houden. En passant moeten we de overheid ook “efficiënter” maken, dat spreekt.

Daar kun je op het eerste zicht weinig tegenin brengen, ook al geeft bv. Paul De Grauwe aan in een recent Social Europe report, “Towards a European growth agenda” dat sommige structurele hervormingen wel degelijk gepromoot worden met een “hidden agenda”, namelijk om sociale zekerheidssystemen te vernietigen. Hij zegt overigens nog een aantal andere behartenswaardige dingen in het interview met Social Europe Journal (p. 45-47), maar dat terzijde.

Maar laat ons er even vanuit gaan dat de structurele hervormingen die ze ons mordicus willen aanpraten het goed voor hebben met gewone Europeanen (en de generaties van Europeanen na ons). Welaan, als ik bv. het stuk lees van Bart Van Craeynest, vandaag in de Standaard, dan heeft hij het vooral over structurele hervormingen inzake pensioenen en arbeidsflexibilisering – met een dubbel doel: het anticiperen en opvangen van de vergrijzingskost, en het op middellange termijn terug aanknopen met economische groei.

Grote lacune in zijn betoog – en hij is echt niet de enige – : waar zit de groene component? Waarom heeft Bart het niet over de structurele hervormingen nodig om de economie op een meer duurzame leest te schoeien? Als we dan toch zo bekommerd zijn om de toekomstige generaties, waarom zwijgt de hoofdeconoom van Petercam daar in alle talen over? Anders dan bv. de Europese Commissie, waarvan  – ere wie ere toekomt – recent een erg lezenswaardige Communication uitkwam, getiteld ‘A decent life for all’ – waarin de Commissie haar post-2015 visie omstandig uit de doeken doet.

Een visie waarbij ze overduidelijk het uitroeien van extreme armoede koppelt aan duurzaamheid – anders gezegd, de Commissie linkt de post-MDG agenda met de Sustainable Development Goals (SDG) agenda. Duurzame ontwikkeling is erg belangrijk in dat document, dat hoeft weinig betoog. Ze hebben het onder meer over duurzame consumptie en productie, het wegwerken van onduurzame consumptie- en productiepatronen, en dergelijke meer. De EC Communicatie is een genuanceerd document, dat blijk geeft van een gedegen kennis van de uitdagingen waarvoor de wereld staat. (spijtig dat we er in de dagdagelijkse euro-realiteit zo weinig van merken)

Maar goed, over die groene – duurzame – component, een New Green Deal zo je wil, of de nood ‘to promote the transition towards a green inclusive economy’ (in de woorden van de EC Communicatie), lees ik weinig in al die analyses van opiniemakers over noodzakelijke structurele hervormingen “nodig om ons op de toekomst voor te bereiden”. Waarom heeft Van Craeynest het niet over publieke investeringen, nodig om ook die structurele transformatie te maken, op weg naar een low-carbon economie en op weg naar een samenleving waar mensen misschien wel langer maar ook minder hard werken, waar openbaar vervoer gemoderniseerd zou worden, waar ook bv. in meer groen in de stad geïnvesteerd wordt (zodat mensen meer beweging zouden nemen en dus gezonder door het leven zouden huppelen) en in cleane energie, etc.  `

Een maatschappij voorbereiden kortom, waarin we iets meer oog zouden hebben voor de planetaire grenzen, én ook vooruitgang zouden boeken bij de epidemie van niet-overdraagbare ziekten (bv. diabetes, hypertensie, …) die op ons afkomt. Een win-win, zo je wil.

En nu ik me toch richt tot de economen: gezondere mensen zijn in principe ook produktiever. Structurele hervormingen dus om de samenleving te creëren waarvan we eigenlijk weten dat ze noodzakelijk is om met (binnenkort) 9 miljard mensen te kunnen samenleven. Vertrekkend van een duurzame en gezonde levensstijl, die planetaire grenzen respecteert.

Ik lees er echter bitter weinig over bij de meeste mensen die de mond vol hebben van structurele hervormingen. Zelfs Paul De Grauwe vind ik in deze wat tekortschieten. Hij heeft het, terecht, over de nood om de economie te stabiliseren. Maar als hij verklaart dat daarvoor de vraag moet aangezwengeld worden, in de (noordelijke) landen die het zich kunnen permitteren, budgettair gezien (bv. Duitsland), dan denkt hij bv. aan het verlagen van belastingen in Duitsland, zodat de koopkracht van mensen toeneemt. Hij staat dus macro-economisch beleid voor dat de teugels viert in de eurozone landen die het zich kunnen permitteren. Sommige landen (met Duitsland op kop) moeten meer uitgeven en hun economie stimuleren, terwijl andere verdere moeten gaan met soberheid, zij het aan een trager tempo.

Maar willen we dat echt? Duitsers uit de middenklasse nog meer koopkracht geven, zodat ze bv. effen met Ryanair of een andere low-budget maatschappij kunnen vliegen naar een of ander strand in het Zuiden, een Hollander die Barça of een Premier League tempel met een extra bezoekje vereert, ook al met de hulp van een spotgoedkoop vliegticket, Duitse begoede bejaarden die een bijkomend bezoekje kunnen brengen aan de wellness, voetbalsupporters die nog vijf ‘bratwursten’ meer binnenspelen op zaterdag, of lui die zich een bijkomende Porsche én een privézwembad aanschaffen, etc. ? Op korte termijn is het ongetwijfeld een goeie zaak voor de ‘rebalancing’ van de eurozone, maar wat met de langere termijn? Hoe duurzaam is dat, Paul?

De Grauwe beklemtoont ongetwijfeld ook de nood aan investeringen met het oog op de toekomst, maar zijn pleidooi voor het aanzwengelen van de vraag (& dus consumptie) lijkt misplaatst, zelfs in de huidige benarde economische omstandigheden. Nee, als we overheidsschulden laten oplopen op korte termijn, moeten we vooral investeren in een duurzame toekomst, zodat mensen zich niet meer verplicht voelen om met de auto naar hun werk te gaan maar gebruik kunnen maken van een goed geoliede machine, efficiënt openbaar vervoer. En als je de vraag al aanzwengelt, moet je je vooral richten op mensen die het nodig hebben. Het laagste socio-economische quintiel, bv.

Provocerend gesteld: Europa is op dit moment allerminst een democratie, om redenen die genoegzaam bekend zijn. Wel, laat ons er dan nog een schepje bovenop doen. Tijd voor ecofascisme in het post-2015 tijdperk: aan Europeanen (en bij uitbreiding aan alle wereldburgers) zou eigenlijk een bepaalde hoeveelheid ecologische/planetaire credits moeten toegekend worden, die ze tijdens een jaar mogen verbruiken. Water, energie, vlees, … you name it.

Wil je vliegen met Ryanair naar Dublin om effen door te zakken in een pub, no problem, maar dan ga je wel serieus moeten snoeien in je vleesverbruik of in je vliegtrips voor professionele doeleinden (videoconferenties dus) dat jaar. Want wat wil dat eigenlijk zeggen, ‘veranderen van onduurzame consumptie- en productie-patronen’, zoals de EC Communicatie zo idealistisch aangeeft? Als we het van de marktincentives laten afhangen, kunnen we volgens mij nog lang wachten. Of was dat van die duurzame consumptie en zo maar om te lachen?

Om de parallel te trekken met het belastingformulier dat we elk jaar invullen: daar moet je toch ook je rechtmatig aandeel betalen aan belastingen, om de staat (& overheidsvoorzieningen) leefbaar te houden? Welaan, waarom zou je dan ook niet elk jaar moeten aangeven hoe je hebt gescoord op het respecteren van planetaire grenzen? Of moeten de generaties die na ons komen het maar bekijken?

Mijn pleidooi voor ecofascisme is uiteraard een grapje. Maar de rest niet.   

take down
the paywall
steun ons nu!