Het lijkt bijna een nieuwe tactiek van De Standaard. Als er sociale onrust is, dan kruipen één of meerdere jonge redacteurs in de pen om hun afkeer van vakbondsacties te laten merken. Guy Tegenbos en Bart Sturtewagen laten zich uiteraard ook niet onbetuigd in sociaal rumoerige tijden, maar toch zijn het vooral de jonge redacteurs die naar voor geschoven worden – onder meer op de website – allicht met de bedoeling om een hype op de sociale media te creëren. Deze keer is het de beurt aan Sarah Vankersschaever. “Solidariteit is … werken” luidt de titel van haar stukje. Ik twijfel er overigens niet aan dat ze dit op eigen initiatief heeft geschreven, en niet is aangepord vanwege de hoofdredactie. Het stukje ressorteert immers onder de rubriek ‘Vlam!’ – waarbij een redacteur reageert op een nieuwsfeit dat hem of haar niet onverschillig laat.  Wel, mij laat haar stukje ook niet onverschillig. Doel bereikt dus, Sarah.

Ik citeer even: “De slachtoffers van een naar zuurstof happende economie help je niet door die economie een dag de keel dicht te knijpen. Want het principe is eenvoudig: als je het werk neerlegt, breng je economische schade toe. Bij elke staking kan berekend worden over hoeveel euro dat ongeveer gaat. … Staken kost een samenleving geld. Een som geld die op een zinvolle manier besteed had kunnen worden: werkloosheidsvergoedingen betalen, om maar iets te noemen. Ik ben benieuwd hoeveel deze stakingsdag Europa zal kosten. En nog meer hoe de ‘solidaire stakers’ dit aan hun werkloze collega’s zullen uitleggen.”

Met dit soort “eenvoudige principes” scoor je ongetwijfeld punten bij Voka en andere Barroso’s, maar of je het als DS redacteur kunt maken om met dergelijke kortzichtige economische lens  op de proppen te komen ?

Feit 1: de vakbonden komen op tegen bezuinigingsmaatregelen in de eurozone, meer bepaald om hun solidariteit te betonen met gewone mensen in de hardst getroffen landen.

Feit 2: ze doen dat op de manier die hen het meest aangewezen lijkt: door acties en stakingen. Een extra 24 uur werken uit solidariteit met de mensen die hun werk (of hun pensioen, of hun uitkering, …) kwijt zijn in perifere Europese landen – zoals Sarah lijkt voor te stellen – zullen ze ongetwijfeld toejuichen bij de trojka en andere voorstanders van structurele hervormingen. Maar een efficiënt drukkingsmiddel om de EU van koers te doen veranderen lijkt het me niet.

Feit 3: het is duidelijk dat die Europese solidariteit – zelfs op het niveau van de vakbonden – er niet is. De vakbonden in het noorden van de eurozone (bv. in Duitsland, of in het noorden van ons land) staan blijkbaar niet te springen om hun solidariteit op die manier te tonen. En de vakbonden in het Zuiden van ons land lijken vooral te staken omdat ze de eigen (nationale) sociale verworvenheden in het gedrang zien komen, zoals een indexaanpassing, recht op brugpensioen, en dergelijke. Dat zou eigenlijk moeten volstaan als signaal voor de EU-technocraten: als zelfs de vakbonden er al niet in slagen om bij hun achterban te pleiten voor solidariteit met getroffenen in andere landen van de eurozone, dan kun je er donder op zeggen dat er geen draagvlak is voor de grote ‘Economic governance’ sprong voorwaarts richting nog meer Europese integratie, die ze er al een tijdje proberen door te drukken. Laat ik het klaar en duidelijk samenvatten voor de EU-leiders en ambtenaren aan het Schumanplein: enkel als vandaag de hele eurozone plat ligt, heeft dergelijke sprong voorwaarts zin. Want dat zou betekenen dat mensen in Vlaanderen (of Duitsland, of Nederland) wel degelijk geven om wat gebeurt in Griekenland, Portugal, Spanje, Ierland, etc. Quod non. We schrijven liever stukjes over de schade die stakingen toebrengen aan de economie – waarmee bedoeld wordt de Belgische, of beter nog de Vlaamse.

De conclusie zou dan ook moeten zijn: de EU leiders moeten dringend een ander scenario voorbereiden, een plan B, richting een (veel) kleinere eurozone, zodat de rest buiten de eurozone terug haar competiviteit kan opkrikken. Maar daar hebben ze blijkbaar weinig trek in. Overigens betreur ik het dat die Europese solidariteit er niet is. Maar je kunt niet om die vaststelling heen.

Feit 4: de vakbonden gebruiken de wapens die ze hebben, om te reageren op de Europese besluitvorming. Die wapens zijn bot, inderdaad. Net als vele burgers kijken de vakbonden machteloos toe hoe “Europa” – in een combine met de financiële markten, IMF en ratingagentschappen – het naoorlogse sociaal contract ingrijpend wijzigt, zonder veel democratisch overleg. Vakbonden slagen er wel in te mobiliseren voor Ford in ons land, maar op Europees niveau lukt het vooralsnog niet – voldoende mensen op de been krijgen over heel de eurozone zodat de EU leiders niet meer om hen heen kunnen, en van koers moéten veranderen. Mij doet het schouwspel een beetje denken aan de machteloze Chinese burgers die petities proberen in te dienen in Beijing. In tegenstelling tot de Chinezen mogen wij Europeanen wel ‘lawaai’ maken – Europa is toch democratisch, nietwaar –  maar veel impact hebben we evenmin.

Maar de kruik gaat zolang te water tot ze barst: van zodra in één land in de eurozone een meerderheid het bezuinigingsbeleid niet meer pikt, of zodra één regionalist een referendum wint, komt dit hele Europese kaartenhuisje onder druk te staan. Op de beurzen beseffen ze dat maar al te goed – ze reageren veel minder op Europese solidariteits-vakbondsacties dan op nationale of regionalistische oprispingen.

Als het Europese kaartenhuisje uiteindelijk in elkaar stort, zal de “economische schade” een pak hoger liggen, vrees ik…