Wat denken ze wel?

Wat denken ze wel?

maandag 28 januari 2013 17:07
Spread the love

In “Atlas Shrugged” vertelt Ayn Rand het verhaal van een groep Amerikaanse ondernemers die de antikapitalistische pesterijen van de overheid beu zijn en de samenleving de rug toekeren. Die samenleving klapt natuurlijk in mekaar, en de ondernemers komen onder aanvoering van hun niet-verkozen natuurlijke leider Danny Taggart zegevierend terug om redding te brengen.

“Atlas Shrugged” is de neoliberale bijbel geworden, en veel ondernemers blijken deze verheerlijking van hebzucht en egoïsme (Rands eigen woorden) als grote wijsheid te beschouwen. Bouw de overheid af en geef ze in handen van de nijveraars; die laatsten streven hun eigenbelang na, maar dat is best voor iedereen, zo luidt deze visie. Grote wijsheid inderdaad: VOKA gaf tijdens de formatieperiode van juni 2010 het boek cadeau aan informateur De Wever, allicht met de aanmoediging om het stevig ter harte te nemen.

Vandaag laat Karel Van Eetvelt van UNIZO weten dat de Vlaamse ondernemers het beu zijn, ook wel eens in staking zouden kunnen gaan (zoals de helden in ‘Atlas Shrugged’), en al hun hoop hebben gelegd bij de N-VA van De Wever. Hoop waarop? Wel op “ruimte voor groei”, “zuurstof voor de bedrijven” en andere eufemismen wellicht – in realiteit gaat het om verlaging van de lonen, versoepeling van het ontslagrecht, beteugeling van de bewegingsruimte voor vakbonden, afbouw van de sociale zekerheid. De afbouw van alles, met andere woorden, waar neoliberalen een hekel aan hebben omdat het stukjes winst uit hun zakken houdt en de rest van de samenleving ten goede komt. Ayn Rand is hun lichtend voorbeeld: egoïsme en hebzucht zijn niet fout, integendeel, ze zijn de nobelste menselijke drijfveren.

De timing van Van Eetvelde is niet optimaal, want de goegemeente wordt net nu geconfronteerd met de weldaden van een Ayn Rand-achtige ondernemer, de heer Lakshmi Mittal. Het Luikse staal moet dicht, en de lege fabrieken zijn ook niet te koop of te nationaliseren, want dat zou het risico op concurrentie verhogen. Nodeloos te zeggen dat ArcelorMittal in dit land nauwelijks belastingen bedraagt en vrij systematisch als een Gift Gods is behandeld geweest door de bewindslui. Fenomenaal rijk en uiterst succesvol als ondernemer – een klassiek monopolist – is hij het soort van figuur waar andere notabelen graag hun feestjes mee opvrolijken. Zijn parasitair kapitalisme wordt – merkwaardig toch? – nog altijd beschouwd als een fenomeen van goed ondernemerschap. Het feit dat hij dit land de rug toekeert wordt door ondernemers dan ook gezien als een signaal dat deze PS-staat heel slecht marcheert. Want mensen als Mittal, DIE hebben we echt nodig.

Veel aanhang heeft deze stelling niet. Meer nog, Paul De Grauwe stelt voor de zaak ArcelorMittal te gebruiken voor wat bekend staat als een ‘Schumpeteriaanse schok’. Josef Schumpeter ontwikkelde het begrip ‘creatieve destructie’ om aan te geven hoe in een economisch proces slechts vernieuwing kon ontstaan ten koste van verouderde delen van de economie. Met andere woorden: men kan maar ruimte maken voor innovatie wanneer parasitaire bedrijfssectoren worden afgebouwd.

Dat is een heel andere ‘schok-doctrine’ dan degene die de UNIZO-baas in gedachten had. Niet de ondernemers schokken de samenleving, maar de samenleving schokt de ondernemers, door haar steun niet langer te geven aan bedrijven die te allen prijze de winstvoet willen verhogen zonder enige ruimere economische meerwaarde te genereren. Parasitaire ondernemers verliezen dus alle steun – zoek het zelf uit, jongens – en innovatieve ondernemingen worden fors gesteund. Bedrijven die desinvesteren – winsten niet terug in de onderneming investeren – marginaliseren zichzelf, ten voordele van bedrijven die een andere ethos aanhangen.

Zo’n beleid gebruikt de kracht van de overheid maximaal en is niet bang van planning en regularisering. Het is ook een beleid dat de macht terug verlegt, weg van de ondernemers die Ayn Rand aanhangen, naar de overheid en de samenleving, en van economische parasieten, sociale liquidatoren en fiscale fraudeurs naar ondernemers die innoveren en rekening houden met de sociale en fiscale kaders waarbinnen ze opereren.

Het is goed om weten dat zo een alternatief bestaat, en dat het zelfs vrij makkelijk in te voeren en uit te voeren is. Want wie denken de UNIZO-gasten wel dat ze zijn? Denken zij nu echt dat, zoals Taggart en zijn ondernemers in ‘Atlas Shrugged’, zij en zij alleen de samenleving beheren? Dat ze zich kunnen verloorloven de hele samenleving te chanteren om nog meer privileges te genieten?

Wanneer vakbonden een staking aankondigen is de verontwaardiging op alle fora te lezen en te horen. Wel, wanneer het syndicaat van de ondernemers dreigt met geweld tegen de samenleving, dan is verontwaardiging evengoed op zijn plaats. Wie denkt dat deze crisis zal opgelost raken met individuele hebzucht en egoïsme, die zal met de voeten op de grond moeten gezet worden. En partijen die zich verbinden tot het prioritair stellen van hebzucht en egoïsme, die mogen daarvoor straffe kritiek verwachten. Ze zijn immers tegenstrevers van de samenleving, geen medestanders, en ze zeggen dat nog zelf ook. Ze moeten wel hun stemmen van die samenleving krijgen – het is te hopen dat ze zich dat herinneren in de aanloop naar 2014.

Ook de al zo dikwijls afgekondigde afrekening van 2014 zou wel eens heel anders kunnen uitpakken dan men nu denkt. Het samenlevingsmodel waarin we leven – niets minder dan dat is de ware inzet ervan. Wie keer op keer de meerderheid van de samenleving afschildert als luiaards, profiteurs en verwende kwasten, keer op keer een piepkleine kaste van ondernemers en hun streven naar privileges en hogere winsten voorop stelt als model en legitiem beleidsdoel: wel, die gaat een lastige campagne tegemoet.

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1569629/2013/01/28/Weg-met-de-staalfabrieken-en-snel.dhtml

https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/01/28/vlaamse-ondernemers-willen-schok-organiseren-om-n-va-programma-uit-te-voeren

https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2010/06/24/voka-wil-ego%C3%AFsme-hoger-op-de-politieke-agenda

take down
the paywall
steun ons nu!