De Olympische Spelen van 2012 zouden de groenste, meest duurzame Spelen ooit worden. Zo werd er bijvoorbeeld gelet op CO2 uitstoot en het recycleren van afval. Volgens de Sustainable Sourcing Code van het London Organising Committee for the Olympic Games, werd duurzaamheid bij iedere beslissing meegenomen.

Rio Tinto: wolf in schaapskleren

Ondanks deze belofte werd Rio Tinto gecertificeerd om het goud voor de Olympische medailles aan te leveren. Rio Tinto is een Brits-Amerikaans mijnbouwbedrijf, met actieve mijnen op alle continenten (buiten Antarctica). Wereldwijd heeft Rio Tinto ook een slechte reputatie als het aankomt op ecologische impact en mensenrechten; er lopen wereldwijd circa 8000 klachten tegen het bedrijf – geweld, verkrachting, gedwongen verhuizing, brandstichting, militaire onderdrukking…

Ondanks al deze feiten werd Rio Tinto gecertificeerd door het Responsible Jewelry Council, zonder dat hierbij de gebruikelijke controle door een onafhankelijke derde partij werd uitgevoerd. Slechts twee weken na de certificering werd bekend gemaakt dat Rio Tinto de leverancier zou worden van de Olympische Medailles.

Kennecott Bingham Canyon mijn

Het meeste goud dat voor de medailles in 2012 gebruikt werd was afkomstig uit Rio Tinto’s Kennecott Bingham Canyon mijn nabij Salt Lake City, Utah, Verenigde Staten. De Kennecott mijn is een open-pit mijn, wat betekent dat hij er in feite uitziet als een diepe krater in de aarde. Deze mijn is een van de diepste ter wereld, met een diepte van circa 1,2 kilometer, bij een breedte van ongeveer vier kilometer. Open-pit mijnbouw staat bekend om zijn gigantische impact op mens en milieu: de zure drainage die optreed als gevolg van mijnbouw kan millenia lang doorgaan in een onomkeerbaar proces. Op sommige plekken waar de Romeinen aan mijnbouw deden, worden de effecten hiervan nog steeds gevoeld: de grond is nog steeds onvruchtbaar.

0,25% van de banen, maar 30% van de vervuiling in de regio: de Kennecott mijn is de grootste uitstoter van kwik, lood en stof in Utah. Er wordt geschat dat tussen 100 en 200 mensen per jaar vroegtijdig overlijden als direct gevolg van de luchtvervuiling die de mijn uitstoot. Een groep milieuorganisaties uit Utah (Utah Moms for Clean Air, Wildearth Guardians en Utah Physicians for a Healthy Environment) hebben de mijn voor het gerecht gedaagd vanwege de constante overschrijding van het limiet aan erts- en rotsproductie. De zaak is reeds voorgekomen: nu is het wachten op de uitspraak van rechter. Mochten de milieu-organisaties in het gelijk worden gesteld, zal de productie van de mijn aan banden worden gelegd.

Oyu Tolgoi mijn

De rest van het goud dat werd gebruikt om de Olympische medailles van 2012 te maken kwam uit Rio Tinto’s Oyu Tolgoi mijn, in het zuiden van Mongolië. Dit was zo ongeveer het eerste goud dat uit deze mijn gewonnen werd: de mijn opende haar deuren in 2012. De mijn is gelegen in de Gobi woestijn, een kwetsbaar ecosysteem waar water schaars is, maar desondanks zijn er duizenden liters water per seconde nodig voor de mijnbouwpraktijken. Het niveau van het grondwater is reeds dramatisch gedaald. Bovendien werd de Undai rivier – de enige bovengrondse bron van water in de omgeving – omgelegd zonder dat de lokale bevolking hierover geconsulteerd werd. Dit zijn vaak nomadische pastoralisten, toegang tot de velden rond de Oyu Tolgoi mijn verliezen, zonder dat hier een goede compensatie tegenover staat. Ook zijn deze mensen vaak slecht onderwezen over de gezondheidsgevolgen van leven om en nabij een grootschalige open-pit mijn – dit terwijl concentraties stof in de lucht al toenemen, en ademhalingsziektes als gevolg.

Hoe kan het beter?

Rio Tinto heeft in 2012 alle 4700 Olympische medailles gedoneerd, evenals 16 miljoen dollar in sponsorgeld. Dit terwijl het Olympisch Comite verklaard had dat alle sponsors moesten voldoen aan strikte ecologische, sociale en ethische richtlijnen. Het is dus onverantwoordelijk dat Rio Tinto de Olympische Medailles heeft aangeleverd, gelet op hun slechte reputatie op het gebied van mensenrechten en milieu. Wat zou het Olympisch Comite kunnen doen om eerlijkere medailles uit te delen?

1. Minder goud per medaille. De medailles die in 2012 werden weggegeven waren de grootste medailles ooit. Het is niet nodig dat medailles groter worden en kleiner worden zal ze geen kwaad doen: het is ten slotte de symbolische waarde die telt. Nu al bestaan gouden medailles slechts voor 6% uit goud en voor 92,5% uit zilver; maar goud door zilver vervangen is geen oplossing. Zilver wordt immers vaak onder dezelfde schrijnende omstandigheden ontgonnen als goud.

2. Gerecycleerd goud. Op dit moment is er al drie keer meer goud ontgonnen dan dat er nog onder de grond zit. Een kilo ‘e-waste’ (computers, laptops, GSMs…) bevat bovendien tot honderd keer meer goud dan een kilo nieuw ontgonnen erts uit een open-pit mijn. Het zou dus alleen maar logisch zijn initiatieven te ondersteunen die bezig zijn deze gigantische voorraad goud die onder onze neus ligt te recycleren.

3. Fairtrade goud. Geen alternatief voor het probleem van grootschalige open-pit mijnbouw, maar wel de meest sociaal en ecologisch verantwoorde optie beschikbaar voor nieuw ontgonnen goud. Fairtrade goudmijnen zijn kleinschalig en artisanaal, en er wordt gelet op onder andere arbeidsomstandigheden en ecologische impact.

Help mee!

Vind je ook dat de Olympische medailles – het symbool van de Olympische Spelen – eerlijk en duurzaam zouden moeten zijn? Teken dan onze petitie!