ACW -

ACW: Hoog tijd voor een nieuwe start

donderdag 28 februari 2013 20:35
Spread the love

Het ACW zit in het oog van de storm. De beschuldigingen zijn niet min: schriftvervalsing, belangenvermenging, financieel gesjoemel, fiscale fraude, gebruik notionele intrestaftrek. Als we de media mogen geloven heeft het ACW alle geloofwaardigheid verloren.

Want hoe kan je als sociale beweging nog langer uitspraken doen over het immorele gedrag van anderen als je je zelf schuldig maakt aan ‘fiscale optimalisatietechnieken’? De vraag stellen is ze bijna beantwoorden. Maar als dat zo is, en het ACW zijn recht op kritiek definitief kwijt is, dan is het ook duidelijk dat achter die beschuldigingen een andere agenda zit. Een agenda die veel verder gaat en fundamenteler is dan het aanklagen van een mogelijks sjoemelend ACW. En tenslotte moet ook de vraag worden gesteld hoe het nu verder moet met dat al dan niet ‘ongeloofwaardig’ ACW. Gewoon verder doen alsof er niets gebeurd is, is uitgesloten. Maar wat dan wel? Is alles verloren of is een nieuwe start niet alleen noodzakelijk maar ook mogelijk en hoe zou die vernieuwing er dan kunnen uitzien?

De ‘feiten’: uitlopers van een lang verhaal

Op 14 februari brachten Trends en de N-VA tegelijkertijd een hele reeks zeer zware beschuldigingen aan het adres van het ACW naar voor: belastingontwijking, misbruik van vennootschapsgoederen, valsheid in geschrifte en tenslotte fiscale fraude. Op 19 februari liet het ACW op een persconferentie al deze beschuldigingen weerleggen door de financiële expert Axel Haelterman. Het verklaarde zich ook vragende partij voor een diepgaand onderzoek door de Bijzondere Belasting Inspectie (BBI) en zegde ook zijn volle medewerking aan dit onderzoek toe.

Op 25 februari meldde De Morgen dat het ACW overwoog om gebruik te maken van het systeem van de notionele intrestaftrek om met het zo uitgespaarde geld het aantal ontslagen te beperken. Nog geen dag later, na publieke kritiek vanwege LBC-NVK en KWB en overgenomen door het ganse ACV, liet het ACW weten geen gebruik te zullen maken van de notionele intrestaftrek. Niet dat het hier om een onwettige praktijk zou gaan, maar het gebruik ervan zou de definitieve doodsteek hebben betekend voor de geloofwaardigheid van het ACW, en meer nog van ACV en KWB. Beide organisaties voeren reeds vele jaren campagne voor een rechtvaardige fiscaliteit. En de afwijzing van de notionele intrestaftrek vormt daar een belangrijk onderdeel van.

Als je het ACW uit elkaar speelt en het middenveld uitschakelt dan betalen we daar een dure prijs voor. Dan nemen de kansen op een echte solidaire, duurzame, warme en rechtvaardige samenleving gevoelig af.

Al die feiten komen niet zomaar uit de hemel gevallen. Zij zijn de directe uitlopers van een aantal gebeurtenissen in de voorbije jaren. De rol van Arco-ACW bij het faillissement  van Dexia, de staatsgarantie voor de kleine Arco-coöperanten, de winstbewijzen bij Belfius. Maar ook deze gebeurtenissen hebben hun voorgeschiedenis. In de loop van de jaren negentig van vorige eeuw gingen de coöperatieve werken van het ACW één voor één voor de bijl: LVCC, BAC, Ultra Montes, SV Accent, Sofadi, Samko bureau, de krant ‘Het Volk’, werden overgenomen, opgeslorpt, verkocht, failliet verklaard, opgedoekt.

Enkel Arco presenteerde zich nog als coöperatieve tak en was de drijvende kracht achter de overgang van BAC naar Bacob om via Artesia in 2001 bij Dexia uit te komen. Het coöperatieve verhaal werd opgedoekt en de beweging, als institutionele belegger, werd met handen en voeten gebonden aan het bancaire systeem door zijn eieren in de korf van het risicovolle financiële kapitalisme te leggen.(1) Zonder deze voorgeschiedenis was er van de betrokkenheid van het ACW bij de ondergang van Dexia en de recente gebeurtenissen geen sprake geweest. Als het ACW zijn geloofwaardigheid heeft verloren dan ligt de oorsprong daarvan bij die voorgeschiedenis.
 
Was er dan geen kritiek op deze ontwikkelingen? Jawel, maar die werd afgedaan als cafépraat. Wij zijn absoluut niet te ver gegaan, beweerde de ACW-top toen. We kozen voor zakelijkheid, schaalvergroting en efficiëntie, we konden niet anders, het was ‘de tijdsgeest’. In plaats van hals over kop met de tijdsgeest mee te hollen had het ACW weerwerk moeten bieden tegen het toenmalige klimaat van liberaliseren, privatiseren, dereguleren en met eigen initiatieven moeten uitpakken om net die tijdsgeest om te buigen.

Hoe valt het te rijmen dat je als beweging streeft naar een economie in dienst van mens en samenleving en tegelijk participeert aan de losgeslagen financiële markten? Als je als organisatie vecht tegen ongelijkheid en onrechtvaardigheid, als je dus het kapitalisme wil bestrijden, kan je niet deelnemen aan de machten die de touwtjes van dit soort maatschappij in handen houden. Eens je dat doet, raak je verwikkeld in een kluwen van belangen waarbij het streven naar de grootst mogelijke winst weinig of geen ruimte laat voor welke ethische norm dan ook.
 
Achter de feiten: de ware bedoelingen

Laat ons vooraf een zaak duidelijk stellen: Wie strafbare feiten begaat moet daarvoor bestraft worden. Of het hier nu om criminelen of eerbare burgers gaat, om bedrijven of sociale organisaties, het maakt niet uit. Strafbare feiten zijn onaanvaardbaar.

Maar wie meent dat het bij de beschuldigingen aan het adres van het ACW enkel ging om het aan de kaak stellen van strafbare feiten van dat ACW, vergist zich schromelijk. Neen, die beschuldigingen vormen slechts de hefboom voor een nauwelijks verborgen agenda: het ondergraven van de geloofwaardigheid van het ACW en meteen ook van zijn deelorganisaties. Want de rechtstreekse aanval op het ACW is minstens evenzeer gericht op de deelorganisaties van het ACW. De kritiek op ‘het immorele gedrag’ en de ‘verloren geloofwaardigheid’ treft evengoed de vakbond ACV in al zijn geledingen, alsook de sociaal-culturele verenigingen zoals Femma, kwb, KAJ en Okra. Het zijn juist deze deelorganisaties die de drijvende kracht vormen van de permanente kritiek vanuit de christelijke arbeidersbeweging op alle vormen van sociale onrechtvaardigheid, racisme, armoede, enz.

Waarom worden de directe verantwoordelijken, de topfiguren van Arco in Dexia, niet ontslagen?  

Het zijn diezelfde krachten die de eerste verdedigers zijn van een sterke federale sociale zekerheid, van een verdraagzame samenleving en van de gemeenschappelijke belangen van alle werknemers. Het zijn die drijvende krachten die men met deze gerichte aanval in diskrediet wil brengen. Dat die beschuldigingen op de eerste plaats worden geuit door de N-VA is dan ook niet toevallig. Want de christelijke arbeidersbeweging keert zich uitdrukkelijk tegen de Neoliberale Verborgen Agenda van de N-VA en deed in het recente verleden nauwelijks verholen oproepen om niet voor de N-VA te stemmen.

Door de leiding van de christelijke arbeidersbeweging te criminaliseren en zich tegelijkertijd op te werpen als de enige echte verdedigers van de talrijke vrijwilligers, militanten en ‘bedrogen’ (dixit N-VA) Arco-coöperanten, wil de N-VA in de christelijke arbeidersbeweging kiezers lokken en ze inzetten voor haar eigen neoliberaal, separatistisch en volksnationalistisch programma. Zowel op het vlak van maatschappelijke doelstellingen als op electoraal vlak is de christelijke arbeidersbeweging de grootste struikelblok voor de N-VA om bij de volgende verkiezingen echt ‘incontournable’ te worden. Als in 2014 de CD&V in een zwakkere positie komt te zitten omdat het ACW zo goed als onschadelijk gemaakt is, ligt na de verkiezingen de weg open naar een rechtse meerderheid in Vlaanderen. Zoals Bart Eeckhout schrijft: “Wie zal bij CD&V Kris Peeters tegenhouden om het roer een ruk naar rechts te geven? Geen ACW’ers alvast, die liggen nog wel even in de Dexia touwen. Met dank aan NV-A, inderdaad” (De Morgen 16 februari 2013).

Hoog tijd voor een nieuwe start
 
Te midden van de storm waarin het ACW is terecht gekomen is er één lichtpunt. Heel veel commentatoren wijzen erop dat de inzet van duizenden vrijwilligers niet kan teniet gedaan worden door de strapatsen, inschattingsfouten, verkeerde keuzes die een deel van de leiding in Brussel heeft gemaakt. Het sociaal kapitaal van het middenveld is onmiskenbaar van groot belang voor het functioneren van de democratie en de samenleving. Je kan de initiatieven van die duizenden vrijwilligers die de maatschappelijke integratie bevorderen, een socialiserende rol vervullen en emanciperende kracht hebben, niet ontkennen. Als je het ACW uit elkaar speelt en het middenveld uitschakelt dan betalen we daar een dure prijs voor. Dan nemen de kansen op een echte solidaire, duurzame, warme en rechtvaardige samenleving gevoelig af.
 
Je kan het onderscheid maken tussen de leiding van de beweging en de honderdduizenden vrijwilligers. Maar dit onderscheid maken is niet voldoende om de geloofwaardigheid te herwinnen die door de afgelopen gebeurtenissen in diskrediet is geraakt. Daarvoor is meer nodig. Ook binnen de beweging is er reeds langer sprake van vernieuwing en herbronning. De vraag is of zo’n proces geloofwaardig kan zijn zonder dat de beweging uitdrukkelijk afstand neemt van het proces dat sinds het midden van de jaren 90 in gang werd gezet. Misschien moeten er ook personele consequenties getrokken worden.. Waarom worden de directe verantwoordelijken, de topfiguren van Arco in Dexia, niet ontslagen?  En misschien kan een naamsverandering ook wat helpen. Alhoewel.

Misschien is het echte probleem dat de beweging in zijn concrete praktijk en politieke steun te ver is afgeweken van die doelstellingen. En misschien heeft dat ook te maken met de al te nauwe band met de CD&V.

Maar de echte vernieuwing zal toch moeten aansluiten op een herbronning. Terug naar de bron. Misschien zijn die bronnen nog niet zo slecht. Misschien moeten we de Fundamentele Doelstellingen uit 1978 nog eens herlezen. Een economie in dienst van mens en samenleving. Zowel de economie als de financiële markten zijn er niet voor zichzelf en zeker niet om steeds meer winst te accumuleren. Het geld  is maar een hulpmiddel voor de economie en die economie hebben we nodig om een maatschappij uit te bouwen in dienst van mens en samenleving. Op die manier is een economie een proces dat ons allen aangaat. Daarom moet de economie ook van ons zijn. Als de arbeidersbeweging echt een greep wil krijgen op de maatschappelijke ontwikkelingen dan moet ze ook een greep krijgen op de economie en alternatieven ontwikkelen. Dan moeten we terug naar een coöperatieve bank, een bank van ons. Dan moeten we beletten dat het financieel kapitalisme met ons geld verder de samenleving ontwricht, het milieu kapot maakt en jobs en inkomens vernietigt. En waarom zouden we niet pleiten voor een openbare bank? Hebben de privébanken hun failliet niet bewezen?

Misschien is het echte probleem dat de beweging in zijn concrete praktijk en politieke steun te ver is afgeweken van die doelstellingen. En misschien heeft dat ook te maken met de al te nauwe band met de CD&V. Want terwijl het duidelijk is dat de CD&V steeds nauwer aanleunt bij neoliberale denkbeelden en steeds meer van de doelstellingen van de christelijke arbeidersbeweging afwijkt, wil het ACW zijn ‘bevoorrechte partner’ nog steeds niet in de steek laten. Veel van wat er leeft aan de basis wordt telkens opnieuw afgeblokt als er op het politieke niveau beslissingen moeten genomen worden.

De heilloze band met de CD&V verhindert dat de inzet van die vele vrijwilligers in zake solidariteit en rechtvaardigheid ook een politiek verlengstuk krijgt. Wat baat het dat het ACV, Femma, kwb en alle andere deelorganisaties van het ACW opkomen voor een sociaal en rechtvaardig programma als het door de bevoorrechte partner, de CD&V, niet wordt gevolgd? Beweging is daarom van oordeel dat het ACV en het ACW met al zijn deeltakken op zoek moet gaan naar een nieuwe politieke frontvorming waar de inzet en de maatschappelijke doelstellingen van vrijwilligers, werknemers, uitkeringsgerechtigden en hun gezinnen eindelijk wordt gehonoreerd. Een eerste en noodzakelijke stap daartoe is de stopzetting van de bevoorrechte band met de CD&V. Zo lang dat niet gebeurt, zullen zogenaamde ACW-mandatarissen de kans krijgen om standpunten in te nemen en een beleid uit te voeren of te ondersteunen dat niet overeenkomt met het programma van het ACW.

Een jaar geleden schreven wij met Beweging ‘Een open brief aan ACW-voorzitter Patrick Develtere’. (2) De oproep waarmee wij toen die Open Brief besloten, geldt nog altijd. “ Mijnheer de voorzitter, werk een eigen uitgesproken maatschappelijke keuze uit. Laat daarbij het concrete werknemersbelang primeren op een flou ‘algemeen’ belang dat vaak misbruikt wordt om een eerder kleine groep te bevoordelen. Spreek u duidelijk uit tegen de neoliberale principes die de samenleving domineren en meer en meer verknechten. Weiger te aanvaarden dat de winst van enkelen primeert op het goede leven van velen. Neem dus een initiatief, kom naar buiten met een eigen uitgewerkt profiel, bediscussieerd en gedragen, waarmee de beweging de boer op kan, de confrontatie tegemoet. Met ’een recht voor de raap’ project dat mensen terug perspectief biedt en uitdagend genoeg is om, samen met alle progressieve krachten van het land, te bewijzen dat een andere wereld mogelijk is.”

Door Anne Dhooghe, Jef Mariën en Omer Mommaerts

(1) Deze voorgeschiedenis wordt boeiend beschreven in het boek van Didier Verbruggen, De uitverkoop van het ACW. Een verhaal van geld en idealen. Zie onze boekbespreking in Beweging maart 2006.  
(2)
https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/03/16/open-brief-aan-acw-voorzitter-patrick-develtere

 

take down
the paywall
steun ons nu!