Meer dan 400 mensen herdachten op 7 november de 10de verjaardag van het faillissement van Sabena op de luchthaven van Zaventem. Het gaat om één van de grootste faillissementen in de Belgische sociale geschiedenis. De teloorgang van Sabena heeft de Belgisch luchtvaart grondig van gezicht veranderd. Vandaag de dag is het leven zoals het is op de luchthaven geen pretje. Met ACV CSC AVIATION wil onze vakbond een dam opwerpen tegen verdere sociale afbraak op de luchthaven.
Voor veel ex- Sabeniens was het een emotioneel weerzien. Of laat de “ex-“ maar weg… eens Sabenien altijd Sabenien. Tranen, omhelzingen en herinneringen ophalen, de emoties gierden door de vertrekhal. Veel Sabeniens waren dan ook vergroeid met hun onderneming. Woede was tastbaar aanwezig op deze lugubere verjaardag. Voor veel Sabeniens was het een faillissement dat had kunnen vermeden worden.
Niet minder dan 7000 werknemers verloren van de ene dag op de ander hun job. Het is daarmee één van de grootste faillisementen in de sociale geschiedenis van België. Sabena was ook niet zomaar een luchtvaartmaatschappij. Sabena was de op één na oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld en genoot een uitstekende reputatie op het vlak van veiligheid en dienstverlening. Het was ook een bloeiende luchtvaartmaatschappij. Op dit eigenste moment haalt Brussels Airport nog altijd niet het aantal passagiers en vliegbewegingen dat de luchthaven ten tijden van Sabena liet optekenen aan het begin van deze eeuw.
Aansluitend op een flashmob van de Sabeniens hield ACV CSC Aviation een meeting voor personeel en sympathisanten. Ook de Sabeniens sloten hier gretig bij aan. Geen vlaggen en wimpels wel een podium voor een brede waaier aan sprekers, die elk vanuit hun achtergrond het Sabena drama benaderden of een beschouwing maakten bij het- leven- zoals het- nu- is op de luchthaven. ACV CSC Aviation wou deze gebeurtenis aangrijpen om een bilan op te maken van 10 jaar na Sabena maar vooral een blik werpen op de toekomst.
De schuldvraag
De eerste sprekers bogen zich nogmaals over de schuldvraag. Hoe is het kunnen gebeuren? Had dit kunnen vermeden worden? Wie draagt de verantwoordelijkheid? Vooral de toenmalige politici van de paarse regering onder leiding van premier Verhofstadt waren kop van jut. Maar ook Swissair dat destijds een mindersaanheidaandeel in Sabena verwierf en het bedrijf op korte tijd mismeesterde met als triest hoogtepunt de bestelling van A34 Airbus toestellen die Sabena met een extra schuld van 2 miljard euro opzadelde.
In de Brusselse raadkamer is er op 10 november een uitspraak gedaan in een rechtszaak die is aangespannen door een aantal ex- werknemers, waaronder Maria Vindevoghel, één van de meest bekende Sabeniens en strijdster van het eerste uur. Advocate Riet Vandeputte van het advocatenbureau Progress Lawyers die de zaak behartigt was duidelijk: “Dat Sabena geplunderd werd wisten de werknemers al maanden voor het faillissement. Wij kunnen aantonen dat de politici daarvan wel degelijk op de hoogte waren en dat ze niets hebben gedaan om het faillissement te vermijden.” De uitspraak van de Brusselse Raadkamer is een overwinning voor de Sabeniens. Ex-topmannen van Sabena, zoals Pierre Godfroid, werden doorverwezen naar de correctionele rechtbank.
Filip Van Rossem, de bekende woordvoerder van de piloten, zorgde voor enkele emotionele hoogtepunten. Hij weerlegde een aantal mythes die gebruikt werden om de publieke opinie destijds te manipuleren: “Het personeel van Sabena is onbetrouwbaar en staakt om de haverklap om haar privilegies te behouden”, ik weerleg, het personeel van Sabena heeft gestaakt omdat het telkens met de rug tegen de muur werd geduwd, met het mes op de keel, omdat we het ene herstructureringsplan na het andere moesten slikken terwijl ons bedrijf misbruikt werd door politiek en directie. Bij maatschappijen zoals Air France en Lufthansa werd/wordt ook gestaakt, maar dan vooral om loonsverhogingen af te dwingen, niet om inleveringen te voorkomen. Deze maatschappijen staan er vandaag de dag nog, en sterker dan ooit tevoren.”
Curator Van Buggenhout was ook uitgenodigd maar kon helaas niet van de partij zijn. Als beheerder van de “Sabena in Bankruptcy” heeft hij na 10 jaar ook een duidelijk zicht gekregen op de zaak. In de Ter Zake uitzending van 7 november was hij ondubbelzinning: “Swissair is zeker met 500 miljoen euro gaan lopen. Ze heeft zich bediend en gegraaid in wat goed is voor Sabena.”
Het leven zoals het nu is en zou moeten zijn
De luchthaven van Zaventem is niet meer dezelfde als deze van 10 jaar geleden. De liberalisering heeft zich doorgezet in de luchthavensector. Meer en meer luchtvaartmaatschappijen en bijhorende diensten kwamen in privé handen. De mantra van de neoliberale goeroes in de jaren ‘80 en ‘90 is realiteit geworden. In tegenstelling tot de ons omliggende landen is zelfs de luchthavenuitbater (TBAC) grotendeels in privéhanden gekomen. Daarmee heeft de Belgische overheid de controle over zijn op één na grootste economische groeipool bijna helemaal uit handen gegeven.
Jorn Hanssens, werkzaam bij Aviapartner, heeft het allemaal van de eerste rij meegemaakt. In zijn speech trekt hij de parallel met wat er destijds met Sabena gebeurde en wat zich nu afspeelt op de luchthaven bij de ground handling. Niet alleen zijn Sabena en Aviapartner (vroeger: Belgavia) twee Belgische bedrijven, ook zijn ze allebei de klos van een liberaal verhaal waarbij er meer naar winstmaximalisatie wordt gekeken dan naar kwaliteit van dienstverlening.” Aviapartner dreigt uit de boot te vallen bij de toewijzing van nieuwe licenties aan afhandelingsbedrijven die op het tarmac mogen. Aviapartner dreigt aan het kortste eind te trekken ten voordele van Swissport waar de lonen lager liggen en de flexibliteit hoger maar zeker niet de kwaliteit van dienstverlening.” Pikant detail: Swissport is een erfgenaam van Swissair.
Er is niet alleen sociale onrust bij de afhandelingsbedrijven. Ook bij Brussels Airlines loopt het sociaal overleg stroef. Daar heeft de werkgever geen oren naar de grieven van het personeel over de hoog oplopende werkdruk.
In een afsluitend speech door Marijke Persoone en Francis Somers van ACV CSC AVIATION klinkt het strijdvaardig. “ Als ACV CSC Aviation willen we niet blijven hangen in een soort nostalgie. We willen ons met volle energie inzetten om de jobs en de lonen te verdedigen van al wie nu op de luchthaven werkt. ACV CSC Aviation wil waardig werk voor elke werknemer op en rond de luchthaven. Dat betekent werkzekerheid, een fatsoenlijk loon, een veilige werkomgeving en recht op een sociaal leven.
Afronden deden beide sprekers met een boodschap voor de passagiers. “Wij begrijpen dat jullie graag goedkoop vliegen. Maar besef dat er een ondergrens is. Een goede service en een veilige vlucht kan enkel gegarandeerd worden door personeel dat zich gerespecteerd weet.’
Ben Bellekens – ACV CSC AVIATION
