Het besparingsspook waart weer door het land, onder andere bij De Lijn. Wat met het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers?

Gratis voor 65-plus?

De besparingen bij De Lijn zijn al enkele jaren bezig. De reizigers in Mechelen, Antwerpen of Gent – en bij uitbreiding heel Vlaanderen – hebben dit al aan de lijve mogen ondervinden. De dienstverlening werd afgebouwd en met de derdebetalersregelingen heeft men hier en daar nog snel- of nachtbussen kunnen redden, maar de plafonnering van het aantal reizigers geeft hierbij een duidelijk signaal.

Momenteel spitst men zich toe op de tarievendiscussie. Als eerste doelgroep viseert men de 65-plussers die gratis reizen. Men kan zich afvragen waarom men dit systeem op de helling wil zetten. Het heeft immers onmiskenbaar een aantal grote voordelen, waarvan ik er enkele in de verf wil zetten.
Herverdeling

Eerst en vooral blijft het gratisverhaal een herverdelingsverhaal, net zoals we pleiten voor gratis onderwijs, gratis fietspaden of gratis openbare parken. Aan de kostprijs daarvan draagt iedereen via belastingen (min of meer) bij op basis van zijn of haar draagkracht.

Ten tweede pleiten we voor een efficiënte en duurzame mobiliteit. We staan met zijn allen meer dan ooit vast in de file. Investeren in het openbaar vervoer zou één van de belangrijkste prioriteiten moeten zijn om iedereen mobiel en gezond te houden. Vlaanderen zit steeds verlegen voor maatregelen inzake klimaatbeleid, maar openbaar vervoer is één van de meest evidente oplossingen.

Mobiliteitskansen

Ten derde viseert men met de 65-plussers nu net die groep waarvan iedereen beseft dat de mobiliteitskansen afnemen met het ouder worden. We weten dat onze pensioenen tot de laagste van Europa behoren. Daarom is het ook onkies om een bijkomende financiële drempel in te bouwen voor senioren voor het gebruik van het openbaar vervoer. Bovendien moeten 65-plussers op 1 februari 2013 al een prijsstijging slikken van 13% op het seniorenbiljet bij de NMBS. En met de hoge olieprijzen zullen de senioren ook voor hun privévervoer flink in de buidel mogen tasten.

Ten vierde zal het gebruiksgemak van het openbaar vervoer afnemen, terwijl de opbrengst voor De Lijn eerder marginaal zal zijn. De Lijn loopt bijna 3 miljoen euro mis door van anderstalige reclame te weigeren voor films of shampoo. Het is toch wel hemeltergend dat die middelen nu gecompenseerd moeten worden door de senioren.

Slimme besparingen

Vragen wij een stand-stillbeleid? Nee, helemaal niet. We willen gerust het debat aangaan over duurzame mobiliteit. Een efficiënt openbaar vervoer is echter iets anders dan het nut van openbaar vervoer of het recht op basismobiliteit: dat recht is voor ons gelijkwaardig aan het recht op gedegen onderwijs, op wonen, op zorg…

Uit alle interne en externe onderzoeken blijkt dat De Lijn een uiterst efficiënt gerund bedrijf is. Daarom moeten we verder de weg bewandelen van de slimme besparingen door in te zetten op doorstroming, de PPS-projecten te herbekijken, een 80/20-regeling te voorzien voor werknemers naar analogie bij de NMBS enz. Duurzame mobiliteit staat hierbij voorop. En dat bereik je niet door bijkomende drempels in te bouwen voor het openbaar vervoer.

Gewestgrenzen

Terzijde geeft dit nog een andere, bijkomende uitdaging: het samenwerkingsfederalisme. Aangezien mobiliteit niet stopt aan gewest-, gemeenschaps-, of taalgrenzen moeten we het debat aangaan met zowel het Brussels als het Waals gewest. Het kan niet zijn dat reizigers drie verschillende abonnementen moeten kopen om in en rond de gewestgrenzen de zekerheid en het gebruikscomfort te hebben dat ze een bus (van De Lijn, TEC of MIVB) kunnen nemen.

Dat zijn de vragen die De Lijn en bij uitbreiding de Vlaamse regering moet oplossen. Daarbij moet aangetoond worden dat regionalisering ook een meerwaarde kan betekenen voor de gebruiker en geen bijkomende last of hinderpaal is.
 

Bart Neyens, adviseur studiedienst Vlaams ABVV