We hadden tot dusver al de twee ‘boodschappers’ in 2012, De Ridder
anderhalf jaar later, Bosselaers en Huyghebaert een paar weken geleden en nu
is het dan de beurt aan Christiana De Geest (wat een toepasselijke achternaam!).
De 91-jarige De Geest is de nicht van wijlen (haar nonkel) kanunnik Kamiel Van
Ongeval, geen  onbekende naam in de zaak van de Rechtvaardige Rechters. Diens jongere broer was pastoor-deken in Wetteren op het moment dat Arsène Goedertier
er koster was. De Geest beweert dat de diefstal van De Rechtvaardigde Rechters
door meerdere personen werd uitgevoerd en dat Kamiel Van Ongeval het brein
erachter was. Het was informatie die ze destijds vernam van haar ouders, maar
helaas (hoe vreemd toch!) vertelden ze er niet bij wie de andere betrokkenen
waren.

Van Ongeval lijkt wel dé spilfiguur te zijn, iets wat ‘anderen’ goed uitkomt. Zijn betrokkenheid is echter groot in woorden, maar naar alle waarschijnlijkheid veel kleiner in daden …

Al vele jaren geleden werd er een verband gelegd tussen Van Ongeval en
de diefstal van het paneel. De kanunnik haalde destijds geld op bij de katholieke
Gentenaren om ‘de goede werking van het bisdom’ te sponsoren. Door verkeerde
beleggingen en de bankencrisis eind jaren ’30 (dit was alleszins de officiële
uitleg) ging al dat geld in rook op. Kamiel Van Ongeval zou daarna
getransformeerd zijn in een soort van geestelijke Robin Hood die De Rechtvaardige Rechters
stal om druk te zetten op het bisdom en zo geld los te weken om de gedupeerden
terug te betalen.

Christiana De Geest beweert tenslotte dat haar nonkel al zijn geld van de bank
heeft gehaald en het tot de laatste cent aan ‘de arme mensen’ heeft gegeven.
Nochtans blijkt uit officiële documenten dat Van Ongeval bij zijn overlijden
een kapitaal bezat van ongeveer 7 miljoen Belgische franken. De beste man had
dus blijkbaar toch nog een appeltje voor de dorst voor zichzelf gehouden …

Waarom komt De Geest nu pas naar buiten met haar verklaringen? Wat of wie dreef haar daartoe? De kans is niet onbestaande dat haar nonkel zich al een paar keer omdraaide in zijn graf …

Zoals eerder gezegd, is Kamiel Van Ongeval geen onbekende naam in het mysterie
rond De Rechtvaardige Rechters. Om de draad niet kwijt te raken op onze reis
naar het Gents-Antwerpse Walhalla, is het misschien goed om even kort de
theorie (die echt wel een aantal stevige ‘believers’ kent) over de
betrokkenheid van Van Ongeval uit de doeken te doen. Kamiel Van Ongeval
(1865-1948) was ten tijde van de diefstal een gepensioneerde priester /
kanunnik die directeur was van een bejaardentehuis op de Gentse
Sint-Antoniuskaai. Zoals uit een reconstructie in de Sint-Baafskathedraal
bleek, kon de diefstal niet door één persoon uitgevoerd zijn en Van Ongeval
moet dan ook hulp hebben gekregen van anderen. In dit geval zouden dit Polydor Priem alias
‘De Dikke’ en waarschijnlijk ook zijn broer, Gustave Van Ongeval, geweest zijn. Priem werd
tijdens de nacht van de diefstal door verschillende mensen in de buurt van de kathedraal gezien en via
Gustave Van Ongeval komen we uit bij niemand minder dan Arsène Goedertier …

Polydor Priem zou jaren na de diefstal op café opgeschept hebben over zijn betrokkenheid. Priem was een smokkelaar die een tijdje in de V.S. woonde en daar verschillende ‘criminele’ contacten onderhield.

Arsène hoeft natuurlijk weinig voorstelling: wisselagent, koster, prominent
figuur in Wetteren, kind aan huis bij het Gentse bisdom, volgens sommigen het
grote brein achter de diefstal en volgens anderen de perfecte ‘scapegoat’.
Bovendien kon hij op veel bijval rekenen, hoewel ze dat nooit met zo veel
woorden gezegd wilden hebben, van prominente figuren zoals August De Schryver
en Frans Van Cauwelaert. Goedertier stond immers bekend om zijn vernieuwende
politieke ideeën waarmee hij de katholieke Vlaamsgezinden op zijn hand kreeg.
De diefstal en de drijfveren erachter kwamen waarschijnlijk aan zijn oren via
Gustave Van Ongeval, die pastoor-deken was van de Sint-Gertrudiskerk in
Wetteren waar Goedertier koster was. Goedertier zou de zaak tot een goed einde
hebben willen brengen door te bemiddelen tussen de daders en het bisdom. Fere
libenter homines id quot volunt credunt …

Goedertier: scapegoat of meesterbrein? De waarheid bevindt zich waarschijnlijk ergens in een schaduwzone tussen de twee. Goedertier was intelligent en (politiek) ambitieus …

De mogelijke beweegredenen van Kamiel Van Ongeval brengen ons wel een (serieuze)
stap dichter bij (daar zijn we weer, excuus …) het Gents-Antwerpse Walhalla.
Kamiel Van Ongeval zamelde geld in bij Gentse katholieken (maar ook buiten de
stadsgrenzen) om, zoals eerder gezegd, de goede werking van het bisdom te
sponsoren. Dit geld werd echter ‘verspeeld’ door Arthur De Meester (1862-1934
(!) ), een priester uit het Waasland die de secretaris was van het bisdom Gent.
De Meester zou met het ingezamelde geld aandelen gekocht hebben van o.a. de
Bank van de Arbeid, de socialistische (!) bank die in maart 1934, kort voor de
diefstal dus, op de fles ging. Kamiel Van Ongeval werd daarna dus de Robin Hood
waarvan hier hoger al sprake.

Tijdens de bankencrisis eind jaren ’30 ging het ook met de Bank-Unie (o.l.v. Emiel Van Cauwelaert (zoon van Frans) en de Algemeene Bankvereeniging (bank van de Boerenbond) van kwaad naar erger.

Vooraleer iedereen de tijd te gunnen om al deze theorieën, stoute beweringen en
naakte feiten rustig te laten bezinken, wil ik jullie toch eerst nog even
vertellen over die dag dat ik een wandeling maakte (dat is nu eenmaal een van
mijn hobby’s …) op het kerkhof van Belsele. Midden op het kerkhof van Belsele
bots ik me daar op een gigantisch familiegraf, omringd door fluo geraniums en
‘bereden’ door een grote stenen Jezusfiguur. De linkerkant ( of rechts als je
erin rust) wordt ingepalmd door de families Stevens, Bocklandt en De Meester
(waaronder onze Arthur) en de rechterkant wordt ingenomen door de families Scheerens
en Van Kerchove, waaronder Maria Scheerders, de echtgenote van … August
(Edmond) De Schryver, die zelf ook in de grafkelder een laatste rustplaats
heeft gekregen. Gelukkig was er vlak bij het graf een bankje waar ik even kon
op gaan zitten! Iemand als eens in dat graf geloerd … ?

A.M.D.G.