In mijn boek over de diefstal van De Rechtvaardige Rechters
(2009) gaf ik het al aan: vergeleken met dit mysterie is het
monster van Loch Ness een lachertje! Ok, toegegeven, net als Nessie duiken de
Rechters om de zo veel tijd weer eens op (figuurlijk dan), maar het paneel
heeft tenminste bestaan, en bestaat waarschijnlijk nog, een eer die Nessie
(officieel) nog niet te beurt valt. Bovendien spelen er in het enigma rond de
Rechtvaardige Rechters ‘duistere krachten’ en verborgen agenda’s waar ons
armzielig Schots monster alleen maar kan van dromen.

De laatste tijd is het weer van dat: de Rechters zijn ‘hotter’ dan ooit, wat
zeker niet alleen met de exotische temperaturen te maken heeft. Er is doorheen
de jaren al heel wat gezegd en geschreven over de diefstal van het paneel (lees
er mijn boek maar even op na), veel flauwekul ook, maar de laatste jaren / maanden
wijzen alle nieuwe elementen ogenschijnlijk in één richting: die van een
vooraanstaande Gentse familie. De familienamen De Schryver, Storme en, bij
Antwerpse uitbreiding, Van Cauwelaert, lijken hierbij vaak een hete patat waar
velen wat op knauwen en hem dan weer vlug uitspuwen uit angst hun tong te
verbranden. Dictum sapienti sa test …

Namen en figuren die nu opduiken in deze zaak, passeerden
sinds 1934 (het jaar van de diefstal) al enkele keren de revue, maar nu lijkt
voor hen eerder de hoofdrol dan een pietluttig bijrolletje weggelegd. Het begon
allemaal in 2012, toen De Standaard met een nieuw spoor op de proppen kwam in
de zoektocht naar de Rechtvaardige Rechters. Een ‘hoogbejaarde tussenpersoon’
nam contact op met het bisdom Gent en beweerde dat hij was uitgestuurd door
‘een familie’ die het paneel in een nalatenschap had aangetroffen. Vooraleer
verder te gaan, wil ik een op het eerste zicht misschien ridicule, maar
tegelijk hoogst interessante kanttekening maken. Alle personen die sinds 2012
met tot de verbeelding sprekende getuigenissen naar buiten kwamen, zijn
medeburgers op leeftijd die (dit met tonnen respect geschreven) weldra Magere
Hein op bezoek krijgen. Maar we hadden het dus over een familie die discreet
wilde handelen en het paneel anoniem retourneren. En het zou snel gaan volgens
de tussenpersoon! Hij beweerde dat binnen de maand het gestolen paneel weer in
het Lam Gods zou hangen. Er gebeurde echter niets (grote verrassing!) en
plotseling bood zich een tweede tussenpersoon aan bij het bisdom Gent. Deze
beweerde dat er in de familie onenigheid was ontstaan over de restitutie van de
Rechtvaardige Rechters. Bepaalde familieleden vreesden (terecht!) dat de goede
familienaam voorgoed naar de vaantjes zou zijn en gingen niet akkoord met de
teruggave. Beide boodschappers gaven het kind, hier dus de familie, ook
een naam: De Schryver. Dit was niet meteen wereldschokkend nieuws, alleszins
niet voor de vele amateurspeurders die ons land kent, omdat de bekende christendemocratische
politicus August De Schryver al veel eerder in de zaak werd genoemd.

Anderhalf jaar na deze feiten was het aan Paul De Ridder, historicus van de
Koninklijke Bibliotheek en Brussels parlementslid, om zijn zegje te doen. Hij
bevestigde aan de VRT min of meer het verhaal van de twee anonieme
boodschappers uit 2012 en stelde dat de schrik er goed inzat bij de erfgenamen
van August De Schryver. De Ridder had die informatie van Robert Senelle, een
bekende grondwetexpert, die in 2013 overleed. Senelle bemiddelde naar
eigen zeggen bij de familie om het paneel anoniem terug te geven, maar
zonder resultaat. Eind 2013 stapte De Ridder met zijn
verhaal naar het Gentse parket, dat een gerechtelijk
onderzoek opende. Verschillende mensen werden verhoord, helaas zonder enig
resultaat. Opvallend gegeven: een van de eersten om het hoofd van De Ridder
onder de guillotine te leggen, was Rik Van Cauwelaert. Van Cauwelaert, zegt u?
Hij zei Robert Senelle goed gekend te hebben, hij sprak hem zelfs wekelijks, en
herinnerde zich niet dat deze ooit gesproken had over het Lam Gods of De
Rechtvaardige Rechters. De rangen leken zich met de snelheid van het licht te
sluiten!

And the show must go on! Amper een paar weken geleden beweerde Jan Bosselaers, een
93-jarig  (!) gewezen directielid van de
Kredietbank, in Het Journaal op VRT dat er in de tweede helft van de jaren ’80
mislukte onderhandelingen waren over de teruggave van de Rechtvaardige
Rechters. Bosselaers zei dat er ‘een aanbod’ kwam toen Jan Huyghebaert de
leiding had over de toenmalige Kredietbank. Er werd blijkbaar contact gelegd
door (alweer) ‘een familie’, via bemiddeling van een advocaat, om het paneel
terug te bezorgen. Een nieuw element in deze versie is wel dat er een betaling
van 20 miljoen Belgische frank (500.000 euro) tegenover stond. Het
directiecomité van de Kredietbank was er niet meteen happig op om dit te doen
omdat men vreesde te kunnen beschuldigd worden van heling. Er ging wat tijd
overheen en uiteindelijk trok ‘de tegenpartij’ haar staart in ‘omdat ze schrik
had gekregen’. Jan Huyghebaert wilde zelf geen interview geven, maar bevestigde
grotendeels het verhaal van Bosselaers.

Vlak na de getuigenis van Bosselaers kwam aan het licht dat de politie een
tijdje eerder huiszoekingen had uitgevoerd bij een Gentse familie en dit in het
kader van het onderzoek naar de diefstal van de Rechtvaardige Rechters. Er
werd blijkbaar in alle discretie een huis uitgekamd dat toebehoort aan
familie van de Gentse hoogleraar, advocaat en politicus Matthias Storme,
kleinzoon van, jawel, August De Schryver. Het parket wilde geen verdere
informatie over de huiszoeking kwijt en bevestigde dus ook niet of het om
verre of nabije familie van Storme ging. Storme zelf noemde de insinuaties
krankzinnig en stelde dat ze enkel gebaseerd zijn op anonieme getuigenissen.
Pikant detail: Marcel Storme, de vader van Matthias Storme, gehuwd met de
dochter van August De Schryver en ook advocaat, bewoog zich eind jaren ’80 regelmatig
in de kringen waar ook sterke mannen van de Kredietbank, zoals Bosselaers en
Huyghebaert, zich ophielden. En werd er toen volgens Bosselaers niet door
bemiddeling van een advocaat onderhandeld over de teruggave van het paneel?
Waren we maar een vlieg geweest tijdens die zogezegde onderhandelingen …

Een tweetal weken geleden besloot een 91-jarige (!) dame om ook haar duit in het
zakje te doen. Het gaat hem om de nicht van wijlen kanunnik Kamiel Van Ongeval,
geen onbekende in de zaak van de Rechtvaardige Rechters. Maar binnenkort meer
over hem, de bankencrisis eind jaren ’30 en al die vooraanstaande families …

Om af te sluiten nog een oproep aan zij die het paneel van
De Rechtvaardige Rechters in hun bezit hebben: ‘Toe, zeg het maar, ik zal niet
boos zijn …’ En ook het parket lijkt mij daarin te volgen, want zij verklaarden
‘de bezitter(s)’ van het paneel niet te zullen vervolgen. Belangrijker is dat
het Lam Gods na al die jaren weer compleet is. Ik moet wel eerlijk bekennen dat
dit me verdacht veel doet denken aan een tandarts die met een injectienaald in
zijn hand zegt: ‘Je hoeft niet bang te zijn, het is maar een prikje. Het is zo
voorbij …’

Tot gauw, voor meer mysterie en spektakel !