Het referendum dat gisteren in Hongarije gehouden werd, is vandaag wat ondergesneeuwd geraakt door de massale berichtgeving rond het massa-ontslag bij ING . Nochtans opende het journaal gisteren met het item en kreeg het ook veel aandacht in de zevende dag.
Wat gisteren in Hongarije gebeurde, is omwille van verschillende redenen het nader bekijken waard. Het houden van referenda lijkt wel bon ton onder EU-lidstaten. Eerst hadden we het referendum van de Brexit, nu dit van Hongarije.
De vraag in de stembox werd op deze eerder suggestieve manier gesteld: ‘Wilt u dat de Europese Unie een verplichte hervestiging oplegt van niet-Hongaarse inwoners in Hongarije zonder goedkeuring van het Hongaarse parlement’. Daarnaast wordt aan de kiezers gevraagd of ze voor opgelegde quota’s zijn of voor de onafhankelijk van Hongarije.

Het referendum is opvallend omdat de meeste lidstaten voor het spreidingsplan gestemd hadden. Enkel Roemenië, Tsjechië, Slovakije en Hongarije stemden tegen. De Hongaarse president Orban legde zich hier niet bij neer en kondigde een referendum aan en riep op om ‘Nee’ te stemmen op bovenstaande vraag. Nochtans had zijn partij, Fidesz, in 2007 mee het Europees verdrag goedgekeurd waarin staat dat in het geval van een plotse vluchtelingenstroom Europa zijn lidstaten mag verplichten om vluchtelingen op te vangen.
Waarom doet Orban dan zo moeilijk? Waarom kan hij er zich niet bij neerleggen dat er van hem verwacht wordt dat hij zo’n 1.200 asielzoekers opvangt?

Verborgen agenda

Volgens Hendrik Vos doet hij dit om de sociale problemen in eigen land af te wimpelen. Middenveldorganisaties spreken inderdaad van corruptieschandelen bij de aanleg van nieuwe wegen, voetbalstadions en partijfinancieringen. Fidesz is sedert 2010 samen aan de macht met de christendemocratische  volkspartij, maar beschikt sedert 2015 niet meer over een tweederde meerderheid, waardoor het geen wijzigingen meer in de grondwet kan doen. Zijn macht is inderdaad aan het afbrokkelen. Bovendien voelt hij de hete adem van het extreemrechtse Jobbik in zijn nek.

Toch gaat dit referendum over veel meer. Het gaat over de ander. De indringer. 160.000 asielzoekers dienen opvang in Europa te krijgen, maar voelen zich niet welgekomen. Hoe is het zo ver kunnen komen dat officiële vertegenwoordigers van regeringen een referendum organiseren om asielzoekers uit hun land te weren? En waarom is de mening van de bevolking dan plots wel zo belangrijk en niet bij de beslissing bij bijvoorbeeld het uitbreiden van de wegentol, zoals eerder werd beslist. Een beslissing die nochtans veel meer mensen aangaat. Dit terwijl het dit jaar excact 60 jaar geleden is dat vanuit Hongarije zelf zo’n 225.000 inwoners op de vlucht waren voor het Russische leger.

Zeg niet vluchteling, maar illegale migrant

Veel hangt vast met het beeld dat mensen hebben van vluchtelingen. Mensen migreren natuurlijk om verschillende redenen, maar over wat die redenen zijn, wordt vaak gespeculeerd op een manier die waarheid geweld aan doet.
Voor asielzoekers is de reden, of zou de reden moeten zijn, dat zij op de vlucht zijn voor de onveiligheid in hun land. Vaak wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen een politieke vluchteling en een economische vluchteling. Ook Bart De Wever gaf onlangs zijn visie van wat een echte (politieke) vluchteling is. Een politieke asielzoeker is niet iemand die de oversteek maakt over de middellandse zee, maar is iemand die vlucht naar de buurlanden. De zogenaamde bootvluchtelingen en vluchtelingen die aan de grenzen van Europa staan, krijgen vaak het label opgeplakt van illegale immigranten of economische vluchtelingen. Zij springen zogezegd voor in de rij van de wachtenden die opgevangen worden in de vluchtelingenkampen naast de oorlogsgebieden.
De voorwaarden waar de ideale vluchteling aan moet voldoen, worden steeds moeilijker te bereiken. Nochtans toont het nieuws ons zeer duidelijk wat er met steden als Alleppo aan het gebeuren is. Dagelijks zijn er nog gevechten en gisteren nog werd een Nederlandse fotograaf vermoord door een IS-strijder in Sirte.  Het is er met andere woorden nog steeds gevaarlijk.

illegale migrant wordt terrorist

Vreemd genoeg worden mensen die op de vlucht zijn voor terrorisme vaak zelf in verband gebracht met terrorisme. Orban sprak in een televisieprogramma dat hoe meer vluchtelingen er binnenkomen, hoe groter de kans op terreur is. Dit creëert natuurlijk een vals gevoel van veiligheid. In een globaliserende wereld is het moeilijk aan te geven waar de volgende aanslagen plaats zullen vinden. Dat men door minder vluchtelingen op te nemen de kans op aanslagen doet toenemen, is dus onmogelijk om te voorspellen. De hele campagne van Orban speelde echter in op deze hypothese.  (https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2016/08/26/hongaarse-regering-voert-ranzige-campagne-tegen-vluchtelingen-europa-sluit-de-ogen). Naast de link met terrorisme, insinueerde Orban in de campagne ook dat het aantal vrouwen dat lastig gevallen wordt in Europa gestegen is sedert de asielcrisis.
Asielbeleid wordt tegenwoordig gezien als het enige beleidsdomein waar men nog eens de spierballen kan laten rollen. ‘Hongarije knapt het vuile werk op’, liet Theo Francken zich onlangs nog ontvallen. Zo wil Orban zich ook tonen aan de wereld: de hoeder van de natie, hij houdt ‘ze’ tegen aan de ‘onze’ grenzen.  Het criminaliseren van asielzoekers is daarbij van essentieel belang.
De asielcrisis heeft ons nochtans de kans om politieke, globale problemen in een ruimere context te bekijken. Men kan de oorlog in Syrië niet langer als een probleem zien dat ver van ons bed ligt. We moeten nadenken over hoe men een oplossing kan bieden voor de mensen die met dergelijke problemen geconfronteerd worden. Tijdelijke opvang is daar één van. De toekomst zal uitwijzen welke oplossingen de bovenhand zullen halen.

rechtsongeldig

De uitslag van het referendum is ondertussen  bekend en daaruit blijkt dat ondanks alle negatieve framing van asielzoekers slechts 39,8 % van de stemgerechtigden deelnam. Ongeveer 98 % stemde tegen de verplichte opvang voor asielzoekers. Gezien de lage opkomst is het referendum dus ongeldig verklaard, het heeft geen juridische impact op de beslissingen die op Europees niveau goedgekeurd zijn.

Toch is Orban vreemd genoeg tevreden over de uitslag. Uiteindelijk verandert er niets en waren we getuige van een triest schouwspel waarbij de Hongaarse burger zich mocht uitspreken over zijn of haar eventueel ongenoegen over de opvang van zo’n 1200 asielzoekers. Benieuwd of Orban thuis zal geven wanneer de vraag komt naar een Referendum rond andere omstreden wetsvoorstellen. Dit was alleszins niet het geval toen hij besliste om de pensioenleeftijd van rechters te verlagen van 70 naar 62 jaar.

https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/03/22/hongaarse-eerste-minister-orban-verliest-glans

http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/2.47025?eid=1.2783497

http://www.standaard.be/cnt/dmf20161002_02496588