De bordjes die door de gemeente Antwerpen zijn opgehangen om fietsers te culpabiliseren, blijken nu definitief niet gebaseerd te zijn op ‘de cijfers’, zoals De Wever en co. hartstochtelijk beweerden, maar op ‘de onderbuik van de samenleving’: ‘40% van de Antwerpenaren stoort zich immers weleens aan een fietser, dus is het gerechtigd deze bordjes op de hangen’, aldus De Wever, via zijn woordvoerder.
Je vraagt je soms af waarop beleid is gebaseerd.
Ik moest direct terugdenken aan mijn rijlessen: zowel de secretaresse van de rijschool als mijn rij-instructeur achtten het noodzakelijk mij bij de eerste kennismaking duidelijk te maken dat fietsers, niet automobilisten, een gevaar zijn voor het verkeer. Als dagelijks en overtuigd fietser (ja, ook na het behalen van mijn rijbewijs ben ik dat nog) ging ik hier tegen in, maar we konden elkaar niet overtuigen. Toen hij tijdens elke les bleef afgeven op andere automobilisten, die ‘geen bal begrijpen van de wegcode’, begreep ik het beter: ik spreek hier met de ‘onderbuik van de samenleving’.
Is het gezond hierop beleid te baseren?
Dagelijks rijd ik door Antwerpen, 6 kilometer vanaf Berchem naar mijn werkplek. Dagelijks word ik geconfronteerd met levensgevaarlijke manoeuvres van slecht oplettende automobilisten, moet ik oppassen met het nemen van mijn voorrang, bij elke kruising moet ik op mijn hoede zijn voor afdraaiende auto’s. Het is ronduit onaangenaam zo te moeten rijden. Dagelijks passeer ik op de snelste route vier kruisingen zonder stoplicht: in bijna de helft van de keren dat ik deze passeerde (dat spreekt niet ‘de onderbuik’, maar de streepjes, die ik gedurende een maand in mijn agenda verzamelde (ja, ik ben een freak)) stond een auto stil midden op een fietspad – op mijn bellen keken automobilisten standaard van: ‘wat is ‘t, laat me gerust!’ -, nam een auto verkeerdelijk voorrang, rijden mij bijna aan, … met regelmatig levensgevaarlijke situaties en bonzend hart tot gevolg. Op een ander punt, waar auto’s en fietsen de straat delen, reden mij regelmatig automobilisten tegemoet die maar half op de weg letten – smartphones… -, of schijnbaar vonden dat zij de hele straat mochten gebruiken, niet zelden op het lompe af (mij wel zien, maar stug rechtdoor gaan) en mij de stoep op reden. Op de kruisingen die ik tegenkom met stoplichten loopt het minder vaak mis, maar ook hier is de hoeveelheid auto’s die midden op het fietspad in de file gaat staan schrijnend.
Je kunt je voorstellen, zulke situaties zijn erg onaangenaam. Zo vol spanning dagelijks je werkdag beginnen, en eindigen, is niet vol te houden. Sinds een half jaar rijd ik daarom een stuk om – ik ben daarmee dagelijks ~10 minuten langer onderweg, maar kom minder auto’s tegen – wat natuurlijk niet is zoals het hoort: het verkeer hoort veilig genoeg te zijn om niet te hoeven omrijden.
En reken maar, dat ik het daarom beledigend vind, nu op elk kruispunt een bord te zien hangen met: ‘Ben jij een ik-wacht-wel-even-tot-het-groen-is fietser’ en dergelijke. Fietsers wachten hier gigantisch goed op het groene licht – ik ben Leiden en Amsterdam gewoon, waar fietsers en voetgangers doen alsof er voor hen geen licht is: overigens met erg zelden gevaarlijke situaties tot gevolg, maar waar een dergelijke actie van de politie toch al veel meer op zijn plaats zou zijn.
Over het algemeen rijden Vlaamse fietsers erg correct, en houden zich heel erg goed aan de regels – laten zelfs overmatig vaak auto’s voorgaan terwijl zijzelf voorrang hebben. Nederlandse automobilisten rijden dan weer veel correcter en defensiever dan Vlaamse (waarschijnlijk ten gevolge van het lachwekkende niveau van rij-examens in Belgie – een van de weinige punten waarover mijn rij-docent en ik het roerend eens waren) – wat het verschil in fiets-cultuur misschien gedeeltelijk kan verklaren: je rijdt immers maar zo veilig als nodig. Ik merk ook dat ik veel voorzichtiger ben gaan rijden sinds ik hier woon: je moet je wel aanpassen aan het rijgedrag van automobilisten. Want hoe zeer je ook in je gelijk bent als je wordt aangereden: enkele weken in het ziekenhuis moeten liggen na een ongeval is niet leuk. Ook ik ben gaan wachten voor automobilisten, ook als ikzelf voorrang heb, en ik vind dat onaangenaam omdat het niet zo zou moeten zijn.
Oja, nog dat cijfer van 40% Antwerpenaren die zich storen aan fietsers… zou dat niet iets te maken hebben met het feit dat automobilisten nog veel onbezonnener zouden kunnen rijden als zij er niet waren? Nog veel meer hun frustraties konden uitleven op het gaspedaal? Heeft dat storen hoe dan ook al iets te maken met de realiteit? Mijn rij-docent, die zich zo aan fietsers ergerde, vertelde elke les dezelfde twee anekdotes van o zo rampzalig rijdende fietsers, drie maanden lang – als het werkelijk zo erg gesteld was met fietsers, zou hij dan niet elke dag met twee nieuwe anekdotes afkomen? Zoals ik dat kan, over slecht-rijdende automobilisten?
Het is voor mij een fijne reality-check te zien dat de cijfers van de politie zelf bevestigen dat ik en vele fietsers met mij zich geviseerd voelen. Het is jammer dat De Wever en co. zich er weinig van aan lijken te trekken, ‘de onderbuik’ relevanter vinden dan feitelijke analyses, en zich in een breuk spreken om toch maar voor te wenden dat het een terechte campagne is – waarmee ik mij afvraag: in wat voor wereld leven jullie eigenlijk?
