‘Dieren als instrumenten’, het slechte begin van een slecht debat

‘Dieren als instrumenten’, het slechte begin van een slecht debat

maandag 8 december 2014 17:20
Spread the love

Enkele weken geleden was er
de documentaire Dieren Als Instrumenten op Canvas, waar men in de
verdediging springt van wetenschappers die medisch onderzoek doen met behulp
van dierproeven. De reacties daarop waren enerzijds positief, omdat eindelijk enig inzicht over methoden kwam; anderzijds waren er veel reacties van
dierenrechtenactivisten die de eenzijdigheid storend vonden. Sommigen gingen
hun boekje te buiten, gingen schelden en uitten bedreigingen. Daarop heeft Dirk
Draulans terecht gereageerd. Ik vind het echter spijtig dat hij deze relatief
kleine groep gebruikt om zijn standpunt kracht bij te zetten: ‘Iedereen die
tegen dierproeven is, is slecht geïnformeerd en marginaal.’

Het misbruik van internetagressie…

Twee quotes uit zijn
opiniestuk:

‘Op diverse sites regende
het commentaren van de Lindsay’s, Maria’s en Kelly’s van deze wereld: Heeft
geen enkele zin om dieren te vermoorden, brengt niets bij de wetenschap, doe
proeven op mensen die niet meer belangrijk zijn, die zijn er genoeg’’

‘’Je had als kind
moeten sterven, niemand zou je gemist hebben.’
Dat is het niveau van
de mensen die het gebruik van dierproeven voor medische doeleinden willen
verbieden, die wetenschappers die met dieren werken als sadisten brandmerken,
die dierproeven op één lijn stellen met Jodenvervolging en concentratiekampen.’

Nee hoor, dit soort valse
reacties van een bepaald soort dierenrechtenactivisten is mij niet onbekend.
Het zijn dan ook geen incidenten, het zijn geen losstaande feiten. Het spreekt hopelijk voor zich: ik vind het foute, onfatsoenlijke reacties die niet in een
activistische beweging thuishoren.

Ik wil desondanks ook
relativeren: reacties van mensen op nieuwssites of Facebook staan algemeen niet bekend
om hun onderbouwde of fatsoenlijke aard. Dat is niet toe te schrijven aan een enkele
beweging. De tegenstanders van klimaatwetten of ‘sossen’ spreken via
internet net zulke agressieve onzin, en enkele ‘positieve’ reacties op het opiniestuk van Draulans getuigen ook niet van een weloverwogen mening. Meestal worden zulke negatieve,
ressentimentele uitingen terecht genegeerd.

Maar Draulans gebruikt hen
nu om zijn eigen gelijk te bevestigen: ‘Steevast wordt de wetenschap in het
defensief gedrukt door slecht geïnformeerden.’ Op zichzelf staand een waarheid
als een koe, maar niet voorbehouden aan zijn mening: opmerkelijk genoeg had ik
vroeger, tijdens flyeracties tegen dierproeven, juist het omgekeerde gevoel:
hoe meer ik passanten informeerde over wat er scheelt met dierproeven, hoe meer
zij ertegen waren. ‘Informeren’ van slechts een kant van het verhaal leidt
altijd tot je eigen gelijk, dat zou een opiniemaker moeten weten.

… Professor Lindsay, Maria en Kelly…

Zoals veel voorstanders van
dierproeven wil Draulans met zijn opiniestuk de tegenstanders de
marginaliteit induwen. Dit retorisch trucje ken ik
al van zolang ik bewust met het onderwerp bezig ben: professoren in
dierproeven
die overduidelijk neerkeken op de tegenstanders waardoor geen student
er tegenin durfde te gaan; chemieblaadjes die tegenstanders
voor gek uitmaakten (al was het maar omdat zij afhankelijk waren van
geld uit die industrie), … maar het is een schijnargument, een
elitaire houding die niet strookt met de realiteit.

Jaren geleden deed ik
nog weleens mee
met acties van ADC aan de poorten van de KULeuven. Het grootste deel van
de
professoren in toga negeerde ons, naar het schijnt hiertoe opgedragen
door de
rector. Opvallend genoeg hielden niet zelden enkele professoren hun duim
op, soms zelfs, achteraan de colonne, ronduit sprekend: ‘Dank voor de
sensibilisering!’ Het bleef niet tot hen beperkt: onderzoekers,
politici, weleens
een oud-minister, kwamen langs om in de marge lof te spreken en te
danken voor
de acties. Ook dit zijn ‘de Lindsay’s, Maria’s en Kelly’s’ zoals
Draulans
spreekt over de mensen die het niet met hem eens zijn.

… en de agressie van de voorstanders

Bovendien, ik heb het al aangehaald: de
agressie in reactie zit hoe dan ook niet alleen bij de dierenrechtenactivisten.
Ik kon vroeger de tel niet bijhouden van hoe vaak ik werd uitgescholden tijdens het
demonstreren: voor ‘luie werkloze’, ‘ga werken in plaats van hier staan
demonstreren’; voor ‘crimineel’, voor ‘kuthippie’; en enkele malen werden mensen
ook echt fysiek agressief tegen ons.

Verschillende reacties van mensen op
nieuwsblogs over acties waaraan ik meedeed, toonden een nog groter gebrek aan
schrijfkwaliteiten dan Wilfried L. die door Draulans wordt aangehaald. Van
andere activisten kreeg ik ook dergelijke verhalen te horen, vaak genoeg om te weten dat mijn
ervaring niet op zich staat. Vertegenwoordigen deze mensen dan de
‘wetenschappelijk verantwoorde mening’ van Draulans? Ik hoop het niet.

Maar een debat is nodig…

‘Zelfs’ als veganist heb ik
een erg dubbelzinnige houding tegenover dierproeven. Vleeseten is evident fout want het helpt
niemand iets (integendeel) terwijl het onnoemelijk veel schade aanbrengt aan
mens, dier en milieu. Dierproeven liggen wat mij betreft veel complexer. Een familielid is ooit gered door antikankerbehandeling die was getest op dieren, en dat
vond ik moreel best goed te verantwoorden. Tegelijk is er nog altijd het
vraagstuk van de uitdijende morele cirkel, die vroeger nog vrouwen, negers, joden
en zigeuners uitsloot, wat hen onthield van bepaalde basisrechten: horen andere
voelende dieren hier niet ook in thuis? Verschillende hedendaagse filosofen (bijvoorbeeld
Peter Singer, of dichter bij huis: in België Stijn Bruers, of in Nederland
Floris van den Berg) schreven rond deze morele blinde vlek interessante
wetenschappelijk verantwoorde verhandelingen, zonder toorn, schelden,
zwartmaken of gal spuwen, in een wetenschappelijke, geïnformeerde context.

Het is ook wel echt een
feit dat veel dierproefonderzoek te onnozel of irrelevant is om dieren voor te laten lijden. Rond drugs en cosmetica worden nog altijd dieren misbruikt; er zijn
legio onderzoeken waarbij bij voorbaat duidelijk is dat het tot geen enkele meerwaarde
gaat leiden; en er zijn nog altijd voldoende publicaties te vinden met zeer
bedenkelijke opzet waardoor enige conclusie onbetrouwbaar wordt, en dieren voor
niets zijn misbruikt. Ook is het een feit dat de balans meestal wel erg scheef is:
miljoenen en miljoenen proefdieren worden misbruikt, vaak om misschien, als het echt meezit, ooit, het leven van
enkele duizenden mensen iets aangenamer te maken. Ja, vooruitgang en vergroting
van kennis is goed, maar wat zijn de kosten die daarvoor gemaakt moeten worden?

Dat is een essentiële vraag waarbij de
‘objectieve’ documentaire nog geen seconde serieus heeft stil gestaan. Er wordt wel gesproken over een ‘ethische commissie’ die alles zogenaamd controleert
maar feitelijk inherent last heeft van belangenverstrengeling; ook mogen onderzoekers vertellen hoe belangrijk zij hun eigen onderzoek wel niet vinden, maar wetenschappers vinden hun eigen onderzoek altijd heel belangrijk en zijn erin getraind dat zo goed en overtuigend mogelijk uit te leggen (ik spreek uit ervaring). Draulans is, zoals duidelijk blijkt uit zijn opiniestuk, een groot voorstander, dus de objectiviteit was bij aanvang al in het gedrang. Ik heb tijdens het kijken soms moeite moeten doen de tv niet af te zetten, zeker toen een aap een
spelletje moest spelen, als beloning een drup water kreeg, en onvermeld bleef
dat deze aap (zoals gewoonlijk in dit type experimenten, zoals ook uit de
wetenschappelijke literatuur mag blijken) waarschijnlijk eerst uitgehongerd was
om de trek in de drup te verhogen. Zelfs als ze door het beeld lopen kon men
het niet laten deze ongemakkelijke feiten onvermeld te laten.

… en mogelijk

Om af te sluiten: jaren geleden kwam ik
op straat in discussie met een professor verbonden aan UZ Gasthuisberg (KULeuven) die hevig
voorstander leek, maar, na heel veel over en weer geargumenteer, mijn mening
over dierproeven best goed bleek te delen. Hij redeneerde echter vanuit de
positieve resultaten in onderzoek waarvoor dierproeven echt nodig zouden zijn en
wilde dat behouden, en ik redeneerde vanuit de gevallen waarin men echt fout
zit en wilde die afschaffen. Ik denk dat beide standpunten waardevol zijn en
essentieel voor positieve verandering. Wederzijds schelden of elitarisme gaan ons in ieder geval niet verder helpen.

take down
the paywall
steun ons nu!