Het universeel basis inkomen, we horen er steeds meer over. Zwitserland heeft er vorig jaar een stemming over gehad … en heeft het afgekeurd, Finland gaat het invoeren op kleine schaal, in Nederland zijn ze bezig met het opzetten van lokale experimenten, in Canada overweegt men het in te voeren in Toronto, … Er zijn ook steeds meer advocaten te vinden voor de gesprekken rond dit onderwerp.
Francine Mestrum dringt aan op een écht gesprek, Elon Musk ziet het als de toekomst voor ons economisch model en zelfs Tim Berners-Lee, de uitvinder van het internet, schaart zich achter het idee van een universeel basis inkomen.
Positief nieuws dus voor de voorstanders van het idee.
Geen nieuw idee
Velen denken dat het basis inkomen een nieuw idee is van deze tijd. Maar niets is minder waar. De eerste zaadjes van dit idee stammen uit 1516. Door de eeuwen heen hebben gelijkaardige ideeën regelmatig de kop opgestoken. De laatste keer dat dit gebeurde was in de jaren ‘80 in Noord-West Europa. En nu zitten we in een nieuwe golf van belangstelling voor het basis inkomen. De vraag is of het deze keer gaat doorbreken.
De blinde vlek
Naast het debat of we dan allemaal op onze luie kont gaan zitten eenmaal we met zijn allen een onvoorwaardelijk basis inkomen ontvangen staat de vraag ‘Hoe gaan we dat betalen?’ centraal. Hiervoor zijn al ettelijke berekeningen gemaakt en allemaal zitten ze vast in eenzelfde denken: het moet gebeuren met belasting geld en het moet gebeuren binnen het huidige monetaire systeem.
Ik vraag mij steeds met verbazing af welke natuurwet dat bepaalt. Bij mijn weten is ons geld systeem uitgevonden door mensen en kan het dus ook veranderd worden door mensen. Als we buiten het kader van het huidige geldsysteem gaan denken wordt het antwoord op de vraag waar dat geld voor dat basis inkomen vandaan moet komen triviaal. We creëren het er gewoon voor. Nu zal u misschien denken: ja maar, ho maar! Dat kan je niet zomaar doen, geld creëren uit het niets! Toch wel. Uw bank doet het elke keer iemand er geld komt lenen.
Gek idee?
Het vergt wel wat moeite om buiten ons dominante geld systeem te denken. We hebben het er met de paplepel ingelepeld gekregen. En toch is het eigenlijk een simpel idee. Geld moet ergens gecreëerd worden, dus waarom niet vanuit een basis inkomen?
Er zijn best al wat mensen die deze denk stap al gezet hebben en een systeem hebben uitgewerkt op basis hiervan. Hier is een lijstje van degene die ik ken:
En er zullen er nog wel andere zijn.
Dan heb je nog Open Money die een platform wil aanbieden waar je eender welk geld systeem op kan creëren.
Wat al deze initiatieven gemeen hebben is dat ze het huidige systeem in vraag stellen.
Nood aan dialoog
Wat we dringend nodig hebben is een publieke dialoog waarbij deze alternatieven mee op tafel liggen. Een dialoog die momenteel niet gevoerd wordt. Alle debatten rond onze economie zitten vast in het keurslijf van ons op schuld gebaseerd geld. Dat is een beetje zoals vragen wat we nodig hebben om een schuur te bouwen en alleen een schroevendraaier als gereedschap aan te bieden.
