Het Japan van vóór de Fukushimaramp was het derde meest
genucleariseerde land ter wereld. Een nucleaire reus dus. Toch was het
aandeel van kernenergie in de stroomproductie al gedaald van 36procdent in 1998
tot 29 procent in 2010 (ter vergelijking: België zit aan 55 procent).

Na Fukushima sloot Japan op goed twee jaar tijd (tussen maart 2011 –
september 2013) alle 54 kernreactoren. Voorstanders van kernenergie
verklaarden het land gek en voorspelden grote bevoorradingsproblemen.
Maar dankzij een hele reeks – soms doortastende – maatregelen viel er geen
enkele black-out te noteren.

Energiebesparing

Het verlies aan
productiecapaciteit werd opgevangen door een mix van aardgas, de
reductie van de energievraag (hogere efficiëntie en besparing), olie,
steenkool en hernieuwbare energie. Verminderde vraag en hernieuwbare
energie vervangen momenteel zowat 33 procent van de verloren capaciteit. De
vervuilende olie- en steenkoolcentrales staan in voor 25 procent van de
vervangcapaciteit (eigen berekening). De rest wordt opgevangen door
verhoogde productie via gascentrales.

Opvallend in deze mix is de gerealiseerde energiebesparing: liefst 78,9 TWh!

Deze besparing komt overeen met:

• bijna de volledige jaarlijkse elektriciteitsproductie in België (ca. 85 TWh
• de capaciteit van 13 grote kernreactoren
• een besparing van 1,7 biljoen Yen (ca. 13 miljard €) aan vermeden importkosten voor fossiele brandstoffen

Tegelijk nam het aandeel hernieuwbare energie de afgelopen twee jaar
sterk toe. Een groot deel mag op het conto van de Japanse gezinnen
worden geschreven, die massaal zonnepanelen op hun daken legden. In
totaal kwamen er tussen juni 2012 en mei 2014 maar liefst 680.000
hernieuwbare energie-installaties bij. In 2013 kwam de productie van
hernieuwbare energie overeen met die van drie grote reactoren (18,1
TWh).

Wat kan België hieruit leren?

België heeft op
dit moment zeven kernreactoren, samen goed voor 5800 MW
productiecapaciteit. Op dit moment is de helft van deze nucleaire
capaciteit buiten gebruik: twee van die reactoren zijn gesloten vanwege
scheurtjes in het reactorvat (Doel 3 & Tihange 2, samen goed voor
2000 MW), en een vanwege sabotage (Doel 4, 1000 MW). Volgend jaar
zullen, zoals afgesproken in de kernuitstap, Doel 1 & Doel 2 (samen
goed voor 860 MW) permanent gesloten worden.

Net als Japan is
België dus in korte tijd een groot deel van haar kernenergieproductie
kwijt. Ook hier speelt de angst voor black-outs hoog op, en dat leidt
tot discussies over het aanpassen van de kernuitstap in de
regeringsonderhandelingen. Een domme paniekreactie: Belgiës nucleaire
afhankelijkheid verlengen, terwijl kernenergie juist de oorzaak is van de
problemen!

De ervaring in Japan laat zien dat met de juiste
maatregelen er op korte termijn zeer veel energie kan worden bespaard,
en het aandeel van hernieuwbare energie snel kan groeien. België moet
hier een voorbeeld aan nemen, en groots inzetten op alternatieven om de
energiebevoorrading zeker te stellen. Alleen dan kan ook dit land
kernenergievrij worden.