Banken en marktpartijen willen pas
zaken doen met organisaties zoals coöperaties als ze professioneel zijn.
SCOPE Insight maakt die professionaliteit zichtbaar. Nu ook voor de
minder professionele organisaties.

Op
15 kilometer van Nairobi, vlakbij Kiambu, houdt Grace Kamau vier
varkens in een kleine stal met daarboven een hok met minstens dertig
kippen. In een belendende stal staan twee melkkoeien. De oppervlakte van
haar bedrijf beslaat krap 1.500 vierkante meter.

Op de markt
verkoopt ze eieren en af en toe wat vlees, maar de meeste winst haalt ze
daar uit de verkoop van tweedehands kleding. Maar ook de melk vormt een
mooie inkomstenbron, die levert ze aan een coöperatie die de ambitie
heeft er yoghurt van te maken.

Enorme verantwoordelijkheid

In mijn vorige bericht noemde ik het al: In Afrika beschikt bijna 90 procent van alle boeren over minder dan 15 procent van alle landbouwgrond.

Boerderijen,
nog kleiner dan die van Grace, zijn in Afrika geen uitzondering. Toch
rust op deze kleine boeren een enorme verantwoordelijkheid. Zij zijn het
die het leeuwendeel van de voedselproductie in de wereld voor hun
rekening nemen.

Toch is er bijna niemand die deze boeren serieus
neemt. Grace zelf niet. Ze weet dat haar dieren veel meer zouden
produceren als ze op zoek zou gaan naar beter voer. Maar in plaats van
te investeren in duur krachtvoer, investeert ze in tweedehands kleding.

Coöperatie levert gunstige prijs

De
grote handelshuizen die zaken doen met de supermarkten die in en rond
Nairobi als paddenstoelen uit de grond schieten, doen zaken met
handelshuizen die op grote schaal voedsel inslaan bij importeurs en
grootschalige producenten.

Maar soms ook bij coöperaties van boeren die zich hebben verenigd. Zoals de coöperatie waar Grace haar melk aan levert.

De
coöperatie heeft al een redelijke schaal om bij een grote melkfabriek
een gunstige prijs af te dwingen. Als die coöperatie straks zelf yoghurt
kan maken, kunnen boeren bijna het dubbele verdienen.

Lening bij de bank

Maar
daarvoor moet de organisatie wel een krediet zien te krijgen bij de
bank. Want er is nogal wat apparatuur nodig om een beetje kwaliteit
yoghurt te leveren. Maar de bank geeft niet zomaar een lening, de
coöperatie moet eerst maar eens aantonen dat ze professioneel werken.

En
daar schort het nogal eens aan. Aan die professionaliteit, maar nog
meer aan het aantonen van die professionaliteit. En kun je niet aantonen
hoe professioneel je werkt, dan kun je een deal met een handelshuis wel
vergeten. En een lening bij de bank krijg je al helemaal niet.

Overzichtelijk rapport

Natuurlijk
zijn banken en marktpartijen in staat om te onderzoeken of een bedrijf
wel professioneel genoeg werkt, maar dat vergt eenvoudigweg te veel
energie. Zo’n coöperatie is meestal erg klein en heeft een lastige
structuur met zo veel kleine leveranciers. Veel eenvoudiger is het om
zaken te doen met een professionele importeur die alle bedrijfsgegevens
in een overzichtelijk rapport paraat heeft.

En dit is het punt
waarop SCOPE Insight om de hoek komt kijken. Sinds enkele jaren bieden
zij de SCOPE Pro aan. Een professionele management tool om
boerenorganisaties te beoordelen.

Aan de hand van een uitgebreide
vragenlijst doet een onafhankelijke beoordelaar enkele dagen onderzoek
naar de structuur van de organisatie. Naar het bestuur, de financiële
situatie en de professionaliteit. Daarna wordt er een rapport
samengesteld met de sterke en zwakke kanten van het bedrijf. En voor de
externe partijen is er een rapport waarmee ze hun professionaliteit
duidelijk en inzichtelijk kunnen laten zien.

 SCOPE Insight

Met
de SCOPE Pro zijn al zo’n 350 bedrijven beoordeeld in verschillende
landen. In Kenia, maar ook in India en Centraal Amerika. De SCOPE Pro is
het eerste systeem voor de landbouw dat laat zien hoe professioneel de
organisatie is.

Deze tool is echter vooral geschikt voor de wat
beter georganiseerde boeren. ‘Voor samenwerkingsverbanden die al een
redelijk professionele organisatie hebben staan’, legt Marise Blom uit.
Zij is directeur van SCOPE Insight. ‘Met het rapport van SCOPE Pro
kunnen ze op de markt gaan shoppen om nog betere prijzen voor de boeren
af te dwingen.’

‘Met het rapport van SCOPE Pro kunnen ze op de markt gaan shoppen om nog betere prijzen voor de boeren af te dwingen.’

Hartstikke
mooi, maar juist voor de organisaties die nog in ontwikkeling zijn en
zoekende naar toegang tot de markt of tot kredieten, is deze tool niet
geschikt. En dat is een ernstige tekortkoming, vonden ze ook bij SCOPE
Insight.

En daarom is de SCOPE Basic ontwikkeld. “We zijn erg blij
met de samenwerking met IFC die onze visie deelt”, vertelt Blom. De
International Finance Group is onderdeel van de Wereldbank en focust op
private bedrijven in meer dan 100 landen.

Schoolsysteem met verbeterpunten

Organisaties
die nog lang niet professioneel zijn, maar wel vol ambities, krijgen
met de SCOPE Basic een professionele beoordeling, vergelijkbaar met de
SCOPE Pro, maar dan met een gradatie. “Een soort schoolsysteem met
verbeterpunten”, legt Blom uit.

Organisaties behalen een score
tussen van 1 tot 5. “Wanneer een organisatie een 3,5 scoort, kan een
bank misschien besluiten: ‘ach het is best een club om zaken mee te
doen’.”

Het gaat erom, stelt Blom, dat iedereen dezelfde taal
spreekt. “Pas dan kan de markt goed z’n werk doen.” Essentieel is ook
dat alle marktpartijen er baat bij hebben. “Marktpartijen en banken
hoeven niet op zoek naar jaarrekeningen en data. Ze krijgen het op een
presenteerblaadje. Dat bespaart hen ontzettend veel werk.”

Investeren in krachtvoer

Momenteel
loopt er een pilot in West-Africa. Wellicht wordt de tool nog aangepast
voordat het wordt uitgerold over andere landen. Over Kenia
bijvoorbeeld, waar SCOPE Insight reeds een netwerk heeft.

Dan kan
misschien ook de coöperatie waar Grace haar melk aan levert een
inzichtelijk rapport verkrijgen. Een rapport met verbeterpunten waarmee
ze zelf aan de slag kunnen en een rapport om bij de bank neer te leggen,
zodat het de bank direct duidelijk is hoe professioneel de organisatie
is.

En als haar coöperatie dan daadwerkelijk yoghurt kan bereiden,
krijgt Grace bijna het dubbele voor haar melk. En dan wordt het
interessant om te investeren in kwalitatief goed krachtvoer, zodat ze
met haar twee koeien meer melk kan produceren. Misschien wel meer dan
het dubbele.