– De AKP-regering heeft door haar stijl en maatregelen het land diepgaand verdeeld: de machtsstrijd met de Gülenbeweging, de greep op de media, de oorlog tegen de Koerden, de extremistische boemerang van de oorlogspolitiek in Syrië.
– Het is zo goed als zeker dat Erdogan de mislukte coup zal gebruiken om zijn machtspositie te verstevigen. Die past meer bepaald goed in zijn kraam om zijn constitutionele presidentiële macht uit te breiden. Hij zal zeggen dat een sterke president nodig is om de ‘vijanden van het volk’ tegemoet te kunnen treden. Vandaar ook de geruchten dat hij zelf achter de coup zou zitten, maar dat lijkt me toch wel erg sterk als verhaal.
– Opvallend ook dat de meeste Turkse oppositieleden niet erg enthousiast deden over de coup. Ze herinneren zich natuurlijk de nefaste rol die het leger in de geschiedenis van het land heeft gespeeld met drie open en een laatste meer verborgen staatsgreep. Het leger is een weinig betrouwbare instantie als het gaat over de verdediging van de democratie. Het aantal verlichte militaire coupplegers in de menselijke geschiedenis die de wil van het volk vertegenwoordigden en er naar handelden is op een hand te tellen.
– De coup kwam ook verrassend. Aan de ene kant was er natuurlijk het kortwieken van de macht van het leger (dat zich via de grondwet na de coup van 12/9/1980 een politieke rol opeiste) door Erdogan met de hulp van de Europese toetredingsvoorwaarden (criteria van Kopenhagen) waardoor de coup als een poging kon worden gezien om die macht te herstellen. Aan de andere kant heeft Erdogan in de nasleep van de Ergenokon-affaire (een geheim ‘complot’ dat de AKP wilde doen vallen) en de gewonnen machtsstrijd tegen de voormalige bondgenoten van de Gülenbeweging, schoon schip gemaakt in het leger en AKP-getrouwen op de militaire topfuncties geplaatst. Mijn inschatting is, dat dit ook de reden is voor het mislukken van de coup. Slechts een deel van het leger kwam wellicht in opstand.
– De autoritaire regeerstijl van Erdogan lijkt zijn populariteit niet te deren, wel in tegendeel. Erdogan weet als geen ander het nationalistische en eergevoel van de Turken te bespelen met een politiek van ‘wij’ tegen ‘zij’. Hij heeft natuurlijk ook zijn economische verdiensten (hoewel Turkije het daar nu wat moeilijker heeft). Hij kreeg veel mensen/activisten de straat op. Maar dat Erdogan op democratische manier is verkozen, lijkt me een betwistbare stelling.
In de tweede ronde van de afgelopen verkiezingen zag een partij als HDP zich verplicht om de campagne nagenoeg stil te leggen omdat er meer dan 300 partijbureaus werden aangevallen. Zijn greep op de pers, de censuur op de sociale media, etc… zijn andere indicaties dat Erdogan geen al te grote democraat is, hoewel hij graag dweept met het woordje ‘democratie’. Het is niet de eerste keer in de geschiedenis dat ‘democratisch’ verkozen leiders, daarin een mandaat zien om een absoluut regime te vestigen.
Dat zal volgens mij het belangrijkste resultaat zijn van de coup. De coupplegers zullen er vooral voor gezorgd hebben dat degene die ze wilden afzetten, daar nu politiek munt kunnen uit slaan.
