De ridicule voorbij: de discussie over België als ‘failed state’

De ridicule voorbij: de discussie over België als ‘failed state’

zondag 29 november 2015 11:44
Spread the love

Als Hendrik Vuye, Bart Brinckman én Pieter De Crem er zich mee gaan moeien, weet je dat de discussie over België als een ‘failed state’  stilaan belachelijke proporties begint aan te nemen. Behalve dan wat betreft de politieke agenda die er (misschien) achter zit. Nog los van internationale en geopolitieke overwegingen (België vormt allicht een dankbare zondebok voor sommigen), begint het er in eigen land stilaan ook op te lijken dat de N-VA de binnenlandse versie van de beroemde Lineker-quote vormt: wat er ook gebeurt, ongeacht het politieke issue, uiteindelijk trekt de N-VA framing toch aan het langste eind. Beginnen ze dus weeral te mekkeren over de noodzaak aan een 7de staatshervorming, en een aantal journalisten nemen dat  maar al te graag over (want ze moeten ook hun kolommen vullen).

Maar goed, het is dus wat mij betreft een belachelijke discussie, ook al kan Brussel ongetwijfeld beter georganiseerd worden, en hebben we nogal veel regeringen in dit land. Een beetje politiek waarnemer zou echter moeten weigeren om zich over ‘België als failed state’ uit te laten wegens “te belachelijk voor woorden”. Als je gaat benchmarken met echte “failed states”, weet je sowieso al genoeg. Maar laat ons eens vergelijken met een aantal andere OESO landen die min of meer in hetzelfde peleton/schuitje als België zitten.

Is Frankrijk een “failed state” omdat de situatie van de banlieues er aan de lopende band ‘sociale tijdbommen’ produceert? Daar is wat voor te zeggen. Is Nederland een ‘failed state’ omdat Wilders in de peilingen maar blijft scoren? Is Duitsland een ‘failed state’ omdat Pegida er een stuk sterker lijkt te staan dan in andere landen, of omdat ze nu ook beginnen te kreunen onder het anderhalf miljoen vluchtelingen dat hen dit jaar bereikte, alle ‘Wir Schaffen das’-en  nog aan toe?

Zijn de VS een ‘failed state’ omdat het land erg populistische politici als Trump en Carson voortbrengt, die een wel heel gevoelige snaar lijken te vinden bij hun publiek, als ze ageren tegen “de elite in Washington” in termen die bij momenten doen denken aan de jaren ’30? Zijn de VS een ‘failed state’ omdat miljoenen burgers er in de gevangenis zitten en de ‘Black Lives Matter’ beweging er allerminst een overbodige luxe lijkt?  Check, check, check.

Over naar een ander governance niveau dan: de EU. Is dat een ‘failed governance’ niveau om de redenen die we kennen – de groteske aanpak van de economische crisis, die de rijken nog rijker lijkt te maken en gewone mensen uit hun huizen blijft zetten (zie Griekenland), om nog maar te zwijgen van de desastreuze macro-economische impact van een en ander in Zuid-Europese landen. Idem dito voor de migratiecrisis: als de EU daar niet blijk geeft van ‘failed governance’ weet ik het ook niet meer.

Ook op globaal niveau zijn we op dit ogenblik overduidelijk niet in staat zijn om mondiale uitdagingen op een effectieve manier aan te pakken, met de klimaatopwarming als voornaamste case in point (in de woorden van Dirk Holemans dit weekend in DS, “klimaatbeleid vormt de lakmoesproef voor politiek beleid in de 21ste eeuw”).  Het blijft een wel erg “pragmatisch” akkoord dat voorligt in Parijs, voorlopig.

Globale onmacht dus, terwijl we terzelfdertijd voor een enorme systeemtransformatie staan, die zich meer en meer uit in regionale en zelfs globale crisissen, die – anders dan voorheen – dus niet meer beperkt blijven tot “het Zuiden”.

Globale governance mechanismen laten het voorlopig afweten, de ongelijkheid in de wereld blijft, zeker binnen landen, gestaag toenemen en nog altijd bitter weinig politici bepleiten een echt bevragen van ons economische model. We blijven domweg geloven dat we beide kunnen: groeien én toch een duurzaam model vinden voor de planeet. Terwijl alle alarmsignalen ondertussen op rood staan –  Monbiot gaf deze week nog aan dat je dat hele ‘decoupling’ verhaal met meer dan een korreltje zout moet nemen,  en topeconomen wijzen er al een tijdje op dat we een periode van seculiere stagnatie tegemoet gaan in het Westen. Zou je denken dat ze de fundamentele assumpties van zo’n model dan toch eens gaan bevragen, maar helaas, het blijft een minderheid die dat echt overwegen.

Laat ons de dingen dus maar stellen zoals ze zijn. Op dit ogenblik worstelen politici op véél beleidsniveaus met serieuze crisissen (niet onlogisch gezien de enorme systeemtransformatie die nodig is in de 21ste eeuw, de globale schaal van veel uitdagingen, en de spillover effecten van de ene crisis op andere beleidsdomeinen en regio’s), en het lijkt me dan ook niet erg nuttig om elkaar met de vinger te wijzen, zoals ook Beke nog deze week, in één van zijn minder verlichte momenten: “Frankrijk kon twee aanslagen niet verhinderen, België bleef tot dusver gespaard. Dat is de harde realiteit.’”

Politici zullen echt alles uit de kast moeten halen, de volgende decennia, om de uitdagingen het hoofd te bieden, en vaak ook al doende moeten leren – zoals het hier in België voor het eerst was dat we nu écht met terreurdreiging geconfronteerd werden, en het dus niet onlogisch is dat beleidsvoerders daar nog niet helemaal op voorbereid zijn. Die ruimte om te experimenteren in een tijd van grote en vaak nieuwe beleidsuitdagingen, moeten we ze geven. Maar terzelfdertijd zal een enorme druk van onderuit nodig zijn, om politici overal in de wereld er toe te bewegen de planeet in een echt duurzame en inclusieve richting te bewegen.

In welke mate je dan nog van een ‘failed state’ kunt spreken, op nationaal niveau?  Dat lijkt me eerlijk gezegd vooral een discussie om aan Brinckman en co over te laten.  

take down
the paywall
steun ons nu!