Week van de Geletterdheid: Werken aan familiegeletterheid

Dezemorgen werd ik wakker met de radiospot van de Week van de Geletterdheid. Die past in een campagne waarmee in Vlaanderen aandacht wordt gevraagd voor het probleem van laaggeletterdheid. Als taalcoach Nederlands van laaggeletterden was ik daar natuurlijk blij mee. Want laaggeletterdheid komt in vele vormen, is hardnekkig en is helemaal geen marginaal, verwaarloosbaar probleem: maar liefst een op zeven mensen heeft problemen met letters, met cijfers en/of met digitale dingen.

Ouders zijn natural teachers

De nadruk ligt dit jaar op geletterde ouders: “geletterde ouders zijn sterke ouders.”  

Een sterk en nuttig thema, want ouders zijn een belangrijke schakel in de strijd tegen laaggeletterdheid. Ouders zijn natural teachers: zij leren hun kinderen de vaardigheden die ze zelf ook hebben. Kinderen van laaggeletterde ouders zijn dus de potentieel laaggeletterden van later.

Op die dynamiek spelen projecten als School en Ouders heel goed in: het zijn samenwerkingen tussen basiseducatie en scholen, waar de ouders taallessen krijgen op school. Ze gaan dan aan de slag met het materiaal van de school: de schoolagenda’s, de brieven van de juf, … Zo werken scholen en volwasseneneducatie dus op een slimme manier samen aan het verhogen van de geletterdheid van families: de familiegeletterdheid.

Familie als geletterde omgeving

Mooi natuurlijk, maar er is nog een extra uitdaging die we via de school kunnen realiseren: een taalrijke omgeving thuis creëren. Die kans wordt te veel over het hoofd gezien. Kijk ook wat de Europese geletterdheidsexpertengroep High Level Group of experts on Literacy (http://www.eli-net.eu) schrijft in haar laatste rapport:

“Werken aan leesbevordering in de gehele maatschappij is erg belangrijk. De familie is echter een vaak verwaarloosde mogelijkheid voor het creëren van een geletterde omgeving.”

Boeken op aangepast leesniveau

De meest laagdrempelige manier om dit voor elkaar te krijgen, zijn boeken. Niet met “Het verdriet van België” of andere zware literatuur natuurlijk. Maar met aangepaste boeken kan het wel lukken.

Tweetalige boeken bijvoorbeeld, zoals de boekjes van Nik Nak (nik-nak.eu), met talencombinaties als Nederlands-Arabisch, Nederlands-Swahili en zelfs Nederlands-Lingala. Die boekjes kunnen ouders en kinderen in families met een diverse taalachtergrond samen lezen.  

Maar er bestaan ook eentalige boeken in het Nederlands die zowel de ouders als de kinderen aanspreken en die ze leestechnisch ook aankunnen: makkelijk lezen-boeken. Zo heeft de uitgever Lezen voor Iedereen (Lezenvooriedereen.be) een uitgebreid aanbod van heel leuke, licht verteerbare kinderverhalen in heel eenvoudige taal. Maar de uitgever heeft ook boeken in makkelijke taal met zwaardere thema’s, die de hele familie zullen aanspreken.  Zoals de makkelijk lezen-hertaling van Anne Frank of hertalingen van Wereldverhalen als Dracula of Moby Dick.

Met die boekjes kan het echt lukken om, ook in een laaggeletterde familie, samen boeken te lezen in het Nederlands. En er kan dan over gepraat worden in de thuistaal. Da’s pas werken aan familiegeletterdheid!

Families lezen elke dag

In Europa zijn er al verschillende familiegeletterdheidsprogramma’s die ouders helpen om het lees- en schrijfniveau van hun kinderen te verhogen. Het aanwakkeren van de goesting om te lezen staat in dit soort programma’s vaak centraal. Deze programma’s behalen indrukwekkende resultaten. Een onderdeel van zo’n programma in Ierland heeft de leuke naam FRED. Dat staat voor familiy reading every day. Een versie daarvan maken in het Nederlands is niet moeilijk: FLED. Families lezen elke dag.