Naar 1 wereld. De drie stappen van de globalisering Hugo Van de Voorde
Boekrecensie -

Naar 1 wereld. De drie stappen van de globalisering Hugo Van de Voorde

Willen de burgers de metamorfose waarvan ze directe getuige zijn, correct inschatten, dan moeten ze inzien dat de kenmerken van de huidige globalisering óók de cumulatie zijn van een eeuwenlang proces !

woensdag 19 november 2014 19:48
Spread the love

Globalisering geen eigentijds
verschijnsel




Met Mensen en barbaren hield de auteur een
pleidooi voor een grondig historisch inzicht. Doel: de actuele wereldsituatie
beter begrijpen en doorgronden. In zijn nieuwste boek trekt Van de Voorde deze
lijn door. We moeten het globaliseringsfenomeen onderzoeken als een geïntegreerd
verhaal om onze kennis en inzicht te verscherpen. Vooraf maakt hij zijn lezers
duidelijk dat de globalisering geen eigentijds fenomeen is, maar zich in drie
grote stappen doorheen vijf eeuwen geschiedenis uitstrekt.

In de 16de
tot 18de eeuw voltrok zich de eerste globalisering en ze was van
mercantiele en koloniale aard. De tweede globalisering in de 19de
eeuw was een industriële en imperialistische globalisering. De derde
globalisering is die van de digitale en financiële globalisering, die zich
geleidelijk manifesteerde in de jaren zeventig.  Ze mondde uit in de zogenaamde hyperglobalisering,
waarbij de technologische innovaties – de drijfkracht van alles – voorlopig een
cumulatiepunt hebben bereikt. Daarbij lijkt
er gewoonweg geen einde te komen aan de verdichting van de wereld. Tijd en
ruimte zijn gekrompen en krimpen nog steeds.

Hoofdaspecten van de globalisering

Hoofdaspecten van de globalisering zijn naast specificiteit,
tevens continuïteit en discontinuïteit. In de context van de drie sprongen van
de globalisering lijkt continuïteit evident, maar tegelijk is er de eigenheid
van iedere globaliseringsperiode. Elke periode kent zijn specificiteit en fases. Zo wordt onder andere de Atlantische
expansie (15de – 16de eeuw) verhelderend verklaard hoe de
Europeanen zowel voor continuïteit met het verleden zorgden, als voor een
opvallende breuk. Continuïteit en discontinuïteit kunnen dus samengaan.

In het ganse globaliseringsverhaal is het volgens Van de
Voorde aangewezen om rekening te houden met het belang van de discontinuïteit. Met
de derde globalisering is door de technologische innovaties de breuk
nadrukkelijker aanwezig dan de continuïteit Een ander treffend voorbeeld daarvan
situeert zich in de aanvangsfase van de 19de eeuw, met name de
machtswissel in de wereldeconomie tussen Azië en Noordwest-Europa. De auteur
noemt dit een historisch kantelmoment als een direct gevolg van de eerste
industriële revolutie.

Wat typerend
is doorheen de globaliseringsperiodes zijn de zogenaamde stille transformaties.
Elke gebeurtenis en ontwikkeling openbaart de stille
transformaties die zich constant ontwikkelen. Het zijn verschuivingen die aanvankelijk
nauwelijks merkbaar zijn en daarom niet vast te enten zijn op één datum of
gegeven. En elk feit is als het ware een moment waarop die brede
onderstroom van stille transformaties aan de oppervlakte treedt. Zo wordt uiteindelijk
aan onze wereld en geschiedenis vormgegeven. De derde globalisering heeft
bijvoorbeeld een stille transformatie op gang gebracht, die de globale
machtsverhoudingen doorheen geschud heeft. Gevolg: de VSA zijn nog steeds een
cruciale speler, maar domineren de wereld niet meer.

Alertheid gevraagd

Hoeft het
nog gezegd dat de globalisering ertoe geleid heeft dat
transnationale problemen uitgroeien tot mondiale uitdagingen en absolute
prioriteit vergen. Maar krijgen ze die ook? Doorheen de hoofdstukken weerklinkt de kritisch-ethische stem
van de auteur. Hij wijst op de desastreuze gevolgen voor de mensheid van het
kolonialisme en imperialisme. Het traject dat de westerse landen hebben
afgelegd is allesbehalve vatbaar voor herhaling! En bovenal waarschuwt hij voor
een overdreven optimisme, voor kritiekloosheid in termen van een overdreven
lofzang voor de globalisering. Van de Voorde pleit daarom voor een permanente
en levendige alertheid van de burger. Hij stelt terecht dat de
hyperglobalisering de ongelijkheid op vele vlakken heeft doen escaleren. Voor
wie heeft de vrijemarkteconomie finaal welvaart gecreëerd? Aansluitend wordt er
aandacht geschonken aan de verklaring voor de ongelijke welvaartsgroei. De deregulering
en het marktfundamentalisme worden kritisch onder de loep genomen, evenals het
staatskapitalisme. De auteur stelt zich verder de vraag in hoeverre de
democratie en de nationale staat compatibel zijn met de diepe integratie van de
hyperglobalisering.

Slotsom

De auteur heeft
zijn referentiekader onderbouwd met een uitgebreide en actuele bibliografie.
Hij verwijst onder meer naar de Franse filosoof François Julien, de politicoloog François Heisbourg, de Turkse econoom Dani Rodrik en uiteraard naar de Amerikaan Joseph Stiglitz.

Naar 1
wereld
is niet het zoveelste boek over globalisering. De historisch-geïntegreerde
benadering van de driestappensprong van de globalisering levert een meerwaarde
op. De lezer krijgt een accuraat beeld van de kantelmomenten in het
wereldgebeuren en van de impact ervan op de opkomst en verval van staten en
economieën. De auteur daagt zijn lezers uit om na te denken over de gevolgen van
de globalisering doorheen vijf eeuwen van turbulente geschiedenis.

Over de auteur

Hugo Van de
Voorde (1938) is historicus en ere-inspecteur geschiedenis secundair onderwijs
en educatief auteur. Hij publiceerde eerder over China, Azië en internationale
politieke verhoudingen, waaronder Het
Gouden Oosten
 en Mensen of barbaren?

Naar 1 wereld. De drie stappen van de globalisering
telt 382 pagina’s en werd uitgegeven door Pelckmans – Walburg Pers. www.pelckmans.be, ISBN 978-90-289-7938-3, prijs: 24,50
euro

take down
the paywall
steun ons nu!