Koerden zijn een Indo-Europees volk. Ongeveer 40 miljoen Koerden leven verspreid over het grondgebied van Noord-Koerdistan (Turkije), Oost-Koerdistan (Iran), Zuid-Koerdistan of KRG (Irak) en West-Koerdistan, nu bekend als Rojava (Syrië). Daarnaast zijn er ongeveer 4 miljoen geëmigreerde Koerden die wonen in verschillende deelrepublieken van de voormalige Sovjet-Unie, Libanon en Europa. Ongeveer 60% van de Koerden is islamitisch, de andere 40% behoren tot andere geloofsgroepen: Alevi’s, christenen, Êzîdî’s, Zerdeshtî (Zoroastrisme), Kakayî, Yarsanî en Joden.

Hoewel de Koerden één van de oudste volkeren van het Midden-Oosten zijn, hebben ze geen eigen staat. Integendeel, meer dan een eeuw lang werd de Koerdische taal, cultuur en identiteit op gewelddadige wijze onderdrukt vanwege imperiale Ottomaanse en Perzische belangen en als gevolg van natiestaatvorming in de twintigste eeuw. Ook vandaag de dag wordt de Koerdische gemeenschap bedreigd door soennitisch en sjiitisch islamradicalisme en door Turks, Iraans of Arabisch nationalisme.

Op dit ogenblik leven meer dan 20 miljoen Koerden in Noord-Koerdistan als onderdanen van de Turkse staat. Bij de oprichting van de staat Turkije smeedde Atatürk in 1920 met de Koerden een verbond om zo de bezetters van Turkije te verjagen. Maar heel snel vergaten de Turkse autoriteiten hun beloften (1924) en ze ontwikkelden een staatsmodel met als basisideologie “een staat, een volk, een taal”. Het woord Turk is in de grondwet zo gedefinieerd: “Iedereen die in Turkije woont wordt Turk genoemd”. De Koerden worden zo tot “Bergturken” verklaard.

Alles wat met de Koerden te maken heeft, werd verboden, doelbewust vervalst of ontkend. Nog steeds worden de Koerden onderdrukt en in de grondwet niet erkend. Hun bestaan wordt genegeerd door een verbod te leggen op de Koerdische taal. Denk daarbij aan onderwijs in het Koerdisch, Koerdische namen en voornamen, plaatsnamen van dorpen en steden of namen van bergen, vlaktes, rivieren, dieren, enzovoort. Koerdische of pro-Koerdische media, tradities of feesten zoals Newroz, de diverse godsdiensten in Koerdistan zijn ook verboden en het verleden van de Koerden werd uit de geschiedenisboeken verwijderd. Daarnaast voert men al jaren een doorgedreven assimilatiepolitiek door middel van georganiseerde verhuizingen van Turken of Turkse volkeren (Turkmenen, Azeri’s, enzovoort.) naar Koerdische streken. Zo wil men Koerden verspreiden over het grondgebied, liefst buiten eigen streek.

Als gevolg van de hevige onderdrukking kwamen de Koeren verschillende keren in opstand, respectievelijk in 1920, 1925, 1928, 1938 en1984. De opstand van 1984 duurde het langst. In dat jaar begint de PKK een gewapende strijd tegen de unitaire staat Turkije. Sinds de revolte van de PKK zijn er meer dan 60 000 doden gevallen en meer dan 4000 dorpen met de grond gelijk gemaakt. De regio militariseert en er vinden willekeurig arrestaties van politici plaats.

Zelfs de politieke partijen die binnen het kader van de Turkse grondwet opgericht werden en dus Turkse politieke partijen zijn, maar opkomen voor de mensenrechten en volkerenrechten, worden  regelmatig verboden. Daarom wordt Turkije soms het kerkhof van de politieke partijen genoemd. Tijdens de nationale verkiezingen van 7 juni 2015 behaalde de HDP 80 zetels of ongeveer 14 procent van de stemmen. Die verkiezingsuitslag vormde een probleem voor Erdogan die ervan droomde om president met volmacht te worden en later sultan van Turkije. Daarom kondigde hij op 1 november 2015 nieuwe verkiezingen aan. Onder moeilijke omstandigheden behaalde de HDP 59 zetels. Dat er fraude gepleegd werd, hoeft eigenlijk niet vermeld te worden. Militairen hadden stemdozen en kisten in hun jeeps geladen om de stembrieven van de ene stad naar de andere te brengen en ze ‘te tellen’. Het resultaat was op voorhand gekend.

De partij van Erdogan, de AKP, behaalt meer dan 50 % van de stemmen en kan alleen een regering vormen. Toch wordt de staatspolitiek agressiever dan ooit. Erdogan geeft het parlement de opdracht om de onschendbaarheid van de HDP-verkozenen op te heffen. Dat is ook gebeurd. Elke parlementslid van de HDP staat nu bloot aan vervolgingen, aanhoudingen en beledigingen.

In het zuidoosten van Turkije, de regio Noord-Koerdistan, behaalde de HDP de absolute meerderheid en verwierf ze in totaal 112 burgemeestersstoelen. Ook dat kon Erdogan niet dulden en na de verijdelde staatsgreep van 15 juli 2016 viseert Erdogan vooral de Koerdische regio’s. De HDP-burgemeesters worden uit hun ambt verwijderd en vervangen door militairen. Velen worden aangehouden. Meer dan 15 000 leerkrachten en duizenden academici worden eveneens uit hun functie verwijderd. Velen van hen zijn onder arrest geplaatst. In heel Turkije zijn meer dan 90 000 ambtenaren uit hun functie gezet. Een catastrofale situatie. De angst om langdurig werkloos te blijven of vervolgd en opgesloten te worden, heeft een massale vlucht uit het land tot gevolg.

En we mogen niet vergeten dat de Turkse overheid het voorbije jaar vijf Koerdische steden plat bombardeerde. Cizre, Sur en Nusaybin werden zelfs met de grond gelijk gemaakt.

Sinds vorige maand mikken de Turkse autoriteiten op de media van hun tegenstanders. De grote meerderheid van die instellingen zijn voor mensenrechten en pro dialoog. Het gaat om negenentwintig tv- en radiostations, tientallen dagbladen, tijdschriften, enzovoort. Honderden journalisten, columnisten en opiniemakers zijn uit hun functie gezet of gevangen genomen.

Daarnaast hebben de Turkse autoriteiten het nu ook gemunt op onthaalschooltjes waar Koerdisch wordt gesproken. Op 10 oktober werd het laatste schooltje gesloten door de overheidsinstanties.

De agressiviteit van Erdogan stijgt met de dag. Getuige daarvan zijn diens intentie om militair in te grijpen in Syrië en Irak. In beide gevallen om te voorkomen dat de Koerdische vrijheidsbeweging PYD (die een succesrijke strijd voert tegen de IS-fundamentalisten en tegen het autoritaire regime van Assad) in die landen een statuut krijgt.

De HDP en andere Koerdische instanties hebben de internationale gemeenschap op de hoogte gebracht om druk uit te oefenen op de Turkse autoriteiten en om aan deze ondemocratische behandeling een einde te stellen. Resultaat: onverschilligheid.

 De Koerdische kwestie werd geschreven als vrije tribune door Derwich M. Ferho en verscheen in Aktief, het ledenblad van het Masereelfonds (jrg 5, 2016)