Om gezond te leven heb je een propere omgeving nodig. Toch is dat niet altijd vanzelfsprekend. Maxime Degroote loopt stage in Nicaragua en ziet er schrijnende taferelen, maar ook hoe er stappen worden gezet naar een schoner land.
“Pas op”, schreeuwt Roberto onder zijn helm vandaan, terwijl hij naar de bus voor ons wijst. Ik duik weg achter zijn rug. Drie plastic borden en restjes rijst vliegen ons om de oren, terwijl we ons vastklemmen aan Roberto’s motor. De bordjes kaatsen terug op onze helmen en vinden een plekje bij de rest van het afval op straat.
Gewoonten en tradities
Meer en meer organisaties zien in dat er nood is aan een schoner Nicaragua. Onder hen Movimiento Comunal Nicaragüense (MCN), een organisatie waar FOS mee samenwerkt. Via allerlei projecten en workshops probeert de organisatie de Nicaraguanen aan te sporen meer rekening te houden met het milieu.
Ook de regering strijdt mee. Op straat en aan bushalten staan er vuilnisbakken met bordjes die mensen aansporen om de stad schoon te houden. Maar het gebrek aan vuilnisbakken vormt het probleem niet. Wel dat Nicaraguanen vasthouden aan gewoonten en tradities. Ze gooiden altijd afval weg op straat en al sinds jaar en dag wordt afval verbrand in het openbaar. Dus waarom daar plots mee ophouden?
Bomen kappen
Overal sissen vuurtjes na, overal stinkt het naar verbrand plastic. Ook het vuur om te koken wordt gevoed met plastic. En ook veel bomen sneuvelen om datzelfde kookvuurtje gaande te houden. MCN startte met een project over herbebossing, maar de bomen verdwijnen te snel.
“De mensen verzamelen te snel te veel hout, hoewel de meeste families thuis een gasvuur hebben”, vertelt Pantalion Molina. Ze is verantwoordelijke van een kleine gemeenschap in La Trinidad. De overheid heeft iedereen gasfornuizen gegeven om het kappen van bomen tegen te gaan, maar het helpt niet. De vuurtjes worden of verkocht om winst te maken, of staan buiten te roesten. “De afstand die mensen moeten lopen om gasflessen om te wisselen en de stijgende energieprijzen zijn belangrijke hindernissen. Maar ook de slechte werking van de kookfornuizen en het verdwijnen van sprokkelhout door de ontbossing vormen obstakels. Bomen worden massaal geveld door de houtindustrie onder oogluikende toelating van de Sandinistische regering.”
Ook in de tuin van Pantalion staan bonen te pruttelen op een houtvuurtje. “Bonen kan je niet koken op een gasvuur, dat duurt te lang. Maar de rest gaat hier wel op het gasfornuis”, verdedigt hij zich.
De Tantaluskwelling
Daarnaast zorgt de enorme vervuiling voor ziekten. In het kleine dorpje naast de vuilnisbelt in Matagalpa is de situatie schrijnend. Niet alleen leeft de bevolking er tussen het vuilnis, daarbovenop is er geen stromend water. De wagen die wekelijks water zou moeten leveren, komt vaak gewoon niet opdagen.
Vlak naast het plaatsje ligt een klein meer. De verboden vrucht. De Tantaluskwelling. De wraak van Moeder Natuur op het meedogenloos verbranden en sluikstorten van afval. Het meer is gevuld met het afvalwater van Matagalpa, vol bacteriën. Hoe droog je keel ook is, het water kan je dorst niet lessen.
Naast het meer vol afvalwater loopt een klein jongetje met een gezicht vol wondjes. Alsof hij van zijn fiets is gevallen. Toch ligt daar niet de oorzaak. De jongen krijgt door het tekort aan water en leven zonder goede hygiëne allerlei huidziekten. Op de juiste manier omgaan met afval is niet alleen belangrijk voor het milieu, maar ook voor de gezondheid.
Ook de rivieren zijn grotendeels vervuild. Deels door het afval dat grotendeels afkomstig is van de industrie zoals suikerrietplantages en mijnbouw, deels doordat iedereen er zijn was en plas in doet door gebrek aan andere waterbronnen. Allerlei chemische producten komen zo rechtstreeks in het water terecht. Er wordt uit de rivieren gedronken als er niets anders voorhanden is. Het water is soms amper zichtbaar door al het vuilnis dat er op drijft. Stranden zijn bedolven onder het afval. Een gezellige wandeling langs het Meer van Nicaragua leidt je naar een gigantische berg aangespoeld plastic. Het voortschrijdende probleem van droogte maakt het gebrek aan water nog nijpender.
Chemische stoffen
Ook de consumptie van de Nicaraguanen vormt een bedreiging voor zowel milieu als gezondheid, dus is MCN ook op dat gebied met bewustmakingscampagnes begonnen. Heel wat eten wordt hier gefrituurd. Het frituurvet is afkomstig van de goedkoopste olie die er is. Die olie wordt nog eens verpakt zit in plastic flessen en vaak ook apart ingepakt in plastic zakjes. Het is alsof er nergens zoveel plastic zakken worden gebruikt als hier. Alles wordt apart ingepakt, waardoor de afvalberg op straat blijft groeien.
Bovendien eten Nicaraguanen veel kip. En om aan die vraag naar kip te kunnen voldoen, moeten er snel veel kippen gekweekt worden. Dus zitten de kippenbillen die je hier eet bomvol hormonen. Op het veld wordt intussen rijkelijk gebruik gemaakt van pesticiden. Het soort pesticide dat eigenlijk allang verboden is. Veel van wat men hier binnen krijgt, zit vol chemische stoffen.
Dromen
Milieubehoud is (nog) geen prioriteit in Nicaragua. Maar het land gaat erop vooruit. Beetje bij beetje. Langzaamaan ontstaan er meer en meer projecten voor herbebossing en worden er meer workshops gegeven omtrent voeding, drinkbaar water en gezondheid. Er worden steeds meer vuilnisbakken geplaatst en er zijn zelfs knutselprojecten waarbij kinderen kunst maken van afval.
Op straat, op bussen en op scholen hangen affiches om mensen aan te sporen om hun afval in de vuilnisbak te gooien. Op sommige bussen zijn er zelfs al vuilnisbakken geplaatst en al gooien de meeste inzittenden hun afval nog steeds zo het raam uit, als er maar een persoon tijdens een busrit gebruik maakt van dat bakje, zijn we op de goede weg. Nog even doorzetten en er kan gedroomd worden van een samenleving met meer respect voor de natuur.
