Na weken intensief onderhandelen tussen vakbonden, werkgevers en de Salvadoraanse overheid is het minimumloon voor heel wat zware beroepen verhoogd. Het uiteindelijke akkoord dat de Nationale Raad voor het Minimumsalaris (CNSM) in december aannam, is wel aangenomen zonder de werkgevers. Ze besloten hun kat te sturen, omdat de privésector een schamele verhoging van amper 3 procent voor 2017 op het oog had. Ze krijgen nu, gelukkig, ongelijk.

Historisch?

Salvadoraanse ondernemers hebben al decennia de gewoonte om winst te maken door arbeiders te weinig te betalen. Dat kon vooral omdat ze quasi volledige controle hadden over de economie en zo konden doen of laten wat ze wilden. Bovendien domineerden ze politieke instellingen waar vakbonden, werkgevers en beleidsmakers samenkomen, zoals de Nationale Raad voor het minimumsalaris. Ze waren dus ook de baas waar de werkomstandigheden van de arbeidersklasse werden besproken en goedgekeurd.

Heel lang steunde de ‘syndicale vertegenwoordiging’ meestal de beslissingen van de werkgevers. Daardoor zijn er lange tijd vooral verwaarloosbare verhogingen van lonen goedgekeurd die nauwelijks een effect hadden op de koopkracht van de bevolking. Koffieplukkers hebben bijvoorbeeld in 50 jaar hun loon met maar $4,05 zien stijgen en wie in de commerciële sector werkt verdiende maar $7,99 meer dan in de jaren 70![1] Maar dat is sinds kort verleden tijd. Want de laatste loonverhogingen zorgen voor een serieus verschil.

Werkgevers verliezen terrein

Het is geen verassing dat de nieuwe loonsverhoging niet kan rekenen op de steun van ondernemers. In El Salvador organiseren ze zich onder de Nationale Vereniging van Privé Ondernemingen (ANEP), een beetje zoals de Bond Voor Belgische ondernemingen (VBO) bij ons. Een reactie bleef dan ook niet uit. De ANEP ging in beroep tegen de beslissing die volgens hen ongrondwettelijk zou zijn. Zo willen de ondernemers de geloofwaardigheid van het CNSM onderuit halen, omdat zij voor de eerste keer in de geschiedenis de controle erover kwijt zijn.

Bovendien hebben de ondernemers gedurende de voorbije maanden 2017 een mediacampagne gelanceerd, tegen de verhoging van het minimumloon. Volgens hen zou de loonsverhoging leiden tot kapitaalsvlucht, massale ontslagen en sluitingen van ondernemingen. Blijkbaar vergeten ze al te gemakkelijk dat El Salvador tot voor 2017, na Nicaragua, de laagste minimumlonen van Centraal-Amerika had.

Best denkbare kerstgeschenk

Nochtans kan het minimumloon op bijval rekenen. In een publicatie noemt de Salvadoraanse universiteit UCA de verhoging “het best denkbare kerstgeschenk dat men aan de arbeiders kan geven”. De universiteit wuift de kritiek van de privésector weg. “De ondernemers zijn eigenlijk niet tegen de juridische procedure waarop hun aanklacht is gebaseerd”, staat in de publicatie te lezen, “maar tegen het feit dat ze zich niet meer kunnen verrijken op de kap van de arbeiders. Of toch niet meer in dezelfde mate als voorheen.”

Marta Zaldaña is voorzitster van FEASIES, een vakbondsorganisatie waar FOS in El Salvador mee samenwerkt. Voor haar is de verhoging van het minimumloon historisch en een teken van rechtvaardigheid voor de Salvadoraanse arbeidersklasse. “Via een transparant en democratisch proces zijn de belangen van de arbeiders behartigd”, zegt ze. “Nu kunnen de hervormingen zelfs verder uitgewerkt worden voor de gehele beroepsbevolking.”

En nu?

Hoewel de vakbonden juichen, is het belangrijk dat de verhogingen echt worden toegepast en dat de maatregel niet wordt teruggeschroefd. In die zin is er een belangrijke taak weggelegd voor de CEDM en CSTA, twee organisaties waar FOS in El Salvador mee samenwerkt. Ze zijn respectievelijk actief in de textielfabrieken in de maquila, een vrijhandelszone, en in de suikerrietsector. De arbeiders waar ze voor strijden, werken namelijk in twee van de meest onzekere beroepstakken van El Salvador. FOS zal de organisaties blijven steunen, zodat ze sterker worden en het verschil kunnen blijven maken.

Nu is het afwachten of het Hooggerechtshof het overlegorgaan CNSM ongrondwettelijk verklaart. Als dat zou gebeuren zal de verhoging van het minimumloon teruggeschroefd worden. Duizenden arbeiders die dagelijks strijden om te overleven zullen terug in de miserie worden gekatapulteerd. Hopelijk zullen de Salvadoraanse werkgevers eindelijk begrijpen dat een loonsverbetering het hele land ten goede komt.
[1] Meer info vind je op de website van envio (Spaans)

Auteur: Luis Orellana