Accent Jobs, de nummer 1 van de Belgische uitzendmarkt, belooft haar 1500 werknemers een smartphone en extra dag verlof in ruil voor het niet deelnemen aan de sociale verkiezingen. Een toch wel opmerkelijke demarche, zeker in een land als België met een beschermingsmodel waar we terecht trots op zijn en internationaal graag mee uitpakken.
Het resultaat van harde strijd én sociaal overleg tussen werkgevers, werknemers en de overheid. Sociale verkiezingen vormen een van de hoek-stenen van dit sociaal overlegmodel. Het bedrijf is trouwens niet aan haar proefstuk toe. Vier jaar geleden, bij de vorige sociale verkiezingen, werd plots 1 op 6 werknemers leidinggevende. Waarom? Omdat leidinggevenden niet mogen stemmen of opkomen bij sociale verkiezingen.
Het hoeft niet te verwonderen dat men binnen de sector van uitzendarbeid niet meteen warm loopt voor vakbondswerk. Het systeem staat voor flexibiliteit, individualiteit en uitbestede zorg voor werknemers. Uitzendarbeid zou een tijdelijke opstap moeten zijn naar een vaste job. Maar dat is zelden het geval.
Binnen de uitzendsector is de flexibiliteit enorm toegenomen: in 2004 betrof ‘slechts’ 44% van de uitzendcontracten dagcontracten. In 2014 was dat aandeel al gestegen tot 60%. Volgens ABVV vormen die dagcontracten een echt probleem. Bij ziekte zetten interimkantoren weekcontracten plots om in dagcontracten, zodat ze niet moeten betalen voor de ziektedagen van de werknemer. Dankzij acties van de vakbonden zijn deze misbruiken gelukkig binnenkort verleden tijd. (bron: De Nieuwe Werker 26/2)
Flexibel voor wie?
Uit een studie van het internationaal vakverbond (IVV) blijkt dat binnen de internationale logistieke keten slechts 6% van de werknemers een directe arbeidsovereenkomst heeft met de eigenlijke firma. Bedrijven zoals DHL, Ikea, UPS … tellen massa’s werknemers wereldwijd, maar slechts een klein deel daarvan werkt echt voor hen.
De 50 grootste multinationals genereren samen 3.400 miljard dollar inkomsten per jaar. In totaal werken 116 miljoen mensen in een of andere vorm van uitbesteding voor deze 50 bedrijven. Ze maken allemaal gebruik van constructies waarbij logistieke en productieprocessen worden uitgevoerd door andere firma’s, vaak in het buitenland. Bedrijven maken enorme winsten door productiekosten te ‘rationaliseren’ – ten koste van de werknemers. Tijdelijke contracten, flexibele uren, te lage lonen, onveilige werkomstandigheden. Dit past perfect binnen een economisch model dat enkel gericht is op winstmaximalisatie. Deze tendens is zorgwekkend en opent de deur voor sociale dumping.
Groei in Zuid-Afrika … dankzij goedkope arbeid
Misschien moeten we eens over onze grenzen kijken waartoe zo’n verregaande flexibilisering kan leiden. In Zuid-Afrika heeft doorgedreven flexibilisering van de arbeidsmarkt er voor gezorgd dat miljoenen mensen in precaire, onzekere jobs terechtkwamen. In de landbouwsector, industrie, en andere sectoren leveren labour brokers – zeg maar interimkantoren – werknemers aan wie ze nodig heeft, zo goedkoop en flexibel mogelijk. Voor de werknemers betekent dat in de eerste plaats extreme onzekerheid.
Mensen weten amper wanneer of voor hoelang ze een job hebben, wie hun werkgever is, waarom ze minder betaald worden dan vaste werknemers. Ze worden tegen elkaar uitgespeeld, en wie zich bij een vakbond aansluit, is bijna zeker van jobverlies. Voor vakbonden is deze steeds groeiende groep flexwerkers heel moeilijk te bereiken en te organiseren.
Geen – als flexibel verpakte – precaire jobs
Klinkt goed natuurlijk…flexibel werken. Wie wil dat niet? Job en gezin vlot kunnen combineren, een eigen werkritme dat past bij jouw levenskeuzes. Maar daar gaat het bij flexwerk natuurlijk niet om, integendeel. Het suggereert keuzevrijheid, maar betekent precies het tegenovergestelde: voortdurend inzetbaar zijn, geen eisen stellen, werkonzekerheid. Werknemers zijn allesbehalve vrij. Ze wringen zich in bochten, ten koste van privéleven en gezondheid. Een nogal cynische woordkeuze dus: dat ‘flexwerk’.
