In de nacht van 10 op 11 januari bereikten vakbonden en werkgevers een sociaal akkoord. Dit wordt nu voorgelegd aan de achterban. Als die achterban dat goedkeurt, wordt dat een historisch feit. De laatste vijf jaar keurde het ABVV meestal de akkoorden af. Het ACV keurde ze meestal met een zéér nipte meerderheid goed. Het akkoord geldt voor de privésector en moet ook nog goedgekeurd worden door de regering. Het voorziet een lichte stijging van lonen en uitkeringen en versoepelt enigszins de door de regering opgelegde verhoging van de pensioenleeftijd. Vermits het om een trendbreuk gaat, neemt ook Climaxi het akkoord even onder de loep. De tekst van het akkoord kwam dank zij een gunstige zeewind op onze tafel terecht en kan je hier downloaden onder de rubriek actiemateriaal en met titel ontwerp IPA.
De lichte economische heropleving leidde vorig jaar al tot een loonstijging van 0,5 %, na vijf jaar loonblokkering. Dit jaar wordt dat 1,1 % bovenop de index. Er is dus voor het eerst geen sprake meer van prutsen aan de index en de meeste werkende mensen kunnen een deel van de geleden verliezen wat compenseren. Op loopbaanbasis zal men evenwel het ingeleverde bedrag door de indexsprong zeker niet kunnen recupereren, vermits verhogingen zich opstapelen. Goed om te weten: sinds 1994 wordt binnen deze index geen rekening meer gehouden met alcohol of tabak. Het lijkt mij ook zéér onduidelijk te zijn of de kostenverhoging van energie- en waterfacturen, belastingen, kinderopvang…dan wel voldoende doorgerekend zijn. De loonsverhoging is een maximum. Onderhandelingen in diverse sectoren moeten dit principe nu concretiseren.
Sociale hulp
Voor pensioenen en uitkeringen komt er gemiddeld 1,7 % bij, voor alleenstaanden 3,7 % en voor gezinshoofden 3,5 %. Een leefloon gaat 0,9 % omhoog en een gehandicaptenuitkering met 2,9 %. Bij het leefloon kwam vorig jaar 2 % bij. Of dit voldoende is om armoede te bestrijden, is maar de vraag. Mensen die als zelfstandige werkten, een onvolledige loopbaan hebben, deeltijds gewerkt hebben of gewoonweg pech hadden vallen qua pensioen dikwijls terug op een onleefbaar minimum van ongeveer 850 € per maand qua pensioen. Betaal daar maar eens huur, voeding en co van. Zij krijgen er nu een dertig euro bij. Alle beetjes zijn allicht welkom, maar met dit bedrag gaat men de armoede niet oplossen. De sociale partners krijgen van de regering een enveloppe die voor 2017 169 miljoen euro bedraagt. Daarbinnen kunnen ze keuzes maken. Er werd vooral gekozen voor diegenen die er het slechtst voorstaan, zoals alleenstaanden met kinderen. Op dit vlak kiezen de vakbonden méér en méér voor de strategie om akkoorden goed te keuren maar sociale acties verder te zetten.
Pensioenen en loopbaan
Om mensen langer te doen werken is de instapleeftijd voor brugpensioen en landingsbanen stelselmatig opgetrokken. Vakbonden en werkgevers kunnen daar net zoals vorig jaar in bepaalde gevallen (en mits onderling akkoord) van afwijken: oudere werknemers in een onderneming in moeilijkheden of herstructurering kunnen zowel in 2017 als in 2018 nog op 56 jaar met brugpensioen en diegenen met een zwaar beroep kunnen dit jaar nog met brugpensioen op 58 jaar. Vanaf volgend jaar wordt dat voor hen opgetrokken naar 59 jaar. Oudere werknemers in zware beroepen, lange loopbanen, een onderneming in moeilijkheden of herstructurering kunnen dit en volgend jaar uitzonderlijk nog op 55 jaar in een landingsbaan stappen waarbij ze halftijds of viervijfde werken.
Maatschappelijk engagement
De sociale partners willen ook enig maatschappelijk engagement betonen en kiezen terecht voor een actieprogramma rond burn-out en stress. Men pleit voor administratieve vereenvoudiging en een toekomstgerichte arbeidsorganisatie “met als doel de werkgelegenheid en de concurrentiekracht van de ondernemingen te bevorderen.”
De sociale partners gaan tegen eind maart ook bekijken of het mobiliteitsbudget (vervoer van en naar het werk) duurzamer kan besteed worden. Volgens Climaxi blijft men hier behoorlijk op de vlakte: “In een tijd van klimaatakkoorden en voortdurende berichten rond mogelijke catastrofes, zou men alleen al uit voorzorg verwachten dat de sociale partners daar een prioriteit van maken en de klimaatproblematiek echt gaan integreren in hun akkoorden.”
Verder is er aandacht voor herstructureringen en jongerenwerkloosheid. Die zaken worden ook doorverwezen naar de Nationale Arbeidsraad.
Reacties en commentaar
De eerste reacties op het akkoord zijn tamelijk voorzichtig. Ministers als Kris Peeters (CD&V) en Alexander De Croo (Open VLD) reageren positief en lijken zich ook te willen verbinden tot de uitvoering van dit akkoord. Zo een akkoord kost immers centen (vb. einde loopbaanregeling) en die uitgaven moeten door de regering goedgekeurd worden. De N-VA-ministers zijn zeer stil en worden geconfronteerd met een akkoord dat volledig tegen hun programma ingaat, terwijl voorzitter De Wever voortdurend stelt dat men nog verder moet gaan. Dit akkoord wordt in elk geval gegarandeerde springstof op de regeringstafels. Ook SP.a fractieleidster Meryame Kitir reageert positief en vraagt de volledige uitvoering van het akkoord. Louis Michel gaf namelijk te kennen blij te zijn maar de volledige financiering ervan niet te “kunnen” garanderen.
Vakbondsleiders zijn in eerste instantie voorzichtig positief. Rudy De Leeuw (ABVV) vond het akkoord “moeizaam maar toch belangrijk. Voor de eerste keer zit er weer iets in voor de mensen.” In zijn nieuwsbrief zegt de bediendenvakbond BBTK, één van de sterkste groepen binnen het ABVV: “Het is nu aan onze militanten, die onze leden vertegenwoordigen, om zich uit te spreken. Daarbij moeten zij rekening houden met het geheel van de inhoud van het ontwerp. En dat, indien er geen door vakbonden én werkgevers ondertekend akkoord komt, de regering aan zet zal zijn! Gezien deze regering niet stopt met zich te moeien met het sociaal overleg, de corebusiness van de Groep van 10, is een ontwerp-IPA een signaal met gewicht. We mogen niet vergeten dat een IPA, zelfs begrensd, de noodzakelijke solidariteit toelaat tussen sterke en minder sterke sectoren.”
Auteur Raf Custers is kritischer op facebook: “Links een loonfooi, rechts een aanslag : de sociale zekerheid wordt gesloopt, werken wordt precair… dat passeert dan weer wel of wat?”
Filip De Bodt
