De bizarre diversiteit op de Galapagos eilanden

Een rondreis van mijn dochter Lien doorheen Latijns-Amerika gaf ons de gelegenheid om haar te kunnen vervoegen ter hoogte van Ecuador.(foto 1) Eerst brachten we een achttal dagen door op de Galapagos eilanden. Het “Mekka van iedere Darwinist”. Je moet ze toch eens in je leven kunnen bezocht hebben. Darwin’s doortocht met de Beagle doorheen deze eilanden groep in september 1835 was voor hem later mede de inspiratie tot de ontwikkeling van zijn theorie van evolutie door natuurlijke selectie. (foto 2 standbeeld Charles Darwin)  Dat komt door de bizarre diversiteit die je op de eilanden ziet. Het zijn relatief jonge eilanden (tussen de 700.000 en 7 miljoen jaar oud). (foto 3) Ontstaan door vulkanische activiteit op meer dan 1000 km afstand van het continent. Gevolg: alleen organismen die door wind en zeestromingen van het continent worden meegenomen en afgezet op de eilanden én die deze zeer lange overtocht weten te overleven zonder drinkbaar water, konden zich op de eilanden vestigen, overleven en reproduceren. Dus op Darwinistische wijze apart evolueren. Dat waren vooral reptielen. De meest opvallende onder hen is de leguaan – een soort reuze hagedis- die op Galapagos geëvolueerd is tot een zeeleguaan. Hij leeft van algen en grazen onder water. (foto 4 en 5) De schildpad, die kon evolueren tot reuzenschildpad.  En de zeeleeuw die overtalrijk aanwezig is. Ook verschillende vogelsoorten, waaronder de fameuze Darwin vinken. Darwin had 13 verschillende soorten vinken gevonden op de eilanden. Deze laatste soorten stammen af van één soort op het continent. (foto 6) De vinken onderscheiden zich van mekaar door bijvoorbeeld hun bek die aangepast geëvolueerd is aan de omgeving van het eiland dat ze bevolkten. Bijvoorbeeld op een droog eiland waar je alleen harde zaden als voedsel aantrof hadden de vinken een opvallend korte maar stevige bek. Op een eiland waar de vink de nectar moet zoeken in bloemen met een diepe binnenholte had de vink een scherpe lange bek. Die soort aangepaste diversiteit had Darwin later ook opgemerkt bij de reuzeschildpadden. (foto 7) Op de droge eilanden waar je op de grond weinig plantengroei had bleken de schildpadden te beschikken over een lange nek, hoge poten en een meer hoogstaand uitgehold schild (foto 8) dan op eilanden met veel regenval en overvloedige plantengroei op de grond. Want de diversiteit tussen de eilanden en zelfs binnen eenzelfde eiland aan omgevings- en klimaatniches is ook een vrij uniek kenmerk van die Galapagos eilanden. Maar het meest bizarre dat je ervaart op Galapagos is de zeer korte tot onbestaande vluchtafstand tussen mens en dier en tussen de dieren onderling. Je kunt hagedissen of leguanen, reuzeschildpadden of vogels tot op zeer korte afstand benaderen vooraleer ze wegvluchten. Soms kun je er zelfs gewoon overstappen of ernaast gaan zitten. (foto 9) Hun oorspronkelijke natuurlijke ‘vecht en vlucht’ reactie is weg geëvolueerd. De meeste dieren lijken van nature uit getemd of gedomesticeerd. Wellicht door de afwezigheid van roofdieren, die van nature – voor de komst van de mens –  de kans niet gehad hebben om op deze eilanden te geraken. Wellicht een ander gevolg van dit gebrek aan roofdieren is dat sommige dieren op Galapagos zeer bizarre ‘onnatuurlijk’ lijkende kleurencombinaties vertonen. Zoals deze blauwvoetige vogel. (foto 10 en 11) Ook Darwin beschrijft in zijn dagboek die twee bizarre verschijnselen, die hij later ook verbond met zijn theorie van evolutie door aanpassing en natuurlijke selectie.

De natuurlijke diversiteit in Ecuador

 Het prachtige aan Ecuador is dat je in dit relatief kleine land ook een enorme diversiteit aan klimaat, geografie en dus natuur én bevolkingsgroepen tegenkomt. Het land ligt op de evenaar. De zon schijnt er loodrecht op de aarde. De zee stromingen en winden geven echter dit potentieel tropisch land een eerder gematigd subtropisch klimaat. Naast de prachtige kustlijn met de Pacifistische oceaan (foto 12) is er in het midden het hoge Andesgebergte met toppers tot 6000 meter (foto 13). Je treft er heel wat vulkanen, waaronder er nog actief zijn, en die het landschap nog meer grillige vormen geven (foto 14  en 15). Nog meer naar binnen op het continent heb je dan het Amazone-gebied, de jungle.

Respect voor de menselijke diversiteit door bestrijden van de sociale ongelijkheid

 Wat me nog het meest is bijgebleven van deze reis is hoe voormalig president Rafael Correa op enkele jaren tijd er in geslaagd is de menselijke diversiteit in dit land te laten bloeien door de sociale ongelijkheid te bestrijden. Vanaf hij in 2007 verkozen werd slaagde hij erin met de steun van linkse partijen, middenveldorganisaties, boerenbewegingen, vakbonden en indigo-bewegingen, én met de steun van eerst Venezuela onder Chavez en later China onder Xi Jingping,  en tegen de Ecuadoriaanse elite van grootgrondbezitters en bankiers in, tegen de agro- en petroleummultinationals in, tegen het IMF en Wereldbank in en bijzonder tegen het Amerikaans imperialisme in, radicale progressieve sociale hervormingen door te voeren én de economie te doen bloeien als nooit tevoren. Alleen de val van de olieprijs en een grote aardbeving in 2016 heeft het land terug in een recessie gebracht. Maar de realisaties blijven indrukwekkend.

Dat merk je al als je het goed georganiseerd openbaar vervoer neemt. Buslijnen zijn overal talrijk aanwezig, comfortabeler dan hier en zeer goedkoop. Voor 25 cent reis je heel de hoofdstad Quito door. Voor dertig cent reis je van de ene stad vijftienkilometer verderop naar de andere. Voor enkele dollars reis je een paar honderd kilometer door het Andesgebergte. 65 plussers krijgen bovendien 50 procent korting. Op de meeste bussen heb je een co-voyageur, wat bij ons vroeger ook was. Hij verdeelt de plaatsen, int het geld, zorgt ervoor dat iedereen op tijd afstapt, regelt de orde en goede gang van zaken. De chauffeur kan zich concentreren op het rijden. De veiligheid en rust op de bus zelf ordt gegarandeerd.

Eén van de eerste maatregelen die Correa nam was het verplichte minimumloon optrekken tot 340 euro per maand. Daardoor heeft hij de grote druk op de lage lonen en de negatieve spiraal van onderlinge concurrentie tussen werknemers weg genomen. Het aantal Ecuadorianen dat onder de armoedegrens leeft is fel gedaald. De ongelijkheid (gini-coëfficient) is eveneens spectaculair gedaald. De Nederlandstalige wikipedia: “Onder Correa’s bewind werden de uitgaven aan sociale voorzieningen (onderwijs, gezondheidszorg, sociale huisvesting) in Ecuador verdubbeld van 4,3% van het BNP naar 8,6%. Het minimumloon steeg (in reële termen) met 48%. De economische groei bedroeg 1,5% per jaar (vs. 0,6% per jaar in de kwarteeuw ervoor), ondanks een aardbeving in april 2016 en het instorten van de olieprijzen in 2014. De groei zat vooral in de bouw en slechts voor een klein deel in de olie-industrie. Het aantal Ecuadoranen dat onder de armoedegrens leeft daalde van 36,7% naar 22,5% (een daling van 38%, tegen een daling van 2,7% in de periode 1995-2006)” De Engelstalige wikipedia beschrijft nog gedetailleerder hoe hij dankzij de hulp van Chavez de buitenlandse schuldenlast van Ecuador kon doen herschikken en met 60 procent kon doen dalen. Het deel van de petroleuminkomsten dat naar schuldafbetaling ging bedroeg onder de vorige presidenten 70 procent. Onder Correa was dat teruggebracht naar 50 procent. De budgetten voor onderwijs en gezondheidszorg daarentegen die voortkwamen uit die petroleumuitvoer verdubbelden. Telecom operator Movistar moest plotsklaps 700 miljoen dollar betalen voor gebruik van haar bandbreedte, i.p.v. de schamele 70 miljoen onder vorige presidenten. De contracten met petroleummultinationals werden allemaal opnieuw onderhandeld en brachten de Ecuadoriaanse overheid het veelvoudige op dan wat vorige presidenten ervan gemaakt hadden. Dit alles werd geherinvesteerd in programma’s van sociale huisvesting, microkredieten voor kleine ondernemingen en boeren tot en met wat omschreven wordt als één van de meest progressieve sociale wetgevingen voor personen met een beperking. Je vindt dit alles goed gedocumenteerd terug op de Engelstalige wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Rafael_Correa