Ik vind Frank
Deboosere een bijzonder sympathieke man, met een groot hart voor
klimaat en milieu. En zo charmant als hij dagelijks het weerbericht
brengt, werpt hij met de glimlach op tijd en stond een milieutip de
wereld in.

Ook nu weer, naar aanleiding van het nieuwe rapport van
het VN-klimaatpanel, breekt Frank een lans voor een aantal
maatregelen. De meeste daarvan, vrees ik, zetten jammer genoeg geen
of te weinig zoden aan de dijk. Die dijk zullen we nochtans nodig
hebben.

Reeds decennia lang worden stelselmatig
maatregelen genomen, technologieën ontwikkeld, gedragingen
gestimuleerd of afgeremd om de klimaatproblematiek tegen te gaan.
Maar een kentering blijft uit. Het ziet er hoe langer, hoe minder
goed uit. Het wordt tijd dat we de gehanteerde strategieën kritisch
onder de loep nemen, en nagaan welke wél, en welke géén
daadwerkelijke bijdrage leveren aan het milieu.

Een eerste, ook door Frank gretig
gehanteerde strategie, lokt mensen, bedrijven en overheden naar
energiebesparende interventies met in het vooruitzicht de besparing
van talrijke euros. Reken je rijk door te isoleren, spaar- of
ledlampen te plaatsen, of met de fiets naar het werk te gaan. Frank
telt uit dat wie dat laatste doet vlot 1000 à 1500 euro per jaar in
de portemonnee steekt. Al die energiebesparing is uiteraard een mooie
winst voor het milieu. Maar wat doen mensen met het geld dat zij
uitsparen? Gaat dat in een sok? Zo zitten we jammer genoeg niet in
elkaar. Dankzij de uitgespaarde centjes kunnen we nu wel dat extra
reisje maken, of sparen voor een tweede verblijf in Zuid-Frankrijk,
of toch maar die nieuwe Ipad aanschaffen. De winst voor het milieu
verdwijnt opnieuw als sneeuw voor de (steeds fellere) zon.

De inzet op technologische
ontwikkelingen toont zich meer belovend. Maar toen ik enkele jaren
geleden bij mijn garagist popelend om een roetfilter informeerde,
confronteerde de man mij vriendelijk: “Je zou beter minder vaak
de auto van stal halen, in plaats van de filter te steken.” De
roetfilter is inderdaad een prima gewetensusser, om daarna even vaak
met de auto te rijden. Ik stel vast dat mensen mij met een stralende
glimlach wijzen op de beperkte uitstoot van hun nieuwe wagen. En dan
vlot achter het stuur kruipen om even naar de bakker te gaan. De
lagere uitstoot vermindert het schuldgevoel. En dus gaat men weer
meer gebruiken. De menselijke psychologie heeft ons stevig bij de
neus. Technologische ontwikkelingen gaan ongetwijfeld cruciaal zijn
om de klimaatverandering tegen te gaan. Tenzij mensen het als een
vrijgeleide ervaren voor gelijk of zelfs meer verbruik.

Ook zie ik weinig heil in de meest
opmerkelijke tip van Frank: heb minder kinderen. Al lijkt het de
logica zelve: met minder mensen, verbruiken we minder. Maar de
maatregel is in hetzelfde bedje ziek als de energiebesparende
maatregelen. De kinderloze koppels in mijn omgeving verdienen heel
goed hun boterham, en hebben op het einde van de maand ongeveer net
zoveel over als ik met mijn drie kindjes. Als de centjes niet naar
eten voor de kindjes gaan, dan gaat het wel naar iets anders. Het
totaalverbruik neemt niet af. Integendeel, doordat ik op woensdagen
thuis blijf voor de kindjes, zal ik zelfs minder verdienen dan wie
zich niet ingeperkt weet door de ouderlijke last. Ik ga dus nog wat
zuiniger leven dan wie vol voor carrière en bijpassende
salariszakjes gaat. De keuze voor minder kinderen zal geen sikkepit
bijdragen aan het milieu, tenzij die keuze gepaard gaat met een
sobere en meer duurzame levensstijl.

Om de klimaatproblematiek aan te pakken
vermijden we best maatregelen met een hoog vestzak-broekzakgehalte.
Dat kan bijvoorbeeld door consumptie waarbij je niet bespaart, maar
integendeel extra geld betaalt om milieuvriendelijke producten aan te
schaffen. Het product wordt met aandacht voor het milieu
geproduceerd, én de consument heeft minder geld beschikbaar om
verdere uitgaven te doen. Consuminderen dus. En het kan ook door de
bestaande consumptie van goederen en diensten op de achtergrond zo
milieuvriendelijk mogelijk te organiseren. Dat kan via technologische
ontwikkelingen, stimuleren van duurzame en inperken van
milieu-onvriendelijke productieprocessen.

We mogen blij zijn met de inzet en het
bewustzijn van mensen als Frank Deboosere. Maar we moeten de
bestaande, en vaak gepropageerde strategieën kritischer durven
analyseren. Het zal broodnodig zijn als we de klimaatwijziging echt
willen afwenden.

Dieter Burssens is voorzitter van Hiperion

www.hiperion.be