Akkoord van Parijs komt te laat voor Poopó-meer

Akkoord van Parijs komt te laat voor Poopó-meer

Het Poopó-meer, het tweede grootste meer van Bolivia na het Titicacameer, staat bijna droog. Een meer dat ooit de grootte had van twee Belgische provincies is gekrompen tot zo’n 4% van wat het vroeger was. Wat overblijft is een plas water met een diepte van 30 à 40 cm. Een gevolg van droogte, klimaatverandering en de vernielende kracht van de extractieve industrie.

maandag 18 januari 2016 16:49
Spread the love

 



© Solidaridad Nación Uru

De Uru’s, mensen van het water

Rondom het Poopó-meer wonen de Uru’s, een inheemse gemeenschap die rond en op het water leeft. Hun levenswijze is hoofdzakelijk gebaseerd op jacht en visvangst. Een leven in evenwicht met Pacha Mama (moeder aarde) en Mama Khota (moeder meer). De Uru’s vormen een kleine minderheid te midden van Aymara’s, Quechua’s en mestiezen die de overgrote meerderheid van de bevolking op de Boliviaanse hoogvlakte uitmaken. Ze vormen reeds vele jaren een misprezen bevolkingsgroep.

Vorig jaar, op 18 november 2014, spoelden tienduizenden dode vissen en honderden dode vogels aan op de westelijke oever van het Poopó-meer. Het waterpeil was sterk gedaald waardoor het zoutgehalte toenam en het zuurstofgehalte daalde. Het water van het meer was sowieso al zwaar verontreinigd met zware metalen en had al een lage zuurtegraad. Voor de hele gemeenschap viel hun voornaamste bron van inkomsten plots weg. Sinds die dag liggen de boten op het droge en wordt er amper nog vis gevangen.

Een volk dat nooit leerde lama’s te domesticeren, leeft nu op een bodem die te vervuild is om voedsel te telen. Het actieve gedeelte van de bevolking heeft geen keuze: verhuizen naar de stad is de enige mogelijkheid om aan werk en voedsel te geraken. Vele jonge gezinnen trekken naar Oruro (de hoofdstad van het departement) of reizen meteen door naar de buurlanden Chili en Argentinië. De achterblijvers –vooral de ouderen – blijven verweesd achter.

Van meer naar zoutvlakte

Oruro is zeer rijk aan minerale afzettingen zoals, tin, zink, lood, wolfraam, koper, goud en zilver. Het departement kent dan ook een eeuwenlange geschiedenis van mijnbouwactiviteiten. De hoogvlakte is een erg droge regio, en water is er een schaars goed. De Desaguadero-rivier kronkelt zich als een levensader vanuit het Titicacameer naar het Uru Uru-meer en vervolgens naar het Poopó-meer. Dat water is niet enkel een levensverzekering voor landbouwers en vissers, helaas is het dat ook voor mijnbouwondernemingen.

Langsheen de rivier bevinden zich zo’n 350 mijnbouwsites; van private mijnbouw (meestal in handen van internationale mijnbouwconcerns of lokale dochtermaatschappijen) tot coöperatieven en het staatsbedrijf COMIBOL.

De mijnen lozen zware metalen en enorm veel sedimenten, waardoor de rivieren, die het meer moeten voeden, dichtslibben. Op die manier geraakt er veel minder water van het vochtiger noorden naar het droge zuiden van de altiplano. Momenteel bedraagt het debiet dat de rivier binnenstroomt zo’n 4 m³/seconde, in sterk contrast met het gemiddelde debiet van 66 m³/seconde tijdens de tweede helft van vorige eeuw.

Op de vlucht voor het veranderende klimaat

Vissers die heel hun leven de fluctuaties van de waterstand van het meer hebben kunnen volgen, zijn erg bezorgd. Het waterniveau daalt jaarlijks vanaf mei, wanneer het regenseizoen op zijn einde loopt. De aanvoer van nieuw water via de rivieren blijft uit tot de start van de regens in november en december.




Satelietfotos van de laatste vier jaren (boven naar onder: 2012-2015), weergegeven voor de 12 maanden (links naar rechts) Bron: https://worldview.earthdata.nasa.gov

Sommige jaren staat het water lager dan gewoonlijk, maar nooit stond het meer over zijn volledige oppervlakte droog. Variaties zijn sterk afhankelijk van de El Niño-oscillatie en dit jaar hebben we te maken met één van de sterkere El Niño-jaren. Toch valt er de afgelopen jaren een zeer duidelijke tendens waar te nemen, die in verband wordt gebracht met de klimaatsverandering.

Vermoedelijk zal het meer nooit meer zijn vroegere vorm aannemen. Het Akkoord van Parijs komt waarschijnlijk te laat om nog – letterlijk – het tij te keren voor de vissers van het Poopó-meer. Deze nieuwe klimaatvluchtelingen kunnen moeilijk anders dan hun leven volledig omgooien en andere oorden opzoeken.

 Sinds 2002 zijn de meren Poopó en Uru Uru erkend als Ramsar-gebied, beschermd vanwege hun belangrijke waarde als wetland voor migrerende watervogels. Die status van internationaal beschermd natuurgebied maakte echter niks uit voor de overheden, noch voor de bescherming van het water tegen vervuiling door de mijnbouwactiviteiten, noch voor nemen van maatregelen voor mitigatie van de klimaatsverandering. Een grote gemiste kans.

Meteen is dit een reden te meer om onze consumptie van metalen én de uitstoot van broeikasgassen dringend te beperken!

CATAPA (www.catapa.be) en Solidaridad Nación Uru (http://chullpauru.org)

1 RAMIRO PILLCO ZOLÁ & LARS BENGTSSON (2006) Long-term and extreme water level variations of the shallow Lake Poopó, Bolivia, Hydrological Sciences Journal, 51:1, 98-114.

Contact:

CATAPA

Maria Hendrikaplein 5 bus 401

9000 Gent

Hanne.Cottyn@catapa.be – 0032/479581186

Silke.Ronsse@catapa.be – 0032/489412274

Solidaridad.Oruro@gmail.com

Meer informatie:

Aanloop – briefing van onze reporters ter plaatse:

08/05/2015 http://www.mo.be/wereldblog/boliviaanse-vissersgemeenschappen-eisen-verbetering

17/03/2015 http://catapa.be/es/noticias/vervuiling-het-poopó-meer-harde-cijfers-en-de-weg-naar-beter

05/03/2015 http://www.mo.be/wereldblog/ze-blijven-sterven-en-niemand-kijkt-om

13/11/2013 http://www.mo.be/wereldblog/emma-timmerman/cuenca-poopo-en-de-bouw-van-een-dijk-2

28/04/2012 http://www.mo.be/wereldblog/mathias-monbaliu/een-magere-vangst-dit-jaar Internationale persberichten over de ramp:

Nederlandstalige persberichten over de ramp:

18/12/2015 http://www.nrc.nl/nieuws/2015/12/18/het-verdwenen-poopomeer-in-bolivia (in beeld)

24/12/2015 http://www.standaard.be/cnt/dmf20151224_02036771 

Spaanstalige persberichten over de ramp:

01/01/2016 http://www.eldiario.net/noticias/2016/2016_01/nt160101/editorial.php?n=15&-el-lago-poopo-en-gran-peligro

29/12/2015 http://www.lostiempos.com/diario/actualidad/economia/20151229/ejecutan-5-acciones-para-preservar-al-poop%C3%B3_327782_728104.html

23/12/2015 http://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/12/151223_ciencia_bolivia_lago_poopo_desaparici on_sequia_wbm

18/12/2015 http://www.la-razon.com/sociedad/Desastre-desaparecen-especies-animales-sequia-Poopo_0_2401559848.html

13/12/2015 http://www.lapatriaenlinea.com/?t=ambientalistas-reprochan-apata-a-de-autoridades-para-salvar-el-lago-poopa&nota=241935

take down
the paywall
steun ons nu!