Alle wegen leiden naar de ring

“Iedereen wil in Gent wonen,” zo kopte de krant vorig jaar. Gent bezit inderdaad een immense aantrekkingskracht. Tegenover het einde van vorige eeuw zijn er 32.193 Gentenaars bijgekomen, eenbevolkingstoename van maar liefst 14,4%. Ook steeds meer studenten (+8,0% sinds 2010) en toeristen (+68,9% overnachtingen sinds 2005) verkiezen Gent als locatie. Tegenover deze populariteit staat echter een toenemende druk op de stad.

Om Gent leefbaar en bereikbaar te houden timmerde de huidige bestuurscoalitie voorgaande jaren aan een nieuw circulatieplan. Dit plan, dat op 3 april in werking treedt, voorziet in het opdelen van de kernstad in zes sectoren en één groot autovrij gebied. Daarbij veranderen sommige straten van rijrichting en worden anderen geknipt voor autoverkeer. Het doel is (sluip)verkeer tussen sectoren af te remmen en om te leiden naar de stadsring.

Voor- en tegenstanders

Toen het plan in 2014 publiekelijk werd voorgesteld ontstond er echter vrij snel commotie. Voor- en tegenstanders organiseerden zich en staan dezer dagen lijnrecht tegenover elkaar. Mede daarom besloot ik vorig jaar op pad te gaan in de sector Brugse Poort. Daar knoopte ik gesprekken aan met zowel uitgesproken voor- als tegenstanders. Wat daarbij opviel was dat de positie die mensen innemen niet losstaat van de context waarin zij leven. Het is dan ook essentieel deze context te erkennen wanneer men het perspectief van mensen wil begrijpen.

Laat ons daarom deze context en de verschillen tussen diverse groepen van naderbij bekijken. Zoomen we in op de beroepssector, dan heeft wie werkzaam is binnen de kenniseconomie vaak een zekere vrijheid tot thuiswerk en het bepalen van werktijden. Daar deze beroepen bovendien geconcentreerd liggen in de kernstad, voorziet dit stedelijke professionals niet alleen in de keuze of ze zich verplaatsen, maar ook hoe en wanneer ze dit doen. Kortom, professionals beschikken niet enkel over een groot aantal vrijheidsgraden wat betreft mobiliteit, maar hebben ook baat bij een verkeersluwe kernstad.

Dit laatste geldt ook voor ouders met jonge kinderen woonachtig in de kernstad die zoveel mogelijk gevaar buiten, en een veilige en gezonde (speel)omgeving binnen, de nabijheid van de directe woonplaats wensen. In die zin is het ook niet verwonderlijk dat de vele hoogopgeleide jonge gezinnen die Gent de laatste jaren heeft mogen verwelkomen, eveneens de grootste voorvechters zijn van het plan. Voor vele anderen, van bejaarden over mensen woonachtig op de ring tot arbeiders werkzaam in de haven is het beeld veel minder fraai. Hun mobiliteit en gezondheid, reeds onder druk, komen nu nog meer in gedrang.

De vraag is dus niet of het circulatieplan de levenskwaliteit van mensen zal verbeteren dan wel verslechteren. Eerder is de vraag voor wie de levenskwaliteit beter wordt en vooral voor wie ze slechter wordt.

Wat het circulatieplan lijkt te doen, is immers niet zozeer het oplossen van collectief gedragen problemen, wel het herverkavelen ervan.Problematisch daarbij is dat deze herverkaveling mogelijks ongelijkheden tussen bevolkingsgroepen met betrekking tot mobiliteit en gezondheid versterkt.

Een gedeeld verhaal

In die zin hoeft het niet te verwonderen dat een plan dat opdeelt in winnaars en verliezers ook verdeelt. Doch is dit geen oproep om alles te laten bij het oude. Iedereen erkent immers de druk op de stad. Bovendien lijkt niemand zich tegen leefbaarheid en bereikbaarheid uit te spreken.

Wel is het een uitnodiging om de barricades van eigenbelang te verlaten en te streven naar een gedeeld verhaal. Dergelijk verhaal heeft echter enkel kans op slagen wanneer men (ook) de geleefde realiteiten en verzuchtingen van dwarsliggers in acht neemt. Alleen op deze manier kan men een beleid uitwerken dat naast ecologisch duurzaam ook sociaal rechtvaardig is.

Het komt er dus op aan initiatieven te ontwikkelen die de luchtwegen en mobiliteit van alle Gentenaars op de voorgrond plaatsen. Indien dergelijke sociale overwegingen niet gebeuren zal men blijven verzanden in een vorm van eco-elitisme. En zoals een van de coalitiepartijen het nochtans steeds met dezelfde slagzin aangeeft: het kan anders!