Frankrijk, land van gespeten Chauvinisme:

Frankrijk och meneer… niet meer dan een gespleten chauvinisme… Zo verwoordde een nauwe betrokkene het bij de vluchtelingencrisis in Duinkerke.

In Duinkerke zijn enkele NGO’s aanwezig waarvan de meest opvallende MSF of Artsen Zonder Grenzen is. Zij zorgen tenminste voor de douchegelegenheden, medische ondersteuning en begeleiding in deze geïmproviseerde camping, de noodoplossing waar vluchtelingen en grassroot vrijwilligers er het beste van willen maken. En ja…waar is de rode maan, het Franse Rode Kruis?… jammerlijk genoeg afzijdig.

Ploeteren in het moeras

Maar waarom zitten al die mensen in godsnaam op die plaats! Een soort moeras, de kleigrond heeft hen verraden en de vluchtelingen verdrinken in de modder. Er zijn veel pluimen te geven aan de Britse en vele Belgische vrijwilligers. Gewone mensen die de hulpverlening brengen waar de Franse overheid moedwillig faalt.

Men mag veel vrijwillige hulpverleners amateurs noemen, terecht, maar dan wel met een professionele ingesteldheid en een voldragen professionele motivatie. Ja, schrap maar het woord amateurisme voor deze mensen. Het zou een betere, efficiëntere strategie zijn om deze mensen te ondersteunen in het schitterende werk dat ze dagdagelijks leveren, liever dan ze het moeilijk te maken.

De kostuumparade van de lokale politie met plastiekzakken om de voeten, en hun boos gemoed indien er een modderspetter op hun uniformen terechtkomt. Zij spelen het spel van mister overheid aan de poort. Zij zijn de bodyguards! Nee, ze beschermen niet de vluchtelingen, maar symboliseren de macht en de provocatie.

Ze vullen hun dagen met het tegenhouden van de wagens van hulpverleners, van ngo’s en vrijwilligers. Mensen die ze dagelijks zien en intussen goed kennen blijven ze toch nog fouilleren en hun rugzakken doorzoeken. Waarom? Tja, entreekaartjes aan de ingang zou nu ook geen zicht zijn.

Kampbewoners vertellen: “…’s Morgens moet je in het kamp geen wekker plaatsten. De heren politie nemen dit voor hun rekening met zwaar geschut. Op arrogante wijze steken ze hun geweren in de tenten van de vluchtelingen, brabbelen iets onverstaanbaar, slaan op de tenten, roepen …”. De vluchtelingen antwoorden dan gedwee steeds met goodmorning, yes sir, thank you… Met hun weinig Engels willen ze problemen vermijden. Ja geef me maar een pot koffie. Hoe houden ze het vol? En later in de dag zorgt de nationale politie, de gendarmerie nationale, voor de wissel van de macht.

Dubbel gevoel

Er leven heel gemengde gevoelens onder de vrijwillige hulpverleners. Enerzijds houden de vluchtelingen in hun tenten meer voedingswaren in voorraad dan we zelf in onze warme huizen hebben. Ze hamsteren van alles en nog wat, en wat ze niet nodig hebben wordt eruit gekiept. Er zijn zo veel voedingsmiddelen die ze niet kennen. En ze brengen uiteraard ook hun culturele gewoontes mee. Ze zijn dankbaar voor alles wat hen gegeven wordt maar eerder uit loyaliteit tegenover de schenker, de gever.

Kledij, dekens zijn er steeds tekort: tja echt begrijpelijk. Het is winter en men kan er geen kleren wassen. Dus worden vuile kleren gewoon vervangen door nieuwe. Vuile dekens waar modder aankwam en nat zijn worden weggegooid en vervangen. Dekens worden ook gebruikt als vloertapijten en dienen dan ook regelmatig vervangen te worden. Hierdoor ontstaat er een klerenafvalberg, en blijft de roep voor dekens. Is dit verspilling of een noodzaak?

Een supergrote wasmachine of een wasdienst zou hier enige oplossing bieden, maar dat is wellicht een utopie.

De levensomstandigheden zijn mensonwaardig. Maar de weg naar de vuilniscontainer is voor velen te ver en zo belandt veel afval naast of achter de tent…

Iedere dag krijgt men twee tot drie vuilniszakken om op te ruimen, maar is er weinig opkuis. Nu het kamp door regen en modder onoverzichtelijk wordt is er nog veel minder de behoefte om naar de container te gaan. Ze worden moedeloos en verliezen hun courage. Als je hen echter vriendelijk verzoekt om zakken afval naar de container te brengen, zijn er wel enkele die daar gevolg aan geven.

We mogen echter niet altijd vingerwijzen. Door stormen en zware regenval lopen veel tenten onder water of waaien gewoon weg. Vaak zijn ze dan onherstelbaar beschadigd of onmogelijk weer proper te krijgen zonder middelen. De bewoners van deze verloren tenten krijgen een nieuwe tent op een betere locatie en op paletten geplaatst.

Hopelijk maken ze geen tweemaal hetzelfde mee. De vernietigde tenten, ondergelopen en vol binnengelopen modderstromen, zijn moeilijk te verwijderen omdat ze dicht tussen andere tenten staan. Ze blijven er een tijd liggen, met veel spullen er nog in… kleren, dekens, voedingswaren… tot er vrijwilligers zijn om dit op te ruimen. Deze zijn risicoplaatsen voor ongedierte en ziektes.

En toch verkiezen gezinnen om op deze locatie te blijven. Ze wandelen er door modderwegen waar je vijftien centimeter diep zakt. Ze moeten voortdurend strijd leveren om hun tenten te vrijwaren en te beschermen tegen de modder.

Waarom doen ze dat, als ze toch kunnen verhuizen naar een andere, betere plaats in het kamp? Tja, moeten we ons daar als hulpverlener bij neerleggen en het als hun vrijwillige keuze aanvaarden? De vraag blijft nog steeds ‘waarom verwittigde niemand hen dat dit een slecht locatie is om te verblijven?’

De mensen zijn daar maar met één doel, één hoop. Zo snel en goed mogelijk de vrachtwagen op richting het verenigd Koninkrijk. En daarom zoeken ze een plaats zo dicht mogelijk bij de haven. Al de rest nemen ze erbij, ondergaan ze en hopen dat dit slechts tijdelijk is. Ze zoeken een beter leven, geen slechter. Maar je zou als vluchteling wel eens de moed kunnen verliezen en alles maar laten gebeuren… uitzichtloos!

Europees asiel aanvragen:

Frankrijk wil de vluchtelingen helpen op voorwaarde dat ze asiel aanvragen in Frankrijk. Maar waarom zouden ze? Die mensen komen uit een oorlogssituatie om nu vast te zitten in een situatie die er héél hard op lijkt. Eerst gaat de Franse overheid de mensen hatelijk behandelen en dan een hypocriete hand uitsteken. Wie in de kampen gelooft de Franse gastvrijheid en de Franse asielprocedure?

Mijn idee: men zou moeten asiel kunnen aanvragen aan Europa en niet aan een individuele lidstaat waar men terechtkomt of vastzit. Velen onder hen weten reeds dat England niet haalbaar is. Ze voelen zich bedrogen en zoeken nu naar de beste oplossing voor een waardig bestaan.

Voor sommige vluchtelingen is de vlucht een tijdelijk avontuur, met een sterke hoop op terugkeer naar hun land eens de oorlog voorbij is. Voor anderen is het een plan om effectief in Europa een nieuw beter leven te beginnen, voor hen of voor hun kinderen.

Erkennen volksverhuizing

Ouders willen steeds het best voor hun kinderen, dat is universeel. Maar in de huidige systemen zitten ze vast. België laat hen niet binnen, ook al is het maar om bijvoorbeeld door te trekken naar familie in Duitsland. Anderen zitten in het ongewisse. Maar er zijn ook koppigaards die blijven geloven en hopen.

Europa heeft hier een grote verantwoordelijkheid… de juiste vluchtelingen op de juiste plaats. Zolang Europese landen zich vijandig opstellen, inclusief België, zal de problematiek blijven. Het wordt tijd dat iedereen de huidige volksverhuizing herkent… dan pas kan men naar oplossingen zoeken voor de “tijdelijke problematiek”.

Toomas Hendrik Ilves, de president van Estland, bracht in het Europese parlement de beste speech ooit over de actuele vluchtelingencrisis, zo merkte Walter Zinzen terecht op in een actuaprogramma op Radio 1:

“De kleine Toomas is opgegroeid in New Jersey, waarheen zijn ouders gevlucht waren uit het toen door de Sovjets bezette Estland. Hij debiteerde een grote les uit de Europese geschiedenis: in 1946 had Duitsland af te rekenen met 12 miljoen interne vluchtelingen en nog eens 12 miljoen zogenaamde ‘verplaatste personen’ van 20 verschillende nationaliteiten. Om dat probleem op te lossen spendeerden de Verenigde Naties in drie jaar tijd 50 miljard euro. Vergelijk die aantallen met het miljoen migranten dat dit jaar in Europa verwacht wordt en nog eens 2 miljoen de volgende jaren. Dat is veel, zei Ilves, maar als onze voorouders het toen aan konden, waarom wij dan niet nu? Vergeet niet, voegde hij eraan toe, dat er toen nog geen Europese instituties waren en soms zelfs geen soevereine regeringen. Als we dezelfde vastberadenheid aan de dag leggen als onze oma’s en opa’s toen, dan kunnen wij het nu ook. “Wir schaffen das” als het ware. Verwijzend naar zijn eigen Amerikaans accent zei hij te hopen dat er ooit een democratisch verkozen president in Syrië zal zijn, die Arabisch spreekt met een Duits accent.”

We hebben een sterk Europa, economische wereldspeler, de rijkste streek ter wereld ondanks alle crises. We hebben geld. We hebben democratische instellingen en Europese waarden. Laat ons die dan maar allemaal inzetten om een humanitaire crisis om te buigen tot iets moois, iets gastvrij en iets toekomstgericht. 

Carlo Herpoel is vrijwilliger / hulpverlener in Duinkerke