Hoe wreed kunnen mensen voor elkaar zijn? Wie kan anderen zo ver drijven dat ze onschuldige burgers inzetten als pionnen van een onbegrijpelijk plan, gedreven door haat, dat ze gereduceerd worden tot slachtoffers van zinloos geweld, als pionnen gebruikt in een (schijnbaar?) etnisch of religieus conflict.
Fanatisme en extremisme zijn nooit goed te keuren. Never, jamais, nooit. Haat en geweld propageren is nooit acceptabel. Wereldleiders als Ghandi en Martin Luther King toonden ooit aan dat je ook ommekeer, ten goede van onderdrukte gemeenschappen, kan bewerkstelligen zonder geweld.
Waar wachten we op om de echte oorzaken aan te pakken? De ongelijke verdeling van rijkdom in de wereld, grotendeels veroorzaakt door het westen dat gulzig grondstoffen uit armere gebieden opsoupeert, de internationale machtsverhoudingen waarbij supermachten en bondgenootschappen, en daar horen wij als NAVO-land bij, meent arbiter te mogen spelen in Irak, Afghanistan, Libië, Syrië enz… Vaak zonder grondige kennis van zaken, zonder inzicht in de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen en religies. Maar ook, de machtshonger van de leiders van tal van regimes die de mensenrechten met de voeten treden, vaak met God als legitimering, Gott mit uns, In God we trust – tot op de dollarbiljetten – , Dieu le veut, God save the Queen, Nobiscum deus, ??? ???? ? ????, ? H??? ???… Van het Romeinse rijk over Byzantium, de (Oosters)-Orthodoxe kerk, het nazisme tot het duale Amerika: God bless Amerika.
De straten vol zwaar bewapende agenten en militairen zetten lost niks op. Dat was al zo in Frankrijk, en toch… Je voedt er alleen de angst mee. En daar is het de terroristen om te doen. Onze reactie moet onze democratische waarden versterken, solidariteit versterken, verdraagzaamheid bevorderen, de vrijheid verzekeren. Liberté, égalité, fraternité, zijn dat niet de waarden van de verlichting – en de Franse revolutie – die we hoog in het vaandel moeten voeren, het vaandel van een betere wereld voor iedereen.
En stop die moordende wapenhandel.
In de Koran, de Bijbel en Thora staan de tien geboden. Er staat in alle versies van de tien geboden: “Ge zult niet doden” (Deut. 5:17) en “wie iemand anders doodt… het is alsof hij de hele mensheid heeft gedood” (Koran 5:32). Dit gebod wordt niet enkel door gelovigen, maar ook door atheïsten, agnosten en vrijzinnige humanisten gedeeld.
Zo mooi uitgedrukt door de kompaan, waar ik zo vaak mee op de scène sta, Willem Vermandere:
“Die god van ‘t eigen volk is nen gruwel, die “gott mit uns” die tut mir so leit
‘k geloof niet in een god tot de tanden bewapend, in “dieu le veut” en in “god on my side”
zwijg mij van al de wrokkige goden, ‘t zij Jahweh ‘t zij Allah, de die zijn al dood
vertel ons liever van vriendschap en vrede en ‘t eerlijk delen van ‘t dagelijks brood”
