Op 20 en 21 maart houden de Europese staatshoofden een Lentetop om onder andere het klimaat- en energiebeleid van Europa te bespreken. Ze zullen zich buigen over de doelstellingen die hde Europese Commissie naar voor schuift voor 2030. Het gaat over 27 procent meer hernieuwbare energie en 40 procent reductie van de CO2-uitstoot.

Is het vijf voor twaalf?

De streefdatum daarvoor is 2030, lijkt ambitieus maar volgens verschillende studies is dat lang niet genoeg. “In 2008 zei het Intergovernmental Panel on Climate Change van de VN (IPPC) dat de geïndustrialiseerde landen tegen 2050 hun broeikasgas-emissies moeten verminderen met 80 à 90 procent”, zegt Mathias Bienstman van de Bond Beter Leefmilieu. “Als we de huidige maatregelen doortrekken komen we slechts uit aan ongeveer 70 procent.”

Dat VN-panel (IPCC) komt eind maart 2014 met een nieuw rapport waarin de effecten van het klimaat op de wereld in kaart worden gebracht. Verschillende gegevens lekten al uit in de Britse krant The Independent. “Eigenlijk worden alle toonaangevende onderzoeken sinds 2008 verzameld”, zegt Bienstman. Er kan nog het één en ander veranderen aan de verklaring maar de bottomline staat vast. We kunnen de gevolgen van de klimaatsopwarming nog beperken, maar als er wereldwijd tegen 2020 geen sterker beleid komt, gaan de gevolgen zwaarder dan gedacht zijn.”

De doelstelling van internationale klimaatakkkoorden is geweest om de stijging van de temperatuur in vergelijking met de pré-industriële tijd te beperken tot 2 graden Celcius. Volgens het rapport van IPCC zouden we met de huidige gang van zaken in 2100 uitkomen op een stijging van 3,7 graden Celcius, dus ruim boven de originele doelstelling.

Waarom politici achterwege blijven

Al vijftien jaar horen we dat er gewerkt wordt aan een klimaatbeleid. Het idee voor het ‘prestigieuze’ Kyoto-akkoord dateert reeds van 1997. Toch kunnen we vaststellen dat het klimaatbeleid internationaal in een stroomversnelling komt. “De situatie in de VS en China is totaal anders dan pakweg vijftien jaar geleden”, zegt Bienstman. Obama probeert in elk geval meer te doen dan Bush, al wil de senaat niet altijd meewerken. Ook in China ziet men de ernst van de situatie in. De vervuilde lucht boven hun steden speelt daar zeker een rol in.”

Het klimaat-en energiebeleid wordt grotendeels bepaald op Europees niveau. Dat gebeurt via het opleggen van maximumpercentages in verschillende sectoren. Dat gaat van uitstootgrenzen van broeikasgassen voor bedrijven, tot het opleggen van kwaliteitsnormen voor bestelwagens en auto’s.

Veel regelgeving ontstond in het kader van de 20-20-20 doelstelling, (20 procent minder Co2-uitstoot, 20 procent minder energieverbuik en 20 procent van alle energie moet afkomstig zijn uit hernieuwbare bronnen). Hoewel het er naar uit ziet dat de EU als geheel zijn doelstelling haalt, slagen niet alle lidstaten er individueel in om hun afspraken na te komen^[1].

België blijft achter

Lidstaten kunnen dus zelf een groot deel van hun klimaatbeleid invullen. Europa maakte om de globale doelstellingen te halen ook met elk land onderling afspraken. België moet tegen 2020 de uitstoot van CO2 met 15 procent verminderen. Het aandeel hernieuwbare energie moet stijgen tot 13 procent. Een verdeling van de lasten tussen de federale regering en de regio’s laat echter sinds 2009 op zich wachten. 

“Als je een analyse maakt van de huidige verkiezingsprogramma’s, staat klimaatbeleid veel minder hoog op de agenda”, zegt Bienstman. “In 2008 was de geest van Kopenhagen (klimaatconferentie in 2009, nvdr) duidelijk aanwezig. Nu kunnen politici niet meer uitpakken met allerhande subsidies, het gaat vaak om noodzakelijke beperkende maatregelen. Die zijn niet populair, en dat heeft zijn weerslag op de partijprogamma’s. Elke partij wil scoren met zijn traditionele punten, er zijn echter dringend strenge maatregelen nodig om aan de realiteit te beantwoorden.”

Ook op energiebeleid scoort België onder het Europese gemiddelde, terwijl het een thema is waar de publieke opinie al jaren achter staat. Reeds uit een Europese opiniepeiling uit 2012-2013 bleek dat ruim 90 procent van de Belgen het aandeel hernieuwbare energie tegen 2030 verhoogd wil zien worden.

“Er zijn aantal redenen waarom bedrijven energiebesparing doorgaans niet bovenaan zetten op hun ‘to do-‘list”, zegt Jonathan Lambregs. ”Zo is een energiezuinigerbeleid een lange termijninvestering, in tijden van economische onzekerheid kiezen bedrijven liever voor investeringen die snel iets opleveren.”

“Daarnaast zijn ook de budgetten gekrompen, energiebeleid is dan één van de eerste punten die op de lange baan wordt geschoven. Een overheid kan daar dan een rol in spelen door enerzijds dwingende maatregels op de leggen die energie een hogere prioriteit geeft. Anderzijds kan ze zorgen voor groene leningen die de budgetten op een duurzame manier vergroten.”

Energiebeleid als motor klimaatbeleid en arbeidsmarkt

Verschillende studies uitgevoerd door het Fraunhofer ISI instituut en de Europese Commissie, stellen dat de voordelen van een zuiniger en efficiënter energiegebruik aanzienlijk zijn. “Als we in Europa 40 procent  minder energie verbruiken tegen 2030 dan vermindert de uitstoot van broeikasgassen met ongeveer 50 tot 60 procent.”

“Maar ook de socio-economische voordelen zijn niet te onderschatten. Dezelfde doelstelling zorgt voor 400.000 nieuwe jobs in Europa tegen 2020 en een besparing van 239 miljard euro voor huishoudens en industrie.”

Bond Beter Leefmilieu lanceerde begin maart samen met 26 partners het project ‘Energy Saving Pioneers’. Jonathan Lambregs: “De steunbetuigers zijn bedrijven zoals Siemens en Philips maar ook studiebureaus en lokale besturen zoals stad Gent, die ijveren voor een meer ambitieus energiebesparingsbeleid in België. Bovendien vragen we ook een bindende Europese energiebesparingsdoelstelling van minstens 40 procent tegen 2030”.

Voetnoten

• [1]EUobserver.com / Environment / EU upbeat on 2020 carbon targets