Het kwik stijgt en de eerste zonnestralen banen zich een weg door het wolkendek. Dat is het signaal voor een heleboel Antwerpenaren om naar Park Spoor Noord te trekken. Daar kunnen ze naar hartenlust kuieren over de lange paden, sporten of pootje baden in de watertuin. Park Spoor Noord is een van de projecten die AG Stadsplanning mee heeft ontworpen.

Stadsplanning moet ervoor zorgen dat de publieke ruimte voldoet aan de behoeften van zowel stadsbewoners als privéontwikkelaars. Het kijkt erop toe of de architectuur die de bouwpromotoren voorstellen wel past in de bestaande ruimte.

Tot voor kort was het zo dat, zodra een compromis was gesloten, de medewerkers van AG Stadsplanning hielpen met de regelgeving en vergunningen. De ontwikkelaars kregen zekerheid en snelheid en AG Stadsplanning wist dat de kwaliteit van het betreffende ruimtelijk project gewaarborgd was.

Kwaliteitsverlies : van 8 naar 2 medewerkers voor de toekomstige stadsbouwmeester

Door de reorganisatie van alle stadsplanningsdiensten worden dit jaar de bevoegdheden van AG Stadsplanning (STAN) verdeeld onder zusterbedrijf AG Vespa, de projectontwikkelaar van Stad Antwerpen, en de dienst Stadsontwikkeling. Het stadsbestuur schroeft het aantal medewerkers van de toekomstige stadsbouwmeester terug van acht naar twee. ”Het zal een ander type werking worden. Je kan niet hetzelfde kwaliteitsniveau halen met minder personeel”, zegt Wouter Van Dooren, professor bestuurskunde aan de Universiteit Antwerpen.

AG STAN hechtte veel belang aan ruimtelijke kwaliteit. “Projectontwikkelaars willen vaak zo veel en zo hoog mogelijk bouwen. AG Stadsplanning heeft zich daar altijd tegen verzet. AG Vespa is een projectontwikkelaar in handen van de stad en wordt ook gedreven door winstbejag”, duidt Van Dooren. “Het grote risico lijkt mij dat de ruimtelijke kwaliteit eronder gaat lijden.”

Rob Van de Velde, schepen voor Ruimtelijke Ordening, vindt het voorbarig om de reorganisatie te linken aan kwaliteitsverlies. Dat schrijft hij in een opiniestuk in De Standaard van 14 januari 2014. “…Het minimaliseert de kwaliteit van de andere 500 werknemers op stadsontwikkeling. Al het goede dat in de Antwerpse regio al gebeurd is, toeschrijven aan AG Stadsplanning is wel erg kort door de bocht”, reageert hij.

Tom Coppens, professor stedenbouw en ruimtelijke planning aan de UA, deelt de bezorgdheid van Van Dooren. “Ontwikkelaars willen winst maken, dat is hun job en daar is niets mis mee”, legt hij uit. “Toch is het belangrijk dat het consensusproces in handen blijft van een publieke actor, zoals AG STAN, zodat er aandacht blijft voor publieke waarden in het planningsproces.”

Mooie plaatjes voorhouden

In principe kan een schepen de publieke kwaliteiten van een stad waarborgen, maar ontwikkelaars zijn zeer handig in lobbyen. “Zij houden mooie plaatjes voor die weleens negatieve gevolgen kunnen hebben voor bepaalde groepen in de stad”, zegt Coppens.  “Ontwikkelaars beloven soms veel en dat moet doorprikt worden door kritische architecten.”

Stadsbouwmeester Kristaan Borret was een sterke figuur met een eigen visie voor de stad én hij kon verschillende diensten op één lijn krijgen. Hij was als een luis in de pels van het stadsbestuur. Zijn uitgesproken meningen hebben hem dan ook de das omgedaan. Zijn visie ‘strookte niet meer’ met die van het stadsbestuur. De nieuwe stadsbouwmeester wordt in mei of juni dit jaar aangesteld.

Het stadsbestuur zal goed moeten nadenken wat het verwacht van de stadsbouwmeester en van stadsplanning. “Antwerpen, dat zich profileert als mode- en designstad, mag ambitieus zijn op architectuurgebied. Daarbij hoort een stadsbouwmeester die de kwaliteit van de stad hoog houdt en een autonoom overheidsbedrijf dat de leefbaarheid waarborgt”, zegt Coppens. Of Antwerpen een walhalla wordt voor projectontwikkelaars, is nog koffiedik kijken.

© 2014 – C.H.I.P.S. StampMedia – Isabelle Gheldolf