Tussen 2007 en 2012 verdubbelde het aantal diagnoses van MDR-TB, de tuberculosevariant die resistent is tegen minstens twee van de belangrijkste medicijnen die tegen standaardtuberculose worden gebruikt.
Diagnoses kunnen tegenwoordig snel gesteld worden: een toestel voor speekseltest stelt in twee uur vast of iemand besmet is met de resistente variant. In 2012 begon maar 42 procent van de mensen met MDR-TB aan een behandeling, blijkt uit cijfers van de overheid. In ongeveer 40 procent van de gevallen slaat die behandeling aan.
“Als we daar niet snel iets aan doen, wordt multiresistente tuberculose straks extensief resistente tuberculose, XDR-TB”, zegt Jennifer Hughes, tuberculosearts bij Artsen zonder Grenzen. XDR-TB reageert niet op minstens vier van de belangrijkste medicijnen tegen tuberculose. “Als we ook niet kijken naar de juiste behandeling van XDR-TB, krijgen we alleen maar meer problemen met resistentie.”
Nieuw medicijn
De meeste provincies in Zuid-Afrika hebben hun behandelingscapaciteit voor MDR-TB-patiënten vergroot, nadat de overheid in 2011 inzette op decentralisatie van de tuberculosezorg. Patienten kunnen nu dichter bij huis een behandeling beginnen. Ze hoeven niet meer naar speciale TB-klinieken, waar patiënten doorgaans zes maanden blijven.
Er moeten echter wel meer mensen behandeld worden, zegt arts Norbert Ndjeke, directeur van de afdeling tuberculose en hiv van het departement voor Gezondheid. “De decentralisatie verloopt langzamer dan we zouden willen”, geeft hij toe. Er is geen apart budget voor decentralisatie en provincies bepalen zelf waar ze hun uitgaven aan besteden.
Zuid-Afrika heeft het hoogste percentage tuberculose, na India en China, blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het land telt ook de meeste gevallen van XDR-TB. Slechts bij 20 procent van de mensen met die variant, slaat behandeling aan. Ongeveer 1 procent van de bevolking van 51 miljoen mensen krijgt elk jaar tuberculose.
Een van de belangrijkste uitdagingen bij de behandeling van resistente tuberculose is het bestrijden van de bijwerkingen van medicijnen. Die variëren van misselijkheid tot overgeven en permanente doofheid. Door die bijwerkingen, maken patiënten vaak hun behandeling niet af.
“De medicijnen zijn verschrikkelijk, maar het is het enige wat we hebben”, zegt Hughes. Gemiddeld moeten patiënten tussen 12 en 15 tabletten per dag nemen, gedurende twee jaar, legt ze uit.
In Zuid-Afrika loopt een testprogramma met een nieuw middel, Bedaquiline. Het middel, dat samen met andere medicijnen genomen moet worden, maakt patiënten een stuk sneller beter, zegt Francesca Conradie, adviseur van het Sizwe Ziekenhuis, een MDR-TB-Ziekenhuis in Gauteng. “Het is het eerste van wellicht vier of vijf nieuwe middelen die een revolutie kunnen betekenen voor de behandeling van tuberculose”, zegt ze.
Als het testprogramma, waar nu tweehonderd patiënten aan meedoen, succes heeft, is het aan de Zuid-Afrikaanse Controleraad voor Medicijnen om te besluiten of Bedaquiline beschikbaar komt voor meer mensen.
